Phân biệt dấu hiệu sốt phát ban và tay chân miệng

Sốt phát ban và tay chân miệng là hai bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trong thời điểm giao mùa hoặc khi thời tiết thay đổi thất thường. Cả hai bệnh đều có những biểu hiện khá giống nhau như sốt và phát ban, khiến nhiều phụ huynh dễ nhầm lẫn, dẫn đến xử lý sai cách hoặc chậm trễ trong việc điều trị. Vì vậy, việc nhận biết đúng dấu hiệu của từng bệnh là điều rất quan trọng để chăm sóc trẻ hiệu quả, hạn chế nguy cơ xảy ra biến chứng nguy hiểm.

Biểu hiện của bệnh tay chân miệng

Tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm do virus đường ruột gây ra, thường gặp nhất ở trẻ nhỏ, đặc biệt là những bé dưới 5 tuổi. Bệnh có khả năng lây lan nhanh chóng qua đường tiếp xúc, nước bọt, phân, và các bề mặt chứa virus. Mỗi năm, bệnh thường bùng phát mạnh vào khoảng tháng 3 – 5 và tháng 8 – 9, khi thời tiết chuyển mùa và môi trường học đường đông đúc.

Tác nhân chính gây bệnh là nhóm virus Enterovirus, đặc biệt phổ biến là EV-A71 và Coxsackievirus. Tuy phần lớn các trường hợp có thể tự khỏi sau 7 – 10 ngày, nhưng nếu không được theo dõi kỹ, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm màng não, viêm cơ tim hoặc viêm phổi, thậm chí đe dọa tính mạng trẻ nhỏ.

Dưới đây là các dấu hiệu điển hình của bệnh tay chân miệng được phân chia theo từng giai đoạn cụ thể:

Giai đoạn ủ bệnh (3 – 7 ngày): Ở giai đoạn này, virus đã xâm nhập vào cơ thể nhưng chưa có biểu hiện rõ ràng. Trẻ có thể có các dấu hiệu mơ hồ như:

• Sốt nhẹ;
• Đau họng;
• Mệt mỏi, kém linh hoạt;
• Chán ăn, tăng tiết nước bọt;
• Có thể bị tiêu chảy nhẹ;
• Một số trẻ sờ thấy nổi hạch ở vùng cổ hoặc dưới hàm.

Vì các triệu chứng không đặc trưng, cha mẹ thường khó phát hiện ra trẻ đang mắc bệnh.

Giai đoạn khởi phát (1 – 2 ngày): Đây là giai đoạn dễ gây nhầm lẫn với bệnh sốt phát ban. Trẻ bắt đầu:

Sốt cao đột ngột từ 39 – 40°C;

Quấy khóc, mệt mỏi, bỏ bú hoặc bỏ ăn;

Có dấu hiệu đau miệng, chảy nước dãi nhiều;

Loét miệng bắt đầu xuất hiện, kèm theo các ban đỏ đầu tiên.

Giai đoạn toàn phát (3 – 10 ngày): Đây là thời kỳ bệnh biểu hiện rõ rệt nhất với các triệu chứng đặc trưng như:

• Phát ban kèm mụn nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, đầu gối, mông.
• Loét miệng đau rát, khiến trẻ khó ăn, dễ chảy nước miếng.
• Một số trẻ chỉ có loét miệng mà không nổi ban ngoài da.
• Trẻ có thể tiếp tục sốt cao, kèm nôn ói, lừ đừ.

Đặc biệt, nếu trẻ sốt cao liên tục trên 48 giờ, nôn nhiều, giật mình liên tục hoặc thở bất thường, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức vì có thể đã xuất hiện biến chứng về thần kinh, tim mạch hoặc hô hấp.

Giai đoạn lui bệnh:

Nếu không có biến chứng, sau khoảng 3 – 5 ngày kể từ khi hết giai đoạn toàn phát, trẻ sẽ dần hồi phục. Các vết loét miệng lành lại, bóng nước khô và bong vảy, có thể để lại vết thâm tạm thời trên da. Trẻ trở nên hoạt bát hơn, ăn uống tốt trở lại và sinh hoạt bình thường.

Việc nắm rõ diễn tiến triệu chứng theo từng giai đoạn sẽ giúp cha mẹ chủ động nhận biết và chăm sóc đúng cách cho con. Đồng thời, đừng quên thực hiện các biện pháp phòng ngừa như rửa tay thường xuyên, vệ sinh đồ chơi, tránh cho trẻ tiếp xúc gần với người bệnh để hạn chế nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng.

Biểu hiện của bệnh sốt phát ban

Sốt phát ban là một bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong độ tuổi từ 6 tháng đến 3 tuổi, do virus (chủ yếu là virus HHV-6 hoặc HHV-7) gây ra. Bệnh tuy không nguy hiểm nếu được chăm sóc đúng cách, nhưng lại dễ khiến phụ huynh nhầm lẫn với các bệnh lý truyền nhiễm khác như tay chân miệng, thủy đậu hay sởi. Vì vậy, việc nhận biết sớm các dấu hiệu của sốt phát ban là điều vô cùng quan trọng.

Giai đoạn đầu: Sốt cao và triệu chứng giống cảm lạnh

Sau khi bị virus xâm nhập, thời gian ủ bệnh kéo dài từ 7 đến 14 ngày. Trong giai đoạn đầu, trẻ thường chưa có dấu hiệu rõ ràng hoặc chỉ có các biểu hiện nhẹ. Tuy nhiên, ngay khi bệnh khởi phát, trẻ sẽ bị sốt cao đột ngột, nhiệt độ cơ thể có thể lên tới trên 39,4°C và kéo dài liên tục trong 3 – 5 ngày.

Kèm theo sốt, trẻ có thể xuất hiện thêm các triệu chứng như:

• Viêm họng, khàn tiếng nhẹ;
• Sổ mũi, nghẹt mũi giống cảm lạnh;
• Sưng nhẹ mí mắt hoặc vùng quanh mắt;
• Trẻ thường kém ăn, mệt mỏi, quấy khóc, một số bé còn bị tiêu chảy nhẹ;
• Có thể sờ thấy hạch bạch huyết nhỏ ở vùng cổ hoặc sau tai.

Nhiều cha mẹ lo lắng vì thấy con sốt cao liên tục nhưng lại không phát hiện dấu hiệu gì trên da, đây chính là đặc trưng của sốt phát ban, bởi ban thường chỉ xuất hiện sau khi cơn sốt lui dần.

Giai đoạn phát ban: Dấu hiệu giúp phân biệt với tay chân miệng

Sau khi hết sốt, trẻ bắt đầu phát ban toàn thân, đây là dấu hiệu quan trọng giúp phân biệt với các bệnh lý khác. Ban thường có hình dạng:

• Các đốm đỏ nhỏ hoặc hồng, đôi khi hơi sưng nhẹ.
• Có thể có vòng trắng bao quanh một số đốm.
• Ban nổi đầu tiên ở ngực, sau đó lan ra lưng, bụng, cổ tay, cánh tay, rồi có thể xuống chân hoặc lên mặt.

Khác với tay chân miệng, ban của sốt phát ban không kèm theo mụn nước hay loét miệng, và không gây ngứa. Các vết ban thường biến mất sau vài giờ hoặc vài ngày mà không để lại vết thâm hay bong tróc.

Bệnh sốt phát ban tuy lành tính nhưng có thể khiến trẻ quấy khóc, chán ăn và mệt mỏi trong nhiều ngày. Quan trọng nhất là cha mẹ cần theo dõi kỹ diễn tiến sốt và thời điểm xuất hiện ban để phân biệt với những bệnh lý nguy hiểm hơn như tay chân miệng hay sởi. Trong mọi trường hợp, nếu trẻ sốt cao kéo dài trên 3 ngày, co giật hoặc lừ đừ bất thường, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Phân biệt tay chân miệng và sốt phát ban

Tay chân miệng và sốt phát ban đều là những bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ nhỏ. Tuy có một số triệu chứng giống nhau như sốt và nổi ban đỏ trên da, nhưng thực tế, hai bệnh này lại có nguyên nhân, đặc điểm và mức độ nguy hiểm hoàn toàn khác nhau. Việc nhận biết đúng bệnh là yếu tố quyết định trong việc chăm sóc và điều trị hiệu quả cho trẻ.

Triệu chứng

Sốt phát ban:

• Có thể gặp ở mọi lứa tuổi, từ trẻ sơ sinh 6 tháng tuổi cho đến người lớn tuổi.
• Trẻ thường sốt cao liên tục trên 39°C, có thể hạ sốt khi dùng thuốc, nhưng sau đó sốt lại, kéo dài từ 2 – 6 ngày.
• Trong thời gian sốt, bé vẫn tỉnh táo, chơi được, không có dấu hiệu nhiễm trùng nặng như viêm phổi hay tiêu chảy nặng. Một số trường hợp có thể kèm theo tiêu chảy nhẹ, ho hoặc sổ mũi.
• Đặc biệt, bệnh có thể tự khỏi trong vòng 2 – 4 ngày sau khi phát ban, và có thể tái phát vài lần trong năm.

Tay chân miệng:

• Chủ yếu xảy ra ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt phổ biến ở nhóm dưới 3 tuổi.
• Triệu chứng sốt không đồng nhất: Có trẻ sốt rất cao, nhưng cũng có trẻ chỉ sốt nhẹ. Đáng lưu ý, bệnh thường không đáp ứng với thuốc hạ sốt thông thường.
• Nếu rơi vào thể tối cấp, bệnh diễn tiến rất nhanh, có thể gây biến chứng nặng như viêm não, suy hô hấp, rối loạn tuần hoàn, thậm chí tử vong nếu không cấp cứu kịp thời trong vòng 2 – 4 ngày.
• Một số trường hợp bệnh không điển hình có thể không xuất hiện ban, chỉ có loét miệng hoặc rối loạn thần kinh, hô hấp.

Hình dạng và vị trí ban đỏ

Sốt phát ban:

• Ban đỏ thường xuất hiện sau khi hết sốt, ban mịn, đỏ tươi và nổi đều khắp cơ thể.
• Ban không gây ngứa, không nổi sần sùi và biến mất nhanh sau vài ngày mà không để lại dấu vết trên da như thâm hay sẹo.

Tay chân miệng:

• Ban xuất hiện sớm từ 1 – 2 ngày sau khi khởi phát bệnh, chủ yếu là các hồng ban nhỏ vài mm, sau đó nhanh chóng biến thành mụn nước hoặc vết loét.
• Vị trí xuất hiện tập trung ở các vùng như: Lòng bàn tay, lòng bàn chân, ngón tay, mông, quanh miệng, bên trong lưỡi và vòm họng.
• Ban ở tay chân có thể có màu xám sẫm ở giữa, hình bầu dục và không ngứa. Riêng các nốt loét trong miệng thường gây đau, khiến trẻ biếng ăn, khó nuốt.

Việc phân biệt giữa sốt phát ban và tay chân miệng là điều rất quan trọng để tránh nhầm lẫn và điều trị sai hướng. Nếu thấy trẻ có dấu hiệu sốt kéo dài, phát ban lạ, kèm theo mệt mỏi, quấy khóc hoặc không ăn uống được, cha mẹ nên đưa bé đến cơ sở y tế để được thăm khám và chẩn đoán chính xác. Phát hiện sớm và điều trị đúng là chìa khóa giúp trẻ phục hồi nhanh và tránh biến chứng nguy hiểm.