Bệnh truyền nhiễm là gì? Phân loại bệnh truyền nhiễm và cách phòng ngừa

Bệnh truyền nhiễm là những bệnh lây truyền trực tiếp từ người sang người hoặc gián tiếp từ động vật sang người. Bệnh gây ra bởi tác nhân chính là vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng và nấm.

Bệnh truyền nhiễm là gì?

Bệnh truyền nhiễm hay còn được gọi là bệnh lây lan, đây là một dạng bệnh phổ biến trong đời sống hiện nay. Nguyên nhân gây nên bệnh truyền nhiễm chính là các vi sinh vật như vi rút, vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng.

Bệnh truyền nhiễm có thể lây lan trong cộng đồng qua nhiều đường lây truyền khác nhau, khi có nhiều người mắc bệnh thì có thể gây ra tình trạng bùng phát dịch.

Khi mắc các bệnh truyền nhiễm, cơ thể của người bệnh sẽ có đáp ứng miễn dịch dịch thể và đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào. Đây được gọi là quá trình hình thành miễn dịch. Tùy vào từng loại bệnh truyền nhiễm cũng như cơ thể người bệnh mà sẽ tạo ra các mức độ, thời gian tồn tại miễn dịch để bảo vệ cơ thể khác nhau.

Phân loại bệnh truyền nhiễm

Hiện nay có rất nhiều bệnh truyền nhiễm khác nhau, mỗi bệnh đều có đặc điểm về tác nhân gây bệnh, mức độ lây truyền bệnh và tỷ lệ tử vong riêng. Theo đó, tại Điều 3 Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm 2007 (sửa đổi, bổ sung tại Quyết định 219/QĐ-BYT năm 2020) đã quy định về bệnh truyền nhiễm gồm 3 nhóm, đó là:

Bệnh truyền nhiễm nhóm A

Gồm các bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm với tốc độ lây truyền rất nhanh, phát tán rộng và gây tử vong tỷ lệ cao hoặc bệnh chưa rõ tác nhân gây ra.

Những bệnh truyền nhiễm nhóm A gồm có: Bệnh bại liệt, bệnh dịch hạch, cúm A-H5N1, bệnh đậu mùa, sốt xuất huyết do vi rút Ebola, Lassa hoặc Marburg, bệnh sốt vàng, bệnh sốt Tây sông Nin, bệnh tả, viêm đường hô hấp cấp nặng do vi rút, các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm mới phát sinh và chưa rõ tác nhân gây bệnh, bệnh Covid-19.

Bệnh truyền nhiễm nhóm B

Gồm các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có khả năng lây truyền rất nhanh và có thể khiến người bệnh tử vong.

Các bệnh thuộc nhóm này gồm có: Bệnh do vi rút Adeno, bệnh do vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS), bệnh bạch hầu, bệnh dại, bệnh ho gà, bệnh cúm, bệnh lao phổi, bệnh quai bị, bệnh do liên cầu lợn ở người, bệnh lỵ A-míp (Amibe), bệnh lỵ trực trùng, bệnh sốt Đăng-gơ (Dengue), bệnh sốt xuất huyết Đăng-gơ (Dengue), sốt phát ban, sốt rét, sởi, bệnh tay - chân - miệng, bệnh thủy đậu, bệnh thương hàn, bệnh uốn ván, bệnh than, bệnh Ru-bê-ôn (Rubeon), bệnh viêm não vi rút, bệnh viêm màng não do não mô cầu, bệnh xoắn khuẩn vàng da, bệnh do vi rút Zika, bệnh đậu mùa khỉ, bệnh viêm gan vi rút, bệnh tiêu chảy do vi rút Rô-ta (Rota).

Bệnh truyền nhiễm nhóm C

Gồm các bệnh ít nguy hiểm với khả năng lây lan chậm hơn.

Các bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm C gồm có: Bệnh do Cờ-la-my-đi-a (Chlamydia), bệnh giang mai,các bệnh do giun, bệnh lậu, bệnh mắt hột, bệnh do nấm Can-đi-đa-an-bi-căng (Candida albicans), bệnh Nô-ca-đi-a (Nocardia),bệnh do vi rút Xi-tô-mê-ga-lô (Cytomegalo), bệnh phong, bệnh do vi rút Héc-péc (Herpes), bệnh sốt do Rích-két-si-a (Rickettsia), bệnh sốt xuất huyết do vi rút Han-ta (Hanta), bệnh do Tờ-ri-cô-mô-nát (Trichomonas), bệnh sán dây, bệnh sán lá gan, bệnh sán lá phổi, bệnh sán lá ruột, bệnh sốt mò, bệnh viêm da mụn mủ truyền nhiễm, bệnh viêm họng, viêm miệng, bệnh viêm ruột do Giác-đi-a (Giardia), bệnh viêm ruột do Vi-bờ-ri-ô Pa-ra-hê-mô-ly-ti-cút (Vibrio Parahaemolyticus), viêm tim do vi rút Cốc-xác-ki (Coxsakie), bệnh do vi rút Zika và các bệnh truyền nhiễm khác.

Đặc điểm chung của bệnh truyền nhiễm

Bệnh truyền nhiễm sẽ có các đặc điểm chung như sau:

• Có thể lây truyền từ người sang người bằng nhiều đường lây khác nhau.

• Bệnh truyền nhiễm là do vi sinh vật gây ra, do đó nên gọi đó là mầm bệnh. Thường thì một bệnh truyền nhiễm do một loại mầm bệnh gây nên, tuy vậy vẫn có một số trường hợp do hai hoặc do nhiều mầm bệnh gây nên.

• Bệnh truyền nhiễm có thể lây truyền qua một con đường hoặc cũng có khả năng lây truyền bằng nhiều con đường khác nhau.

• Khi đã mắc bệnh truyền nhiễm xong, người bệnh sẽ có đáp ứng miễn dịch dịch thể và đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào. Đây được gọi là quá trình miễn dịch bảo vệ.

Các biện pháp phòng ngừa bệnh truyền nhiễm

Để phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm và tránh bùng phát đồng thời nhiều dịch bệnh, chúng ta nên thực hiện các biện pháp như sau:

Giữ vệ sinh cá nhân

Nên rửa tay, tắm rửa thường xuyên, giữ vệ sinh răng miệng để giúp phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm, nhất là bệnh lây qua đường tiêu hóa hoặc tiếp xúc qua da.

Giữ vệ sinh môi trường sống

Đây là một việc làm rất quan trọng giúp phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm, bảo vệ sức khỏe toàn diện hơn. Khi môi trường sống được vệ sinh, dọn dẹp sạch sẽ thì sẽ giúp loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, qua đó phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết và một số bệnh truyền nhiễm khác.

Luôn đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm

Cần thực hiện việc ăn chín, uống sôi để giúp bảo vệ sức khỏe tốt hơn. Nên lựa chọn các loại thực phẩm tươi sống với nguồn gốc và xuất xứ rõ ràng. Đồng thời, cần bảo quản thực phẩm chín và sống riêng biệt, sử dụng nước sạch khi chế biến thực phẩm, che đậy đồ ăn cẩn thận và hạn chế côn trùng bay vào. Biện pháp này sẽ giúp phòng ngừa những bệnh lây nhiễm qua đường tiêu hóa như bệnh lỵ, bệnh tả,...

Hạn chế tiếp xúc với nguồn bệnh

Thực hiện cách ly tại nhà hoặc bệnh viện với người mắc bệnh lây qua đường không khí, tiếp xúc, hoặc dịch tiết. Tránh tiếp xúc với động vật nghi nhiễm bệnh như chó, mèo hoang, gia súc chưa tiêm phòng. Đeo khẩu trang đúng cách khi ở nơi đông người hoặc tiếp xúc với nguồn bệnh.

Nâng cao sức đề kháng

Một chế độ dinh dưỡng cân đối và lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường hệ miễn dịch và phòng ngừa bệnh truyền nhiễm. Chúng ta nên ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, chú trọng tăng cường rau xanh và trái cây giàu vitamin để cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết cho cơ thể. Bên cạnh đó, việc duy trì vận động thường xuyên, ngủ đủ giấc, và tránh căng thẳng sẽ giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn. Ngoài ra, cần hạn chế các thói quen xấu như hút thuốc lá, uống rượu bia, và tuyệt đối không dùng chung kim tiêm để giảm nguy cơ lây nhiễm các bệnh nguy hiểm. Một lối sống khoa học không chỉ giúp phòng ngừa bệnh tật mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống.

Tiêm vắc xin phòng ngừa

Đây là một biện pháp phòng ngừa bệnh truyền nhiễm chủ động cho mỗi người, nhất là những ai đang ở trong nguy cơ bị lây nhiễm cao khi thường xuyên tiếp xúc với mầm bệnh. Khi tỷ lệ người tiêm phòng càng cao thì số người có miễn dịch trong cộng đồng càng lớn hơn, từ đó giúp hạn chế bệnh truyền nhiễm lây truyền, giảm sự bùng phát dịch.

Hiện nay có rất nhiều loại vắc xin được nghiên cứu và sản xuất giúp phòng ngừa nhiều bệnh truyền nhiễm ở cả bệnh nhóm A, B và C như: Bệnh sởi, thủy đậu, ho gà, uốn ván, bạch hầu, bệnh dại, các bệnh do phế cầu, cúm, viêm gan A +B,...

Tại Việt Nam, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu tự hào là đơn vị đang lưu hành và sử dụng đa dạng các vắc xin phòng bệnh thế hệ mới, đảm bảo chất lượng cho khách hàng tiêm chủng. Giúp bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa dịch bệnh lây truyền trong cộng đồng. Đừng quên liên hệ với Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn, hướng dẫn tiêm chủng theo đúng chỉ định.