Tay chân miệng là một căn bệnh quen thuộc ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong độ tuổi dưới 5. Phần lớn các trường hợp bệnh đều nhẹ và tự khỏi sau khoảng một tuần. Tuy nhiên, nếu không được theo dõi và chăm sóc đúng cách, bệnh có thể trở nên nghiêm trọng hơn do tình trạng bội nhiễm, khi cơ thể bị tấn công bởi vi khuẩn, virus hoặc nấm khác bên cạnh virus gây tay chân miệng. Vậy làm sao để cha mẹ sớm nhận biết dấu hiệu bội nhiễm để đưa trẻ đi khám kịp thời? Hãy cùng tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây.
Tay chân miệng bội nhiễm là gì?
Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi. Bệnh do các loại virus thuộc nhóm Enterovirus gây ra, phổ biến nhất là Coxsackie A16 và Enterovirus 71 (EV71). Tuy nhiên, trong một số trường hợp, trẻ có thể bị bội nhiễm, tức là bị nhiễm thêm một loại vi khuẩn, virus hoặc nấm khác trong khi đang mắc bệnh tay chân miệng, khiến triệu chứng nghiêm trọng hơn và dễ gây biến chứng nguy hiểm.

Bệnh tay chân miệng thường bùng phát vào mùa xuân và mùa thu, và phổ biến ở các nước khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Theo thống kê, hơn 90% ca bệnh xảy ra ở trẻ dưới 5 tuổi. Điều này cho thấy hệ miễn dịch của trẻ nhỏ còn yếu và dễ bị tấn công bởi virus gây bệnh.
Thông thường, các triệu chứng của bệnh tay chân miệng sẽ giảm dần và tự khỏi sau khoảng 5 – 7 ngày. Tuy nhiên, khi có thêm yếu tố bội nhiễm, bệnh có thể diễn biến phức tạp hơn. Trẻ có thể gặp các biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, viêm não, viêm cơ tim hoặc thậm chí liệt tạm thời. Trong đó, viêm não là biến chứng nặng và hiếm gặp nhất, có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.
Một số trường hợp có thể bị viêm màng não do virus, biến chứng khiến màng bao quanh não và tủy sống bị viêm. Tuy nhiên, dạng viêm màng não này thường ít nghiêm trọng hơn so với viêm màng não do vi khuẩn. Dù vậy, bất kỳ biểu hiện bất thường nào ở trẻ cũng không nên xem nhẹ.
Cha mẹ cần đặc biệt lưu ý khi thấy trẻ có các dấu hiệu như: mệt mỏi bất thường, buồn nôn, nôn ói, đau đầu, run rẩy, co giật, sốt cao không hạ, cứng cổ, lú lẫn hoặc thở nhanh. Khi đó, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được thăm khám và xử lý kịp thời. Phát hiện sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm của tay chân miệng bội nhiễm.
Triệu chứng bé bị tay chân miệng bội nhiễm
Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Trong phần lớn trường hợp, bệnh sẽ tự khỏi sau 7 – 10 ngày. Tuy nhiên, nếu trẻ bị bội nhiễm, tức nhiễm thêm vi khuẩn, virus hoặc nấm bệnh sẽ tiến triển phức tạp hơn, kéo dài lâu hơn và dễ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.
Dấu hiệu ngoài da và niêm mạc
Ban đầu, trẻ có thể bị sốt nhẹ, biếng ăn, mệt mỏi. Sau đó, các tổn thương ở da và niêm mạc bắt đầu xuất hiện. Trẻ thường nổi mụn nước trong suốt ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, vùng mông và xung quanh miệng. Trong miệng, các vết loét nhỏ, màu vàng, viền đỏ gây đau rát khiến trẻ bỏ ăn, quấy khóc.
Khi bị bội nhiễm, các mụn nước này có thể chuyển sang màu đục, nâu hoặc có dấu hiệu sưng đỏ, mưng mủ, đây là dấu hiệu cho thấy vùng da đã bị nhiễm trùng. Nếu không được điều trị đúng cách, có thể dẫn đến nhiễm trùng lan rộng, nhiễm trùng máu hoặc viêm mô mềm.
Dấu hiệu toàn thân
Trẻ bị tay chân miệng bội nhiễm thường có biểu hiện sốt cao liên tục (trên 38,5°C), da khô, mắt trũng sâu, mệt mỏi rõ rệt, ngủ li bì, hay quấy khóc và bỏ bú. Cơ thể trẻ uể oải, lờ đờ, đôi khi kèm theo phát ban ở nhiều vị trí như đầu gối, mông, thậm chí cả vùng sinh dục.

Dấu hiệu hô hấp
Trong một số trường hợp, trẻ có thể gặp triệu chứng như thở nhanh, khò khè, thở nông, lồng ngực rút lõm khi thở hoặc nghe tiếng ran ẩm trong phổi. Đây là những dấu hiệu cảnh báo nguy cơ phù phổi cấp – một biến chứng nguy hiểm có thể khiến trẻ tím tái, suy hô hấp nhanh chóng.
Dấu hiệu thần kinh
Bội nhiễm có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh, gây viêm màng não hoặc viêm não. Trẻ có thể sốt cao kèm đau đầu, buồn ngủ bất thường, cổ cứng, sợ ánh sáng, hoặc nghiêm trọng hơn là co giật, mê sảng, mất ý thức và liệt chi.
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu tay chân miệng bội nhiễm là vô cùng quan trọng để đưa trẻ đến bệnh viện kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng.
Phòng ngừa tay chân miệng bội nhiễm hiệu quả cho trẻ
Tay chân miệng là bệnh dễ lây lan ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong môi trường tập thể như nhà trẻ, trường mẫu giáo. Phần lớn các trường hợp sẽ tự khỏi, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách, trẻ có thể bị bội nhiễm, dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như viêm não, viêm phổi, nhiễm trùng máu… Vì vậy, việc phòng ngừa bội nhiễm khi trẻ mắc tay chân miệng là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số biện pháp cha mẹ cần lưu ý:
Giữ vệ sinh tay sạch sẽ
Việc rửa tay đúng cách là bước đầu tiên và rất quan trọng để hạn chế lây lan vi khuẩn, virus. Cha mẹ và trẻ nên rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước sạch trong ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh, thay tã, trước khi ăn hoặc sau khi ho, hắt hơi. Nếu không có nước, có thể dùng dung dịch rửa tay nhanh có chứa cồn.

Tránh đưa tay lên mặt
Trẻ thường có thói quen đưa tay lên mắt, mũi, miệng – đây là những cửa ngõ để vi khuẩn, virus xâm nhập vào cơ thể. Cha mẹ nên nhắc nhở và hướng dẫn trẻ tránh chạm tay lên mặt, đặc biệt trong giai đoạn đang có dịch bệnh.
Vệ sinh đồ dùng và bề mặt tiếp xúc
Những vật dụng trẻ thường xuyên sử dụng như đồ chơi, ly uống nước, khăn mặt, tay nắm cửa, mặt bàn… nên được vệ sinh sạch sẽ mỗi ngày bằng dung dịch sát khuẩn an toàn. Hạn chế để trẻ dùng chung đồ cá nhân với người khác, nhất là khi có dấu hiệu bệnh.
Hạn chế tiếp xúc với người bệnh
Nếu trong khu vực sống có trẻ mắc tay chân miệng, nên cách ly và hạn chế cho trẻ tiếp xúc gần. Đồng thời, người chăm sóc trẻ bệnh cũng cần thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng hộ cá nhân để tránh lây chéo.

Vệ sinh ăn uống khoa học
Đảm bảo cho trẻ ăn chín uống sôi, sử dụng nước sạch, rửa tay trước và sau khi ăn. Đặc biệt, tránh cho trẻ ăn đồ ăn nguội lạnh hoặc thức ăn không rõ nguồn gốc.
Việc chủ động phòng ngừa không chỉ giúp trẻ nhanh hồi phục nếu mắc bệnh, mà còn giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm.
Tay chân miệng bội nhiễm không còn là tình trạng hiếm gặp, đặc biệt khi trẻ không được chăm sóc đúng cách trong giai đoạn phát bệnh. Những dấu hiệu như mụn nước chuyển màu đục, sốt cao kéo dài, thở nhanh, co giật, hay rối loạn ý thức đều là những tín hiệu cảnh báo tình trạng nghiêm trọng. Do đó, khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở trẻ, cha mẹ không nên chủ quan mà cần đưa trẻ đến cơ sở y tế sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng đáng tiếc xảy ra.