Triệu chứng tay chân miệng ở trẻ và cách phòng bệnh hiệu quả

Hằng năm, vào thời điểm giao mùa hoặc mùa hè, bệnh tay chân miệng thường có xu hướng gia tăng mạnh tại nhiều tỉnh thành ở Việt Nam. Mặc dù phần lớn các ca bệnh đều nhẹ và tự khỏi, tuy nhiên nếu không được theo dõi sát sao, bệnh có thể gây ra biến chứng nguy hiểm. Do đó, việc hiểu rõ triệu chứng tay chân miệng ở trẻ, mức độ nguy hiểm và cách phòng ngừa là vô cùng cần thiết để cha mẹ có thể chủ động ứng phó.

Tổng quan về bệnh tay chân miệng ở trẻ

Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus đường ruột gây ra, phổ biến nhất là Enterovirus 71 (EV71) và Coxsackievirus A16. Bệnh thường xảy ra ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, lây qua đường tiêu hóa, giọt bắn từ dịch mũi họng hoặc tiếp xúc với dịch từ bóng nước, phân của người bệnh. Bệnh có khả năng lây lan nhanh, đặc biệt trong môi trường đông trẻ như nhà trẻ, trường mẫu giáo, khu vui chơi. 

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thời gian ủ bệnh thường từ 3 – 7 ngày và bệnh có thể kéo dài từ 7 – 10 ngày. Hầu hết các trường hợp sẽ khỏi hoàn toàn nếu được chăm sóc đúng cách tại nhà.

Triệu chứng tay chân miệng ở trẻ

Việc phát hiện sớm triệu chứng tay chân miệng ở trẻ đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình chăm sóc và phòng ngừa biến chứng. Dưới đây là những dấu hiệu bệnh tay chân miệng ở trẻ thường gặp, bạn đọc có thể tham khảo:

Sốt nhẹ đến vừa

Triệu chứng tay chân miệng ở trẻ thường bắt đầu bằng sốt nhẹ từ 38 – 39°C. Sốt có thể kéo dài 1 – 2 ngày trước khi xuất hiện các dấu hiệu đặc trưng khác như phát ban hay loét miệng. 

Trong giai đoạn này, trẻ thường mệt mỏi, khó chịu, ăn uống kém và có thể kèm theo đau đầu nhẹ. Cha mẹ cần theo dõi nhiệt độ cơ thể trẻ thường xuyên và sử dụng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ nếu cần.

Loét miệng, đau rát họng

Sau khi sốt, trẻ có thể xuất hiện các vết loét nhỏ ở niêm mạc miệng, nướu hoặc vòm họng. Các vết loét gây đau rát khiến trẻ quấy khóc, bỏ ăn, thậm chí không chịu bú. Một số trẻ chảy nước miếng nhiều hơn bình thường do đau khi nuốt. Để giảm đau, cha mẹ có thể cho trẻ uống nước mát hoặc ăn thức ăn mềm, dễ nuốt như cháo, súp.

Phát ban, nổi mụn nước ở tay, chân

Phát ban, nổi mụn nước ở tay, chân là triệu chứng điển hình nhất của bệnh tay chân miệng. Trẻ sẽ xuất hiện mụn nước nhỏ hình bầu dục ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, đôi khi lan lên đầu gối, mông. Những mụn nước này thường không ngứa nhưng có thể gây đau rát khi chạm vào. 

Mụn nước ở bệnh tay chân miệng thường không vỡ dễ như thủy đậu và thường tự xẹp sau vài ngày. Cha mẹ không nên tự ý làm vỡ mụn nước để tránh nguy cơ nhiễm trùng.

Biểu hiện toàn thân như mệt mỏi, nôn nhẹ, tiêu chảy

Ngoài các dấu hiệu kể trên, trẻ có thể có biểu hiện toàn thân như mệt mỏi, lừ đừ, ngủ nhiều hơn. Một số trẻ còn có thể bị nôn, tiêu chảy nhẹ (2 – 3 lần/ngày) do tác động của virus lên hệ tiêu hóa. 

Những biểu hiện bệnh tay chân miệng ở trẻ này thường không kéo dài và có thể tự khỏi khi tình trạng nhiễm virus được kiểm soát. Tuy nhiên, nếu trẻ nôn nhiều hoặc tiêu chảy kéo dài, cần đưa trẻ đến bác sĩ để được đánh giá thêm.

Bệnh tay chân miệng ở trẻ có nguy hiểm không?

Như đã trình bày phía trên, tay chân miệng là bệnh phổ biến ở trẻ em, thường diễn biến nhẹ và tự khỏi sau 7 – 10 ngày. Tuy nhiên, phụ huynh không nên chủ quan vì bệnh vẫn có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được theo dõi và chăm sóc đúng cách, đặc biệt là do chủng virus EV71. Việc nhận biết sớm các triệu chứng tay chân miệng là cực kỳ quan trọng để xử lý kịp thời, tránh các hậu quả đáng tiếc.

Theo các chuyên gia, cha mẹ cần đặc biệt chú ý nếu trẻ có một trong các dấu hiệu sau, hãy đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế:

• Sốt cao liên tục: Trẻ sốt trên 39∘C và không hạ dù đã dùng thuốc hạ sốt.
• Quấy khóc bất thường: Trẻ quấy khóc liên tục không rõ nguyên nhân, lờ đờ, ngủ hay bị giật mình.
• Run tay chân: Trẻ đi lại loạng choạng, chân tay run rẩy, thậm chí có thể bị co giật.
• Khó thở: Trẻ thở nhanh, thở gấp hoặc có bất kỳ dấu hiệu khó thở nào.
• Nôn ói nhiều: Trẻ nôn liên tục, không thể ăn uống được gì.

Nếu không được can thiệp kịp thời, tay chân miệng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng:

• Viêm não – màng não: Đây là biến chứng thần kinh nguy hiểm nhất, có thể gây co giật, hôn mê và để lại di chứng tổn thương thần kinh vĩnh viễn.
• Viêm cơ tim: Ảnh hưởng đến chức năng tim, gây rối loạn nhịp tim, thậm chí suy tim.
• Phù phổi cấp: Tình trạng này rất nguy kịch, có thể dẫn đến tử vong nhanh chóng nếu không được cấp cứu khẩn cấp.

Lời khuyên từ chuyên gia: Ngay khi trẻ xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo trên, phụ huynh cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị chuyên sâu, giúp giảm thiểu rủi ro biến chứng và bảo vệ sức khỏe của trẻ.

Các biện pháp phòng bệnh tay chân miệng ở trẻ

Hiện nay, chưa có vaccine phòng bệnh tay chân miệng phổ biến tại Việt Nam (ngoại trừ một số vaccine EV71 được sử dụng hạn chế tại một vài quốc gia như Trung Quốc). Do đó, phòng bệnh chủ yếu dựa vào nâng cao vệ sinh cá nhân và hạn chế lây lan trong cộng đồng. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Rửa tay thường xuyên: Cha mẹ và trẻ cần rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh hoặc thay tã cho trẻ.
• Khử khuẩn đồ chơi: Sử dụng dung dịch sát khuẩn chứa clo để vệ sinh đồ chơi, vật dụng cá nhân của trẻ.
• Hạn chế tiếp xúc: Không cho trẻ tiếp xúc với người bệnh hoặc đến nơi đông người khi có dịch. Trẻ bệnh cần được cách ly ít nhất 7 ngày kể từ khi phát hiện triệu chứng.
• Vệ sinh môi trường sống: Giữ nhà cửa sạch sẽ, thông thoáng, lau sàn nhà bằng dung dịch khử khuẩn.
• Theo dõi thông tin dịch bệnh: Cha mẹ nên cập nhật các thông báo từ cơ quan y tế để có biện pháp phòng dịch kịp thời.

Việc nhận biết sớm và đúng triệu chứng tay chân miệng ở trẻ là bước đầu quan trọng giúp phòng ngừa biến chứng nguy hiểm. Mặc dù bệnh thường nhẹ và tự khỏi nhưng cha mẹ không nên chủ quan mà cần theo dõi sát tình trạng của trẻ. Cùng với đó, cha mẹ cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa cho trẻ và cộng đồng. Sự hiểu biết và cảnh giác của mỗi gia đình chính là “lá chắn” bảo vệ sức khỏe trẻ nhỏ trong mùa dịch bệnh. Với sự chăm sóc đúng cách, trẻ sẽ nhanh chóng hồi phục và tránh được những hậu quả không mong muốn từ bệnh tay chân miệng. Hy vọng qua những chia sẻ hôm nay của Tiêm chủng Long Châu, bạn đọc sẽ có thêm nhiều kiến thức sức khỏe bổ ích.