Tay chân miệng độ 2 được phân loại dựa trên tiêu chí nào? Nguyên nhân gây bệnh là gì?

Sự nguy hiểm của bệnh tay chân miệng không chỉ nằm ở mức độ phổ biến mà còn ở khả năng chuyển biến nhanh chóng từ thể nhẹ sang thể nặng. Đặc biệt, tay chân miệng độ 2 là giai đoạn then chốt cần theo dõi sát sao và xử trí chuyên môn cao. Trong bối cảnh bệnh đang gia tăng tại nhiều khu vực, việc hiểu rõ về bệnh sẽ giúp phụ huynh bảo vệ con trẻ an toàn. Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu về bệnh tay chân miệng độ 2 ngay trong nội dung sau!

Tay chân miệng độ 2 là gì?

Tay chân miệng độ 2 là một mức độ bệnh trong phân loại của Bộ Y tế Việt Nam, phản ánh tình trạng bắt đầu có tổn thương hệ thần kinh hoặc tim mạch, phân biệt rõ với tay chân miệng độ 1 (thể nhẹ).

Tay chân miệng độ 2a

Ở mức này, trẻ có thể có biểu hiện sốt cao ≥ 39°C kéo dài trên 2 ngày, giật mình dưới 2 lần trong vòng 30 phút (không ghi nhận lúc khám), lừ đừ, nôn, khó ngủ, hoặc quấy khóc không rõ nguyên nhân.

Tay chân miệng độ 2b

Đây là giai đoạn nặng hơn, gồm các dấu hiệu thuộc hai nhóm chính:

• Nhóm 1: Trẻ giật mình liên tục (≥ 2 lần/30 phút hoặc ghi nhận lúc khám), kèm theo một trong các triệu chứng như ngủ gà, mạch nhanh >150 lần/phút, sốt cao không đáp ứng thuốc hạ sốt.
• Nhóm 2: Có biểu hiện tổn thương thần kinh trung ương như run chi, loạng choạng khi đi lại, yếu hoặc liệt chi, liệt thần kinh sọ (nuốt sặc, thay đổi giọng nói).

Trẻ ở giai đoạn tay chân miệng độ 2 cần được theo dõi sát tại bệnh viện để đề phòng biến chứng như phù phổi cấp, viêm não, viêm cơ tim, những nguyên nhân có thể dẫn tới tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.

Nguyên nhân gây ra bệnh tay chân miệng

Tay chân miệng độ 2 là hệ quả tiến triển từ nhiễm virus đường ruột, phổ biến nhất là Enterovirus 71 (EV-A71), một chủng virus có độc lực cao và dễ gây biến chứng thần kinh. Virus tay chân miệng tồn tại trong nước bọt, phân, dịch tiết mũi họng, mụn nước và có khả năng lây lan nhanh chóng qua đường tiêu hóa, hô hấp, hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ người bệnh hay bề mặt, vật dụng nhiễm bẩn. 

Đặc biệt, các nghiên cứu y học đã chứng minh rằng chủng EV-A71 có thể xuyên qua hàng rào máu não, gây tổn thương thần kinh trung ương và là nguyên nhân chính dẫn tới các thể bệnh nặng như tay chân miệng độ 2 và độ 3. Trong đó, đối tượng dễ bị ảnh hưởng là:

• Trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là dưới 3 tuổi, hệ miễn dịch còn yếu.
• Môi trường đông đúc như trường mẫu giáo, nhà trẻ.
• Vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường kém, đặc biệt là thói quen rửa tay không thường xuyên.

Những lưu ý khi điều trị bệnh tay chân miệng

Việc điều trị tay chân miệng độ 2 không chỉ dừng lại ở việc hạ sốt hay chăm sóc vết loét. Vì đã có tổn thương thần kinh hoặc dấu hiệu rối loạn thần kinh thực vật, cần có sự phối hợp điều trị tích cực.

Nguyên tắc điều trị:

• Theo dõi sát dấu hiệu thần kinh: Giật mình liên tục, run chi, thay đổi ý thức, rối loạn giấc ngủ.
• Hỗ trợ hô hấp và tuần hoàn: Khi có biểu hiện thở nhanh, vã mồ hôi, da nổi vân tím, phải can thiệp y khoa sớm.
• Điều trị triệu chứng: Hạ sốt bằng Paracetamol, truyền dịch nếu có mất nước, chống co giật nếu có biểu hiện thần kinh trung ương.
• Chăm sóc dinh dưỡng: Cho trẻ ăn lỏng, dễ nuốt, tăng cường nước và chất điện giải.
• Lưu ý đặc biệt: Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc corticoid hoặc kháng sinh nếu không có chỉ định của bác sĩ.

Trẻ cần được điều trị nội trú khi có bất kỳ dấu hiệu của tay chân miệng độ 2, đặc biệt là độ 2b.

Những biện pháp phòng ngừa

Trong khi hiện nay chưa có vắc xin phổ biến để phòng ngừa bệnh tay chân miệng, đặc biệt là những trường hợp nặng như tay chân miệng độ 2, phụ huynh và người chăm sóc trẻ cần chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả sau:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt sau khi thay tã, sau khi đi vệ sinh, trước khi cho trẻ ăn và sau khi tiếp xúc với nước bọt hoặc phân của trẻ.
• Giữ gìn vệ sinh nhà cửa và đồ chơi, đảm bảo các bề mặt thường xuyên tiếp xúc như tay nắm cửa, sàn nhà, bàn ghế, đồ chơi của trẻ được lau chùi sạch sẽ và khử khuẩn định kỳ bằng dung dịch Cloramin B 2% hoặc dung dịch sát khuẩn phù hợp.
• Dạy trẻ thói quen rửa tay đúng cách, che miệng khi ho hoặc hắt hơi và không cho tay vào miệng.
• Cách ly trẻ bệnh tại nhà trong vòng 10 - 14 ngày tính từ khi khởi phát triệu chứng, không đưa trẻ đến nhà trẻ, trường học hay nơi công cộng để hạn chế lây nhiễm cho người khác.
• Hạn chế tiếp xúc gần giữa trẻ khỏe mạnh và người đang có triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh, bao gồm người lớn hoặc anh chị em trong gia đình.

Tay chân miệng độ 2 không còn là một tình trạng đơn giản chỉ cần theo dõi tại nhà. Với những biểu hiện sớm nhưng dễ bị bỏ qua, cha mẹ cần trang bị kiến thức để đưa trẻ đi khám và điều trị kịp thời. Bệnh hoàn toàn có thể được kiểm soát nếu có sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và cơ sở y tế. Đừng để sự chủ quan gây ra hậu quả đáng tiếc cho trẻ nhỏ.