Viêm phổi: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Tìm hiểu chung bệnh viêm phổi

Viêm phổi là một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng ở phổi, do các tác nhân như vi khuẩn, virus, hoặc nấm gây ra, dẫn đến tổn thương nhu mô phổi và sự tích tụ dịch trong phế nang. Tình trạng này có thể bao gồm viêm phế nang, các ống và túi phế nang, tiểu phế quản tận, hoặc viêm tổ chức kẽ của phổi. Tuy nhiên, viêm phổi không bao gồm các trường hợp nhiễm trùng do trực khuẩn lao.

Bệnh thường gây ra các triệu chứng như khó thở, sốt, và ho, đòi hỏi phải được chẩn đoán và điều trị kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Mặc dù viêm phổi có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng trẻ nhỏ, người cao tuổi, và những người có hệ miễn dịch suy yếu là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất.

Triệu chứng bệnh viêm phổi

Những triệu chứng và dấu hiệu viêm phổi

Các triệu chứng của viêm phổi có thể biểu hiện từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và tình trạng sức khỏe của từng người.

Dấu hiệu viêm phổi ở người lớn:

• Đau ngực, đặc biệt khi hít thở sâu hoặc ho.

• Ho kéo dài, thường có đờm.

• Mệt mỏi, cảm giác yếu ớt không rõ nguyên nhân.

• Sốt cao, kèm theo ớn lạnh và đổ mồ hôi về đêm.

• Khó thở, thở nhanh hoặc thở khò khè.

• Ở người cao tuổi, có thể xuất hiện tình trạng lú lẫn hoặc không kèm sốt, làm khó nhận biết bệnh.

Dấu hiệu viêm phổi ở trẻ em:

• Ho, thường kèm theo khó thở hoặc thở nhanh.

• Sốt cao, có thể gây co giật ở một số trường hợp.

• Nôn mửa hoặc buồn nôn, đôi khi kèm theo tiêu chảy.

• Trẻ trở nên bứt rứt, khó chịu hoặc mệt mỏi bất thường.

• Bỏ bú hoặc không chịu ăn.

• Tím tái, rút lõm lồng ngực khi thở là dấu hiệu nghiêm trọng cần được xử lý ngay.

Triệu chứng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ:

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ đôi khi không có biểu hiện rõ ràng của viêm phổi. Tuy nhiên, các dấu hiệu cần chú ý bao gồm:

• Nôn mửa, sốt, hoặc ho.

• Bồn chồn, mệt mỏi, và không có năng lượng.

• Khó thở, khó ăn hoặc bỏ bú.

Việc nhận biết sớm các triệu chứng của viêm phổi và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Tác động của viêm phổi đối với sức khỏe

Viêm phổi có thể gây ra những triệu chứng khó chịu như khó thở, hụt hơi, ho, khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi và không thể thực hiện các hoạt động hàng ngày một cách bình thường. Trong những trường hợp nghiêm trọng, viêm phổi có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bệnh nhân.

Biến chứng có thể xảy ra khi mắc viêm phổi

Nếu viêm phổi không được phát hiện sớm hoặc điều trị không đúng cách, bệnh có thể tiến triển thành viêm phổi mãn tính, dẫn đến xơ phổi và những biến chứng nghiêm trọng khác như suy tim phải, suy hô hấp, thậm chí tử vong.

Viêm phổi do vi khuẩn nếu không được điều trị triệt để có thể dẫn đến nhiễm trùng máu, gây lây lan vi khuẩn sang các cơ quan khác, dẫn đến suy đa tạng. Đặc biệt, nếu có mủ trong phổi mà không được xử lý kịp thời, bệnh có thể gây áp xe phổi, ảnh hưởng đến chức năng hô hấp.

Ngoài ra, sự tích tụ dịch xung quanh phổi có thể gây ra tràn dịch màng phổi, một biến chứng nặng cần được điều trị ngay lập tức.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào như khó thở, ho kéo dài, sốt, mệt mỏi, hoặc có dấu hiệu bất thường khác, hãy đến gặp bác sĩ ngay để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm không chỉ giúp giảm nguy cơ bệnh tiến triển nặng mà còn giúp bạn phục hồi sức khỏe nhanh chóng.

Nguyên nhân gây bệnh viêm phổi

Viêm phổi chủ yếu do nhiễm trùng vi khuẩn hoặc virus. Vi khuẩn thường xâm nhập vào phổi sau khi một đợt nhiễm virus gây tổn thương niêm mạc đường hô hấp, đặc biệt ở những người có hệ miễn dịch suy yếu. Virus gây viêm, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập và làm tình trạng nhiễm trùng phổi trở nên nghiêm trọng hơn.

Viêm phổi cộng đồng: Đây là dạng viêm phổi thường gặp, do các tác nhân trong môi trường sống gây ra, bao gồm:

• Vi khuẩn: Streptococcus pneumoniae, Mycoplasma pneumoniae, Haemophilus influenzae, Legionella pneumophila...

• Virus: Covid-19, virus hợp bào hô hấp (RSV), virus cúm...

• Nấm: Pneumocystis jirovecii, Cryptococcus spp...

Viêm phổi bệnh viện: Mắc phải trong quá trình nằm viện điều trị bệnh khác. Đây là dạng viêm phổi nghiêm trọng hơn viêm phổi cộng đồng vì các vi khuẩn gây bệnh có khả năng kháng thuốc mạnh mẽ và bệnh nhân đang trong tình trạng sức khỏe yếu.

Viêm phổi hít: Do vô tình sặc hoặc hít phải các dị vật như thức ăn, nước uống, nước bọt, dịch tiết hầu họng vào phổi. Bệnh thường gặp ở những người có vấn đề về nuốt hoặc người sử dụng thuốc an thần, rượu, ma túy quá nhiều.

Viêm phổi do bức xạ: Xảy ra sau khi điều trị ung thư bằng bức xạ ở vùng ngực, phổi hoặc toàn thân, làm tổn thương mô phổi.

Viêm phổi do thuốc: Một số loại thuốc có thể gây viêm phổi nếu sử dụng lâu dài hoặc quá liều, chẳng hạn như quá liều aspirin, corticosteroid...

Nguy cơ mắc bệnh viêm phổi

Những ai có nguy cơ mắc phải viêm phổi?

• Người có hệ miễn dịch suy yếu, sức đề kháng kém.

• Người đang điều trị tại bệnh viện, đặc biệt là những trường hợp sử dụng máy thở.

• Người tiếp xúc với các chất độc hại, ô nhiễm môi trường tại nơi làm việc hoặc trong sinh hoạt hàng ngày.

• Những người gặp vấn đề về nuốt, như bệnh nhân bị chấn thương sọ não, sa sút trí tuệ, Parkinson, dễ mắc viêm phổi hít.

• Người đã điều trị ung thư bằng bức xạ, làm suy yếu mô phổi.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm phổi

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc viêm phổi, bao gồm:

• Hệ miễn dịch yếu: Trẻ em dưới 2 tuổi, người lớn trên 65 tuổi, người nhiễm HIV/AIDS, và những người đã ghép tạng đều có nguy cơ cao bị viêm phổi.

• Bệnh nhân nằm viện: Đặc biệt nếu bệnh nhân sử dụng máy thở hoặc đang điều trị bệnh nặng.

• Bệnh lý mạn tính: Những người mắc các bệnh mãn tính như hen suyễn, COPD, tiểu đường… dễ mắc viêm phổi.

• Lối sống không lành mạnh: Hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, và sử dụng các chất kích thích làm suy yếu hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus tấn công.

• Yếu tố nghề nghiệp: Người làm việc trong môi trường nông nghiệp, tiếp xúc với thuốc trừ sâu hoặc hóa chất độc hại, hay những người nuôi gia cầm dễ mắc viêm phổi do tiếp xúc với lông và phân gia cầm.

• Điều trị ung thư: Người đã hoặc đang điều trị ung thư bằng xạ trị/hóa trị có nguy cơ cao bị viêm phổi.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh viêm phổi

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm phổi

Để chẩn đoán viêm phổi, bác sĩ sẽ tiến hành hỏi về tiền sử bệnh và thực hiện khám lâm sàng. Quá trình khám bao gồm việc nghe phổi qua ống nghe để phát hiện các âm thanh bất thường, như bọt khí, có thể chỉ ra sự hiện diện của viêm phổi. Nếu nghi ngờ có viêm phổi, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm và thủ thuật sau:

• Xét nghiệm máu để xác định tình trạng viêm và phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng.

• Xét nghiệm mẫu đờm giúp tìm vi khuẩn, virus hoặc các tác nhân gây bệnh khác.

• Chụp X-quang ngực hoặc CT phổi để quan sát tình trạng tổn thương phổi và xác định mức độ viêm.

• Đo nồng độ oxy trong máu để kiểm tra mức độ thiếu oxy, một chỉ số quan trọng trong viêm phổi.

• Kiểm tra chức năng phổi qua đo dung tích phổi, giúp đánh giá khả năng hoạt động của phổi.

• Nội soi phế quản để quan sát trực tiếp đường thở và lấy mẫu mô phổi nếu cần thiết.

• Sinh thiết phổi khi cần lấy mẫu mô phổi để xét nghiệm sâu hơn.

• Cấy dịch màng phổi để tìm kiếm sự hiện diện của vi khuẩn hoặc các tác nhân gây nhiễm trùng.

Phương pháp điều trị viêm phổi hiệu quả

Viêm phổi là bệnh lý nghiêm trọng và không thể tự khỏi mà cần được điều trị y tế kịp thời. Nếu không được chữa trị, viêm phổi có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như nhiễm khuẩn huyết, áp xe phổi, tràn dịch màng phổi, và suy hô hấp, thậm chí gây tử vong. Thời gian phục hồi bệnh có thể kéo dài từ 6 đến 8 tuần, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

Phác đồ điều trị sẽ được bác sĩ điều chỉnh dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân và nguyên nhân gây bệnh. Các phương pháp điều trị thường bao gồm:

• Thuốc kháng sinh: Được sử dụng trong trường hợp viêm phổi do vi khuẩn. Trước khi kê đơn, bác sĩ sẽ thực hiện xét nghiệm để xác định loại vi khuẩn gây bệnh và làm kháng sinh đồ để chọn loại thuốc phù hợp nhất.

• Thuốc kháng nấm: Dành cho trường hợp viêm phổi do nấm.

• Thuốc ho và long đờm: Giúp làm giảm triệu chứng ho và cải thiện khả năng thở.

• Thuốc hạ sốt và giảm đau: Các loại thuốc như aspirin, ibuprofen, hoặc acetaminophen được sử dụng để giảm sốt và giảm đau.

• Thuốc kháng viêm corticoid: Giúp giảm viêm và giảm các triệu chứng khó chịu.

• Thở oxy: Nếu bệnh nhân gặp khó thở hoặc chỉ số SpO2 trong máu giảm mạnh, có thể cần hỗ trợ oxy để duy trì mức độ oxy trong cơ thể.

Lưu ý: Việc sử dụng thuốc phải tuân thủ đúng chỉ dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

Chế độ sinh hoạt và phòng ngừa bệnh viêm phổi

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến viêm phổi

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ: Đảm bảo làm theo mọi chỉ dẫn và phác đồ điều trị để đạt được hiệu quả tối ưu.

• Duy trì lối sống tích cực và giảm căng thẳng: Tạo thói quen sống lành mạnh, giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng và duy trì sức khỏe tốt.

• Theo dõi tình trạng sức khỏe: Liên hệ với bác sĩ ngay khi có bất kỳ bất thường nào trong quá trình điều trị. Thăm khám định kỳ giúp bác sĩ đánh giá tiến triển của bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị nếu cần thiết.

• Duy trì tâm lý lạc quan: Tinh thần vui vẻ, tích cực có thể hỗ trợ quá trình điều trị. Hãy trò chuyện với người thân, nuôi thú cưng, hoặc làm những việc mang lại niềm vui để giảm căng thẳng.

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Cần tránh làm việc quá sức và dành thời gian nghỉ ngơi cho đến khi bệnh tình ổn định.

• Ngừng hút thuốc: Thuốc lá không chỉ là nguyên nhân gây bệnh mà còn làm trầm trọng thêm tình trạng viêm phổi.

• Tuân thủ đầy đủ liều thuốc: Nếu bác sĩ chỉ định sử dụng kháng sinh, hãy đảm bảo uống thuốc đủ liều và đúng thời gian để đạt hiệu quả điều trị cao nhất.

• Giảm bớt cơn ho: Súc miệng với nước muối loãng có thể giúp làm dịu cổ họng và giảm ho.

Chế độ dinh dưỡng:

• Uống đủ nước: Nước lọc là lựa chọn tốt nhất, bạn cũng có thể bổ sung thêm nước trái cây để tăng cường vitamin và khoáng chất.

• Hạn chế rượu bia và đồ uống có cồn: Cồn có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và làm tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Phương pháp phòng ngừa viêm phổi hiệu quả

Để phòng ngừa viêm phổi một cách hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số biện pháp dưới đây:

• Tiêm vắc xin phòng viêm phổi: Đây là một trong những biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, đặc biệt đối với trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, những người dễ bị nhiễm phế cầu khuẩn. Các bác sĩ cũng khuyến cáo tiêm vắc xin phòng cúm cho trẻ trên 6 tháng tuổi để bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp.

• Vệ sinh sạch sẽ và đeo khẩu trang: Thực hiện vệ sinh cá nhân đúng cách, đặc biệt là rửa tay thường xuyên. Đeo khẩu trang khi ra ngoài hoặc đến những nơi công cộng, đặc biệt là bệnh viện, giúp bảo vệ bản thân khỏi các tác nhân gây nhiễm trùng phổi và đường hô hấp.

• Không hút thuốc: Hút thuốc làm suy giảm hệ miễn dịch và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về phổi. Hãy bỏ thuốc lá để giảm nguy cơ mắc viêm phổi.

• Duy trì sức khỏe hệ miễn dịch: Để cơ thể khỏe mạnh và phòng ngừa bệnh tật, hãy đảm bảo một chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, ngủ đủ giấc và tập thể dục thường xuyên.

• Chế độ ăn cho người khó nuốt: Đối với những bệnh nhân gặp vấn đề về nuốt, nên ăn thức ăn loãng và nhai chậm để tránh sặc, một trong những nguyên nhân gây viêm phổi hít.

Viêm phổi là một bệnh lý nhiễm trùng nghiêm trọng có thể dẫn đến suy hô hấp, đặc biệt ở trẻ em, người lớn tuổi và những người có hệ miễn dịch yếu. Tiêm vắc xin là biện pháp phòng ngừa hiệu quả giúp bảo vệ sức khỏe.

Vắc xin phòng viêm phổi do phế cầu khuẩn:

• Synflorix (Bỉ);

• Prevenar 13.

Vắc xin phòng viêm phổi do cúm:

• Vaxigrip Tetra (Pháp);

• Influvac Tetra (Hà Lan);

• Ivacflu-S (Việt Nam).

Vắc xin phòng viêm phổi do não mô cầu:

• VA-MENGOC-BC (Cuba);

• Menactra (Mỹ).

Vắc xin phòng viêm phổi do Hib:

• Hexaxim (Pháp);

• Infanrix Hexa (Bỉ).

Tiêm vắc xin phòng viêm phổi là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, hạn chế tình trạng phải nhập viện và giảm tỷ lệ tử vong do viêm phổi, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc khi hệ miễn dịch suy yếu. Phụ huynh nên cho trẻ nhỏ tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch để tăng cường hệ miễn dịch từ những năm tháng đầu đời. Đối với người cao tuổi và những người có bệnh lý nền, tiêm vắc xin phòng ngừa cũng là một cách quan trọng để bảo vệ sức khỏe, giảm thiểu nguy cơ mắc viêm phổi nặng và các biến chứng nghiêm trọng.

Tại Trung Tâm Tiêm Chủng Long Châu, chúng tôi cung cấp đầy đủ các loại vắc xin phòng ngừa viêm phổi, giúp bạn và gia đình bảo vệ sức khỏe một cách toàn diện. Với đội ngũ y bác sĩ chuyên nghiệp và trang thiết bị hiện đại, chúng tôi cam kết mang đến dịch vụ tiêm chủng an toàn và hiệu quả. Hãy nhanh chóng đặt lịch tiêm tại Trung Tâm Tiêm Chủng Long Châu để được tư vấn chi tiết và nhận những ưu đãi hấp dẫn.