Mất nước: Tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa

Nước chiếm khoảng 60% trọng lượng cơ thể và đóng vai trò quan trọng trong hầu hết các chức năng sinh lý. Mất nước xảy ra khi lượng nước mất đi nhiều hơn lượng nước được bổ sung, dẫn đến sự rối loạn cân bằng trong cơ thể. Tình trạng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau và nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, mất nước có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe và hoạt động hàng ngày. Vậy đâu là những nguyên nhân chính dẫn đến mất nước, và các dấu hiệu nhận biết sớm là gì? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây của Tiêm chủng Long Châu nhé.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng mất nước

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng mất nước trong cơ thể. Đôi khi, mất nước chỉ đơn giản là do không bổ sung đủ nước hoặc tiếp xúc với môi trường nắng nóng quá lâu. Một số nguyên nhân chính gây mất nước bao gồm:

• Đổ mồ hôi quá mức: Đây là cơ chế tự nhiên giúp cơ thể điều hòa nhiệt độ. Khi thời tiết quá nóng hoặc khi vận động với cường độ cao, các tuyến mồ hôi hoạt động mạnh, tiết ra một lượng lớn nước và muối. Nếu mồ hôi tiết ra quá nhiều mà không được bù đắp kịp thời, cơ thể sẽ bị mất nước và rối loạn điện giải.

• Tiêu chảy: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây mất nước, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Tiêu chảy kéo dài khiến cơ thể mất nhanh một lượng lớn nước và chất điện giải, đặc biệt là khi kèm theo nôn mửa. Nếu không được bù nước đúng cách bằng dung dịch oresol hoặc nước cháo muối, tình trạng mất nước có thể trở nên nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe.

• Sốt cao: Khi sốt, cơ thể có xu hướng tiết nhiều mồ hôi để làm mát, giúp giảm nhiệt độ. Cơn sốt càng cao thì lượng nước mất đi càng nhiều. Nếu không được bổ sung nước kịp thời, người bệnh có nguy cơ thiếu nước nghiêm trọng, làm tình trạng sức khỏe suy giảm nhanh chóng.

• Đi tiểu nhiều: Những người mắc bệnh tiểu đường hoặc đang sử dụng thuốc lợi tiểu có thể bị mất nước do đi tiểu thường xuyên. Việc bài tiết nước tiểu quá mức khiến cơ thể mất dần lượng nước quan trọng, nhưng do đây là hoạt động sinh lý bình thường nên nhiều người không chú ý bổ sung nước đầy đủ.

• Mất nước ở người cao tuổi: Cơ thể người lớn tuổi thường có lượng nước ít hơn so với các nhóm tuổi khác, khiến nguy cơ mất nước xảy ra nhanh và nghiêm trọng hơn. Ngoài ra, việc sử dụng nhiều loại thuốc hoặc mắc các bệnh lý như bệnh phổi, bệnh bàng quang cũng có thể làm tăng nguy cơ mất nước ở người cao tuổi.

• Mất nước ở trẻ em: Trẻ nhỏ rất dễ bị mất nước do uống ít nước trong thời gian bị bệnh, tiêu chảy hoặc nôn mửa. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ đặc biệt nhạy cảm với tình trạng mất nước, và nếu không được xử lý kịp thời, có thể dẫn đến những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Triệu chứng của tình trạng mất nước

Nhiều người cho rằng cảm giác khát là dấu hiệu rõ ràng nhất của việc cơ thể thiếu nước. Tuy nhiên, điều này không hoàn toàn chính xác. Ở người cao tuổi, cảm giác khát thường không xuất hiện cho đến khi tình trạng mất nước đã trở nên nghiêm trọng, kèm theo các triệu chứng khác. Vì vậy, việc uống đủ nước, đặc biệt trong những ngày nóng hoặc khi cơ thể tiết nhiều mồ hôi, là điều cần thiết để ngăn ngừa mất nước.

Các dấu hiệu và triệu chứng mất nước có thể khác nhau tùy theo độ tuổi.

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, mất nước có thể biểu hiện qua:

• Miệng khô, không có nước bọt.

• Khi khóc không có nước mắt.

• Tã khô liên tục trong 2-3 giờ.

• Mắt và má hóp, trũng sâu.

• Trẻ bứt rứt, cáu gắt.

Nếu mất nước nghiêm trọng, trẻ có thể có những biểu hiện nguy hiểm hơn như:

• Ngủ lịm, phản ứng chậm chạp.

• Uống nước kém hoặc không thể uống.

• Da mất đàn hồi, khi véo da, nếp gấp biến mất rất chậm.

Ở người trưởng thành, khi mất nước nhẹ, cơ thể có thể xuất hiện các triệu chứng như:

• Cảm giác mệt mỏi, khô miệng.

• Cơn khát tăng dần nếu không bổ sung nước kịp thời.

• Da trở nên khô ráp.

• Đi tiểu ít, có thể kèm theo táo bón.

• Đau đầu, chóng mặt, tuyến lệ giảm tiết nước mắt.

Trong trường hợp mất nước nghiêm trọng, các triệu chứng có thể bao gồm:

• Khát nước dữ dội.

• Giảm hoặc ngừng tiết mồ hôi.

• Huyết áp hạ thấp.

• Nhịp tim tăng nhanh.

• Thở gấp, hơi thở nông.

• Da khô, nhăn nheo, mắt trũng sâu.

• Lượng nước tiểu ít, nước tiểu có màu sậm.

Nhận biết sớm các dấu hiệu mất nước và bù nước kịp thời sẽ giúp bảo vệ sức khỏe, tránh được những biến chứng nguy hiểm do mất nước gây ra. Mất nước nghiêm trọng được xem là một tình trạng cấp cứu y khoa. Khi có dấu hiệu mất nước nặng, cần nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được xử lý kịp thời.

Mất nước xảy ra khi lượng nước mất đi vượt quá lượng nước cơ thể hấp thụ. Nếu tình trạng này kéo dài hoặc mức độ mất nước quá lớn, nó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng sinh lý của các cơ quan trong cơ thể. Để phòng ngừa mất nước, cả trẻ em và người lớn nên bổ sung đủ nước, đặc biệt trong những ngày thời tiết nắng nóng, khi tham gia lao động, vận động thể chất ngoài trời. Trong trường hợp bị tiêu chảy, cần bù nước và điện giải bằng dung dịch oresol hoặc nước cháo muối. Nếu có các triệu chứng nghiêm trọng của mất nước, cần đến cơ sở y tế ngay để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán mất nước

Bên cạnh việc quan sát các dấu hiệu lâm sàng, một số xét nghiệm có thể hỗ trợ trong việc xác định mức độ mất nước, bao gồm:

• Đo huyết áp: Sự sụt giảm thể tích nước trong cơ thể có thể dẫn đến huyết áp thấp.

• Xét nghiệm máu và đánh giá nồng độ điện giải: Giúp xác định mức độ mất nước và ảnh hưởng đến cân bằng khoáng chất.

• Tổng phân tích nước tiểu: Kiểm tra màu sắc, nồng độ và các thành phần trong nước tiểu để đánh giá tình trạng mất nước.

Phương pháp điều trị mất nước hiệu quả

Cách duy nhất để điều trị mất nước là bổ sung lại lượng nước và chất điện giải bị mất. Phương pháp điều trị sẽ được điều chỉnh tùy theo độ tuổi, mức độ mất nước và nguyên nhân gây ra tình trạng này.

Trẻ em và người cao tuổi bị mất nước nghiêm trọng có thể cần nhập viện để được truyền dịch qua đường tĩnh mạch.

Những người hoạt động ngoài trời trong thời tiết nóng, ẩm nên uống nước mát thường xuyên. Ngoài ra, các loại đồ uống thể thao có chứa chất điện giải hoặc dung dịch đường cũng có thể hữu ích trong một số trường hợp.

Chế độ sinh hoạt phòng ngừa mất nước

Những thói quen giúp hạn chế mất nước:

• Tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ để đảm bảo sức khỏe và hạn chế nguy cơ mất nước.

• Bổ sung nước thường xuyên, đặc biệt đối với người cao tuổi có cảm giác khát nước suy giảm. Có thể tạo thói quen uống nước trong bữa ăn hoặc lựa chọn thực phẩm giàu nước như súp, dưa hấu.

Phương pháp phòng ngừa mất nước hiệu quả:

• Đối với trẻ nhỏ bị tiêu chảy, nôn ói: Cần bù nước ngay từ khi xuất hiện triệu chứng, không nên chờ đến khi có dấu hiệu mất nước nặng.

• Đối với người cao tuổi: Nguy cơ mất nước cao hơn khi mắc các bệnh thông thường như cảm cúm, viêm phế quản hoặc viêm bàng quang. Vì vậy, cần bổ sung đủ nước khi cơ thể có dấu hiệu mệt mỏi hoặc không khỏe.

Mất nước là một tình trạng phổ biến nhưng có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng nếu không được nhận biết và xử lý kịp thời. Việc hiểu rõ nguyên nhân và triệu chứng của mất nước giúp mỗi người chủ động phòng tránh, bảo vệ sức khỏe và duy trì hoạt động của cơ thể một cách tối ưu. Để ngăn ngừa mất nước, hãy đảm bảo uống đủ nước mỗi ngày, đặc biệt trong những tình huống dễ gây mất nước như thời tiết nóng, luyện tập cường độ cao hoặc khi mắc bệnh. Nhận thức đúng đắn và hành động kịp thời chính là chìa khóa giúp cơ thể luôn khỏe mạnh và tràn đầy năng lượng.

Mặc dù không có vắc xin đặc hiệu để phòng ngừa mất nước, một số loại vắc xin có thể gián tiếp giảm nguy cơ mắc các bệnh gây mất nước như tiêu chảy, sốt cao và nhiễm trùng. Vắc xin Rotavirus, tả, thương hàn giúp phòng tiêu chảy cấp - nguyên nhân hàng đầu gây mất nước nghiêm trọng. Vắc xin cúm, sởi-quai bị-Rubella giảm nguy cơ sốt cao kéo dài gây mất nước. Ngoài ra, vắc xin phế cầu, zona giúp bảo vệ người cao tuổi và nhóm nguy cơ khỏi biến chứng mất nước do nhiễm trùng.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ uy tín, cung cấp đầy đủ các loại vắc xin chất lượng cao, đảm bảo nguồn gốc rõ ràng và quy trình tiêm chủng an toàn. Với đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, Long Châu cam kết mang đến dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện, giúp bạn và gia đình phòng bệnh hiệu quả. Hãy đến Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn và tiêm chủng đúng lịch ngay hôm nay!