Sốt xuất huyết Dengue: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Tìm hiểu chung bệnh sốt xuất huyết Dengue

Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, lây truyền qua muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus. Virus Dengue có 4 tuýp huyết thanh (DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4). Bệnh lây lan khi muỗi cái mang virus đốt người khỏe mạnh sau khi đã hút máu từ người nhiễm bệnh.

Sốt xuất huyết thường khởi phát với các triệu chứng như sốt cao đột ngột, đau cơ, đau khớp, nhức đầu và phát ban. Trong một số trường hợp, bệnh có thể tiến triển thành sốt xuất huyết Dengue nặng, với các biến chứng nguy hiểm như xuất huyết nội tạng, suy đa cơ quan hoặc sốc do thoát huyết tương. Theo WHO, sốt xuất huyết Dengue nặng được xác định khi có ít nhất một trong các dấu hiệu sau: Sốc Dengue, xuất huyết nặng hoặc suy tạng nghiêm trọng.

Sốt xuất huyết ảnh hưởng đến cả trẻ em và người lớn, với các biểu hiện lâm sàng đa dạng từ nhẹ đến nặng. Theo WHO, bệnh diễn tiến qua ba giai đoạn: Giai đoạn sốt (sốt cao, đau cơ, phát ban), giai đoạn nguy hiểm (thoát huyết tương, xuất huyết nội tạng, suy tạng) và giai đoạn hồi phục (bệnh nhân dần ổn định). Đặc trưng lâm sàng bao gồm sốt, xuất huyết và thoát huyết tương, là những dấu hiệu quan trọng để theo dõi diễn tiến bệnh.

Trong một số trường hợp, bệnh có thể gây ra các biến chứng nặng nề như sốc Dengue do thoát huyết tương, rối loạn đông máu hoặc suy đa tạng. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, các biến chứng này có thể dẫn đến tử vong.

Hiện nay, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho sốt xuất huyết Dengue. Phương pháp điều trị chủ yếu là hỗ trợ triệu chứng, bù dịch và theo dõi sát các biến chứng. Phần lớn bệnh nhân hồi phục trong vòng một tuần, nhưng ở một số trường hợp, bệnh có thể tiến triển nặng và đe dọa tính mạng. Sốt xuất huyết Dengue nặng cần được phát hiện sớm dựa trên các dấu hiệu cảnh báo như: Đau bụng nhiều, đau vùng gan, vật vã, lừ đừ, li bì, nôn ói nhiều (≥ 3 lần/ngày), xuất huyết niêm mạc, chảy máu chân răng, chảy máu tiêu hóa, khó thở, tích tụ dịch màng phổi, màng bụng... Người bệnh cần được theo dõi y tế chặt chẽ và đến ngay cơ sở y tế khi có các dấu hiệu cảnh báo trên để tránh biến chứng nguy hiểm.

Triệu chứng bệnh sốt xuất huyết Dengue

Những triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết

Những triệu chứng của sốt xuất huyết Dengue thường khởi phát đột ngột, bao gồm sốt cao đột ngột kéo dài 2 - 7 ngày, đau đầu dữ dội, đau sau hốc mắt và đau cơ, khớp rõ rệt, đặc biệt ở lưng dưới và chi dưới. Ở trẻ em, đau bụng có thể là một triệu chứng nổi bật, đặc biệt trong giai đoạn nguy hiểm của bệnh.

Các triệu chứng khác bao gồm:

• Đau nhức cơ, xương, khớp;
• Nhức hốc mắt;
• Buồn nôn, nôn ói;
• Phát ban da, xung huyết niêm mạc.

Ngoài ra cần lưu ý dấu hiệu cảnh báo thường xuất hiện sau giai đoạn sốt, trong khoảng 24 - 48 giờ, gồm:

• Đau bụng nhiều và liên tục, đặc biệt đau vùng gan;
• Vật vã, lừ đừ, li bì;
• Nôn ói nhiều (ít nhất 3 lần trong 24 giờ);
• Chảy máu nướu, mũi, hoặc xuất huyết tiêu hóa (nôn ra máu, đi cầu phân đen).

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh sốt xuất huyết

Hầu hết bệnh nhân đều hồi phục trong vòng một tuần hoặc lâu hơn. Ở một số trường hợp, bệnh có thể nặng lên và gây đe doạ tính mạng. Tình trạng này gọi là sốt xuất huyết Dengue nặng. Cần lưu ý các dấu hiệu cảnh báo (xem phần dấu hiệu và triệu chứng) vì các dấu hiệu này có thể gợi ý tình trạng bệnh nhân sốt xuất huyết có nguy cơ chuyển nặng và đe doạ tính mạng.

Sốt xuất huyết Dengue có thể tiến triển nặng với các biến chứng nghiêm trọng như:

• Sốc Dengue (sốc do thoát huyết tương): Huyết áp tụt, tay chân lạnh, mạch yếu, nguy cơ tử vong cao.
• Xuất huyết nặng: Xuất huyết tiêu hóa, nội tạng, chảy máu não.
• Suy tạng: Suy gan, suy thận, viêm não do Dengue.

Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến tử vong.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân gây bệnh sốt xuất huyết Dengue

Nguyên nhân sốt xuất huyết là do virus Dengue lây lan qua muỗi cái Aedes aegypti. Muỗi truyền virus từ người bệnh sang người khỏe mạnh qua vết đốt, đặc biệt phổ biến vào mùa mưa. Muỗi trở thành vật trung gian truyền bệnh sau khi hút máu người nhiễm virus.

Nguy cơ gây bệnh sốt xuất huyết Dengue

Những ai có nguy cơ mắc phải sốt xuất huyết?

Những người sống trong vùng dịch tễ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn, đặc biệt là nguy cơ tái nhiễm với chủng virus Dengue khác, có thể dẫn đến sốt xuất huyết nặng hơn.

Muỗi Aedes sống trong môi trường ẩm, gần nước đọng như bể nước, chum hoặc vật dụng chứa nước ngoài trời

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải sốt xuất huyết?

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc sốt xuất huyết, bao gồm:

• Sinh sống hoặc đã từng đi đến nơi lưu hành bệnh sốt xuất huyết.
• Môi trường xung quanh sinh sống nhiều ao tù nước đọng, không thoáng mát, sạch sẽ.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh sốt xuất huyết Dengue

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán sốt xuất huyết

Các bác sĩ có thể chẩn đoán sốt xuất huyết Dengue dựa trên thăm khám lâm sàng và xét nghiệm máu. Nếu bạn có triệu chứng nghi ngờ sốt xuất huyết, đặc biệt sau khi sinh sống hoặc đi đến vùng có dịch, hãy thông báo với bác sĩ để được đánh giá chính xác.

Các xét nghiệm thường được sử dụng để chẩn đoán sốt xuất huyết bao gồm:

• NS1 Ag Dengue: Phát hiện kháng nguyên virus trong 5 ngày đầu mắc bệnh.
• IgM, IgG Dengue: Giúp xác định giai đoạn bệnh và tiền sử nhiễm virus Dengue.
• Công thức máu: Theo dõi giảm tiểu cầu, tăng hematocrit – dấu hiệu cảnh báo thoát huyết tương.

Chẩn đoán sớm và theo dõi chặt chẽ là rất quan trọng để phát hiện kịp thời các biến chứng nguy hiểm

Phương pháp điều trị sốt xuất huyết hiệu quả

Hiện tại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh sốt xuất huyết, vì vậy điều trị triệu chứng là chủ yếu. Điều trị bao gồm:

• Dùng thuốc hạ sốt nên ưu tiên lựa chọn sử dụng paracetamol.
• Có thể kết hợp với biện pháp hạ sốt vật lý như lau mát các vùng nách, bẹn, các nếp gấp, trán và lau toàn bộ cơ thể bằng nước ấm để hạ nhiệt.
• Bù dịch đúng cách thông qua đường uống hoặc truyền dịch theo chỉ định của bác sĩ.
• Theo dõi bệnh và báo ngay cho nhân viên y tế khi có các dấu hiệu cảnh báo (xem phần dấu hiệu và triệu chứng).

Chế độ sinh hoạt và phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết Dengue

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của sốt xuất huyết

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị.
• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

Chế độ dinh dưỡng:

• Ăn những loại thức ăn mềm, dễ tiêu, đầy đủ chất dinh dưỡng.
• Tích cực uống nhiều nước, điện giải như dung dịch oresol mỗi ngày.
• Tránh các loại thức ăn, nước uống có màu đỏ sẫm như củ dền, nước ngọt xá xị, sôcôla, huyết động vật,… để tránh nhầm lẫn với tình trạng xuất huyết tiêu hoá.

Phương pháp phòng ngừa sốt xuất huyết hiệu quả

Phương pháp phòng ngừa đặc hiệu:

Tiêm vắc xin sốt xuất huyết là một trong những giải pháp hữu hiệu nhất giúp phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết hiệu quả. Vắc xin Qdenga đã được Bộ Y tế Việt Nam cấp phép lưu hành, đồng thời đã và đang được sử dụng, lưu hành tại hơn 40 quốc gia trên thế giới.

Vắc xin Qdenga được phát triển bởi hãng dược phẩm Takeda, được chứng minh có khả năng phòng sốt xuất huyết do virus Dengue gồm 4 loại huyết thanh virus là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4 gây ra với hiệu quả giảm 80,2% nguy cơ nhiễm bệnh và giảm 90,4% nguy cơ nhập viện.

Vắc xin có hiệu quả phòng tái nhiễm cho người từng mắc sốt xuất huyết, điều này rất có ý nghĩa đối với Việt Nam bởi hiện số người từng mắc sốt xuất huyết ít nhất một lần khá cao, với tình trạng lần mắc bệnh sau thường nặng hơn lần trước thì việc tiêm vắc xin kịp thời giúp người bệnh được bảo vệ tốt sức khoẻ và tính mạng.

Hãy đến với Trung tâm tiêm chủng Long Châu để được tư vấn và đặt lịch tiêm phòng vắc xin sốt xuất huyết hoặc đặt lịch ngay.

Phương pháp phòng ngừa không đặc hiệu:

Bên cạnh tiêm vắc xin phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết, cần thực hiện đồng bộ các biện pháp để ngăn ngừa lây lan dịch bệnh. Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Dọn dẹp vệ sinh môi trường sống;
• Ngủ màn;
• Sử dụng các thuốc bôi chống muỗi, phun thuốc diệt muỗi;
• Diệt muỗi và lăng quăng bằng cách dọn dẹp nơi ao tù nước đọng, giữ nhà cửa sạch sẽ thoát mát.
• Không để các dụng cụ như lu, chum, vại để chứa nước hoặc nếu có phải có nắp đậy và thường xuyên thay rửa, loại bỏ nước đọng.
• Khi cần tham gia các hoạt động ngoài trời nên mặc quần áo dài tay hoặc mang vớ để tránh bị muỗi đốt.