Trẻ sơ sinh ho có đờm: Nguyên nhân, dấu hiệu nguy hiểm và cách xử lý hiệu quả

Trong những tháng đầu đời, hệ miễn dịch và hô hấp của trẻ sơ sinh còn rất yếu, khiến bé dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như thời tiết lạnh, không khí ô nhiễm hay lây nhiễm từ người lớn. Khi trẻ sơ sinh ho có đờm, nhiều cha mẹ bối rối không biết nên theo dõi tại nhà, dùng thuốc hay đưa bé đi viện ngay. Hiểu rõ nguyên nhân và cách xử lý sẽ giúp phụ huynh tự tin hơn trong việc chăm sóc sức khỏe cho bé yêu.

Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh ho có đờm

Ho có đờm ở trẻ sơ sinh có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, từ những yếu tố lành tính đến các bệnh lý nghiêm trọng. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến khiến bé ho có đờm, bao gồm:

• Nhiễm virus đường hô hấp trên: Virus như virus cúm, virus RSV (Respiratory Syncytial Virus) hay adenovirus là nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ sơ sinh ho có đờm. Trẻ thường có các triệu chứng kèm theo như chảy nước mũi, hắt hơi, sốt nhẹ (dưới 38°C) hoặc quấy khóc. Tình trạng này thường kéo dài 5 - 7 ngày và có thể tự cải thiện nếu trẻ được chăm sóc đúng cách.
• Viêm phế quản hoặc viêm phổi: Đây là các bệnh lý nghiêm trọng hơn, thường gặp ở trẻ dưới 6 tháng tuổi. Viêm phế quản khiến trẻ ho kéo dài, có đờm đặc, kèm sốt cao (>38,5°C) và bú kém. Trong khi đó, viêm phổi còn nguy hiểm hơn với các dấu hiệu như thở nhanh, khò khè hoặc rút lõm lồng ngực. Những trường hợp này cần được bác sĩ thăm khám kịp thời để tránh biến chứng.
• Trào ngược dạ dày - thực quản: Trào ngược là tình trạng sinh lý phổ biến ở trẻ sơ sinh do cơ thắt thực quản chưa phát triển hoàn thiện. Khi sữa hoặc axit dạ dày trào ngược về phía khoang miệng có thể kích thích họng, gây ho và đờm, đặc biệt vào ban đêm hoặc sau khi bú. Trẻ thường ho khan ban đầu, sau đó xuất hiện đờm do kích ứng kéo dài.
• Môi trường sống ô nhiễm: Khói thuốc lá, bụi mịn, lông động vật hoặc không khí khô lạnh có thể kích thích niêm mạc hô hấp của trẻ, dẫn đến ho có đờm. Chẳng hạn, nếu phụ huynh hút thuốc gần bé hoặc để bé tiếp xúc với không khí ô nhiễm, bé có thể ho liên tục và đờm trở nên đặc hơn.
• Dị ứng hoặc phản ứng với thời tiết: Thay đổi thời tiết đột ngột, không khí lạnh hoặc phấn hoa có thể gây dị ứng ở trẻ nhạy cảm, dẫn đến ho, chảy nước mắt, ngứa mũi và tiết đờm. Tình trạng này thường nhẹ nhưng có thể tái phát nếu không loại bỏ tác nhân gây dị ứng.

Dấu hiệu cảnh báo cần đưa trẻ đến bệnh viện

Không phải mọi trường hợp trẻ sơ sinh ho có đờm đều cần đi khám ngay. Tuy nhiên, nếu trẻ bị ho có đờm và kèm theo một số triệu chứng nguy hiểm sẽ đòi hỏi sự can thiệp y tế kịp thời. Do đó, cha mẹ cần lưu ý các dấu hiệu sau để đưa trẻ đến bệnh viện càng sớm càng tốt, nếu trẻ:

• Thở nhanh, rút lõm lồng ngực: Trẻ thở gấp, phần xương sườn hoặc dưới ngực lõm sâu khi hít vào, cho thấy bé đang khó thở nghiêm trọng.
• Khò khè, thở rít khi ngủ: Âm thanh bất thường từ đường thở, đặc biệt khi ngủ, có thể là dấu hiệu của viêm phế quản hoặc viêm phổi.
• Tím môi, đầu chi: Đây là biểu hiện thiếu oxy, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức.
• Bỏ bú, ngủ li bì, khó đánh thức: Trẻ lờ đờ, không bú hoặc ngủ quá nhiều là dấu hiệu bệnh nặng, có thể liên quan đến nhiễm trùng toàn thân.
• Sốt cao trên 38,5°C liên tục trên 2 ngày: Sốt kéo dài không đáp ứng với thuốc hạ sốt thông thường cần được bác sĩ đánh giá.
• Co giật: Nếu trẻ sốt cao kéo dài dẫn đến co giật, cần cấp cứu ngay để tránh tổn thương não.

Trẻ sơ sinh ho có đờm có cần dùng kháng sinh không?

Nhiều phụ huynh lầm tưởng rằng cứ ho có đờm là cần dùng kháng sinh. Tuy nhiên, điều này không đúng và có thể gây hại cho trẻ, bởi kháng sinh không điều trị virus mà chỉ hiệu quả với vi khuẩn. Trong khi đó, hầu hết các trường hợp ho có đờm ở trẻ sơ sinh là do virus (như RSV, cúm). Do đó, việc cho trẻ sơ sinh sử dụng thuốc kháng sinh trong trường hợp này không những không chữa được bệnh mà còn gây ra các vấn đề khác. Vậy khi nào cần cho trẻ sơ sinh ho có đờm dùng kháng sinh?

Theo các chuyên gia y tế, kháng sinh chỉ được sử dụng khi bác sĩ xác định trẻ bị nhiễm khuẩn, chẳng hạn như:

• Viêm phổi do vi khuẩn (thường có sốt cao, đờm vàng hoặc xanh).
• Nhiễm trùng thứ phát như viêm tai giữa hoặc viêm xoang do vi khuẩn.

Bên cạnh đó, việc sử dụng kháng sinh cần dựa trên xét nghiệm như chụp X-quang, xét nghiệm máu… và có chỉ định rõ ràng của bác sĩ chuyên khoa. Nếu cha mẹ lạm dụng kháng sinh cho trẻ có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như:

• Loạn khuẩn đường ruột: Gây tiêu chảy, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của trẻ.
• Kháng kháng sinh: Vi khuẩn trở nên kháng thuốc, khiến việc điều trị sau này khó khăn hơn.
• Suy giảm miễn dịch: Lạm dụng kháng sinh làm giảm khả năng tự miễn dịch của trẻ.

Phòng ngừa trẻ sơ sinh ho có đờm hiệu quả ngay tại nhà

Để giảm nguy cơ trẻ sơ sinh ho có đờm và ngăn tái phát, phụ huynh có thể áp dụng các biện pháp sau:

Giữ môi trường sống trong lành

Cha mẹ cần tạo cho bé môi trường sống trong lành và sạch sẽ bằng cách: 

• Tránh khói thuốc lá: Không hút thuốc gần trẻ và hạn chế tiếp xúc với khói bụi.
• Sử dụng máy lọc không khí: Đặc biệt hữu ích nếu gia đình sống ở khu vực ô nhiễm hoặc mùa khô hanh.
• Duy trì độ ẩm phù hợp: Sử dụng máy tạo ẩm để tránh không khí quá khô, gây kích ứng đường thở.

Vệ sinh mũi họng hàng ngày

Việc vệ sinh mũi họng hàng ngày và đảm bảo vệ sinh sạch sẽ cho trẻ sẽ giúp con phòng tránh được bệnh về đường hô hấp. Do đó, cha mẹ nên:

• Dùng nước muối sinh lý: Nhỏ 1 - 2 giọt nước muối sinh lý vào mỗi bên mũi để làm sạch chất nhầy, giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Vệ sinh dụng cụ bú sữa: Rửa sạch bình sữa, núm vú giả để tránh vi khuẩn tích tụ.
• Hút mũi đúng cách: Sử dụng dụng cụ hút mũi chuyên dụng nếu bé bị nghẹt mũi, nhưng không lạm dụng để tránh tổn thương niêm mạc.

Tăng sức đề kháng tự nhiên

Một trong những cách phòng ngừa hiệu quả tình trạng ho có đờm ở trẻ sơ sinh là tăng cường sức đề kháng tự nhiên cho bé bằng cách:

• Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn: Sữa mẹ chứa kháng thể giúp tăng cường miễn dịch, đặc biệt trong 6 tháng đầu đời.
• Dinh dưỡng hợp lý cho mẹ: Mẹ cần ăn đủ chất, bổ sung vitamin C, kẽm để cải thiện chất lượng sữa.

Tiêm phòng đầy đủ

Tiêm vắc xin cho trẻ sơ sinh là bước quan trọng giúp phòng ngừa hàng loạt bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như viêm gan B, bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm phổi, viêm màng não mủ... Việc tuân thủ đúng lịch tiêm không chỉ bảo vệ sức khỏe cho bé mà còn tạo miễn dịch cộng đồng, hạn chế dịch bệnh lây lan. 

Đặc biệt, vắc xin phế cầu đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa các bệnh hô hấp nguy hiểm như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm xoang và viêm màng não. Những bệnh này có thể tiến triển nhanh và gây biến chứng nặng, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 2 tuổi. Do đó, phụ huynh cần cho trẻ tiêm đầy đủ và đúng lịch tiêm vắc xin phế cầu để bảo vệ sức khỏe của bé. 

Bên cạnh đó, nếu bạn đang băn khoăn không biết nên cho bé yêu tiêm vắc xin phế cầu ở đâu để đảm bảo uy tín - chất lượng - an toàn thì Tiêm chủng Long Châu là một lựa chọn đáng được cân nhắc. Bởi:

• Vắc xin chính hãng, chất lượng cao: Tất cả vắc xin tại Long Châu, bao gồm cả vắc xin phế cầu đều được nhập khẩu chính hãng từ các nhà sản xuất uy tín, đảm bảo hiệu quả và an toàn cho trẻ.
• Đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm: Được đào tạo bài bản, đội ngũ y tế tại Long Châu luôn thực hiện quy trình tiêm chủng đúng kỹ thuật, nhẹ nhàng và an toàn, giúp giảm thiểu cảm giác đau đớn và lo lắng cho trẻ.
• Quy trình tiêm chủng khoa học, nhanh chóng: Đặt lịch tiêm dễ dàng qua website hoặc hotline, giúp tiết kiệm thời gian cho gia đình.
• Giá cả minh bạch, hợp lý: Bảng giá tiêm chủng được công khai rõ ràng, phù hợp với nhu cầu của mọi gia đình.
• Ưu đãi hấp dẫn: Thường xuyên có các chương trình khuyến mãi giảm giá hoặc miễn phí khám sàng lọc, mang lại nhiều lợi ích cho khách hàng.

Với những ưu điểm trên, Tiêm Chủng Long Châu là lựa chọn đáng tin cậy để bảo vệ sức khỏe cho trẻ sơ sinh.

Trẻ sơ sinh ho có đờm là tình trạng phổ biến nhưng không phải lúc nào cũng đáng lo. Điều quan trọng là phụ huynh cần tỉnh táo nhận biết các dấu hiệu nguy hiểm và xử lý đúng cách. Việc chăm sóc tại nhà, vệ sinh sạch sẽ, giữ môi trường sống trong lành và tăng cường sức đề kháng sẽ giúp bé mau chóng hồi phục. Đừng ngần ngại đưa trẻ đi khám nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào, bởi sự an toàn của bé luôn là ưu tiên hàng đầu. Với những thông tin trên, hy vọng bạn sẽ tự tin hơn trong việc chăm sóc con yêu khỏe mạnh.