Giật mình tay chân miệng ở trẻ em: Dấu hiệu cảnh báo biến chứng nguy hiểm?

Nhiều cha mẹ bất ngờ khi thấy con mình giật mình liên tục, co tay chân nhẹ trong lúc đang mắc bệnh tay chân miệng. Đây không phải là dấu hiệu bình thường do sốt cao mà có thể là cảnh báo biến chứng thần kinh nguy hiểm. Thực tế, tình trạng giật mình tay chân miệng ở trẻ em thường xuất hiện khi virus gây bệnh bắt đầu ảnh hưởng đến não và hệ thần kinh trung ương. Nếu không được theo dõi sát và can thiệp kịp thời, biến chứng có thể diễn tiến rất nhanh và đe dọa tính mạng.

Vì sao trẻ bị giật mình khi mắc tay chân miệng?

Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ nhỏ, do các chủng virus thuộc nhóm Enterovirus gây ra, trong đó nguy hiểm nhất là Enterovirus 71 (EV71). Bệnh thường lây lan mạnh qua đường tiêu hóa và tiếp xúc trực tiếp, nhất là trong môi trường nhà trẻ, mẫu giáo.

Thông thường, trẻ mắc tay chân miệng sẽ có các biểu hiện điển hình như:

• Sốt nhẹ đến sốt cao;
• Đau họng, bỏ bú, quấy khóc;
• Nổi bóng nước ở vùng miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân và mông.

Tuy nhiên, ở một số trường hợp nặng, đặc biệt khi trẻ bị nhiễm chủng EV71, virus có thể xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, gây ra các biến chứng thần kinh nguy hiểm.

Khi đó, trẻ có thể xuất hiện các dấu hiệu đặc biệt như:

• Giật mình tay chân miệng bất thường nhiều lần trong ngày, ngay cả khi đang nghỉ ngơi;
• Co giật nhẹ ở tay, chân hoặc vùng miệng, đôi khi kèm theo ánh mắt thất thần;
• Ngủ không yên, dễ bị kích thích và có thể bật dậy khóc thét khi đang ngủ;
• Quấy khóc liên tục, bỏ bú, mệt lả, nôn ói.

Những biểu hiện này không còn là triệu chứng thông thường, mà có thể là dấu hiệu sớm của biến chứng viêm màng não, viêm não hoặc viêm tủy – những tình trạng có thể đe dọa tính mạng nếu không phát hiện và xử trí kịp thời. Đặc biệt, triệu chứng “giật mình nhiều lần trong ngày” là một trong những dấu hiệu cảnh báo sớm nhưng thường bị cha mẹ bỏ qua hoặc nhầm lẫn với giật mình sinh lý ở trẻ nhỏ.

Giật mình tay chân miệng có nguy hiểm không?

Câu trả lời là: Có thể rất nguy hiểm nếu không được phát hiện và theo dõi sát.

Ở một số trẻ, triệu chứng giật mình tay chân miệng liên tục trong quá trình mắc bệnh tay chân miệng không chỉ là phản ứng bình thường do sốt cao. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của các biến chứng thần kinh nguy hiểm, bao gồm:

• Viêm não, viêm màng não – khi virus xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương;
• Rung giật cơ, giật mình nhiều lần trong ngày – cho thấy tổn thương thần kinh đang xảy ra;
• Co giật toàn thân, hôn mê, ngưng thở – là các biến chứng nặng có thể đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời.

Đặc biệt, trẻ có thể tử vong rất nhanh chỉ trong vòng 24–48 giờ nếu biến chứng thần kinh không được nhận biết và xử trí sớm. Vì vậy, nếu trẻ đang mắc tay chân miệng và có thêm triệu chứng giật mình bất thường, cha mẹ tuyệt đối không được chủ quan. Hãy nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được theo dõi sát về thần kinh và hô hấp.

Cha mẹ nên làm gì khi trẻ có dấu hiệu giật mình tay chân miệng?

Khi trẻ bị tay chân miệng và bắt đầu xuất hiện triệu chứng giật mình tay chân miệng bất thường, cha mẹ cần bình tĩnh theo dõi sát và thực hiện đúng các bước chăm sóc để giảm nguy cơ biến chứng thần kinh nguy hiểm. Dưới đây là những việc cha mẹ nên làm ngay:

Luôn theo dõi sát thân nhiệt của trẻ

Sốt cao kéo dài có thể kích thích hệ thần kinh và làm triệu chứng giật mình trở nên nghiêm trọng hơn. Vì vậy:

• Đo thân nhiệt của trẻ đều đặn, đặc biệt là ban đêm;
• Nếu nhiệt độ ≥ 38,5°C: dùng Paracetamol đúng liều theo cân nặng (10–15 mg/kg/lần);
• Lau mát cơ thể cho trẻ bằng nước ấm tại trán, nách, bẹn để hỗ trợ hạ sốt;
• Tránh xông hơi, đắp lá hoặc ủ ấm quá mức – có thể khiến trẻ sốt cao hơn.

Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc chống co giật hoặc thuốc an thần

Khi thấy trẻ giật mình hoặc co giật nhẹ, nhiều cha mẹ lo lắng và muốn cắt cơn ngay. Tuy nhiên:

• Không dùng bất kỳ loại thuốc chống co giật, thuốc ngủ, an thần hay thuốc nam nào nếu chưa có chỉ định từ bác sĩ.
• Việc tự ý dùng thuốc có thể che giấu triệu chứng thần kinh gây khó khăn cho việc chẩn đoán và thậm chí đe dọa tính mạng của trẻ nếu thuốc ức chế hệ hô hấp.

Cho trẻ nghỉ ngơi, bù nước và điện giải đầy đủ

Tay chân miệng khiến trẻ mệt mỏi, bỏ bú, đau rát miệng – dẫn đến mất nước, mất sức. Vì vậy:

• Để trẻ nằm nghỉ nơi yên tĩnh, tránh tiếp xúc người lạ, tránh ánh sáng mạnh.
• Bổ sung nước thường xuyên: nước lọc, nước dừa, nước trái cây loãng, oresol nếu có dấu hiệu mất nước.
• Không ép ăn – ưu tiên thức ăn mềm, nguội như cháo loãng, sữa mát, súp.
• Giữ vệ sinh miệng họng, có thể dùng dung dịch súc miệng phù hợp cho trẻ theo hướng dẫn bác sĩ.

Đưa trẻ đến bệnh viện ngay nếu có dấu hiệu nghi ngờ tổn thương thần kinh

Một số biểu hiện cảnh báo biến chứng thần kinh nguy hiểm trong bệnh tay chân miệng mà cha mẹ không được bỏ qua bao gồm:

• Trẻ giật mình liên tục, tần suất tăng dần trong ngày;
• Sốt cao khó hạ, li bì, lơ mơ, mệt mỏi bất thường;
• Co giật, rung giật tay chân, ánh mắt đờ đẫn hoặc trợn ngược;
• Thở nhanh, khó thở, môi tím tái – dấu hiệu suy hô hấp;
• Trẻ không phản ứng với gọi tên, ngủ gà, hôn mê.

Nếu thấy một hoặc nhiều dấu hiệu trên, cần đưa trẻ đến bệnh viện có chuyên khoa truyền nhiễm hoặc khoa nhi càng sớm càng tốt.

Theo dõi trẻ trong tuần đầu mắc bệnh

Trẻ mắc tay chân miệng có thể chuyển biến nặng rất nhanh trong vòng 24–48 giờ nếu có biến chứng thần kinh. Vì vậy:

• Hãy quan sát kỹ từng biểu hiện nhỏ của trẻ, đặc biệt từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 5 của bệnh.
• Không chủ quan với bất kỳ dấu hiệu giật mình bất thường nào, kể cả khi trẻ vẫn ăn, chơi bình thường.
• Phát hiện sớm, theo dõi sát và đưa đi viện đúng lúc là cách duy nhất giúp trẻ vượt qua biến chứng nguy hiểm.

Bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ phần lớn lành tính nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được theo dõi sát. Trong đó, triệu chứng giật mình tay chân miệng là dấu hiệu cha mẹ tuyệt đối không nên xem nhẹ, bởi đây có thể là biểu hiện sớm của tổn thương thần kinh trung ương. Cha mẹ hãy luôn giữ bình tĩnh, theo dõi sát và chủ động xử lý – vì sức khỏe và sự phát triển toàn diện của con trẻ.