Virus Dengue gây ra bệnh gì? Điều trị và phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết như thế nào?

Virus Dengue là nguyên nhân chính gây ra bệnh sốt xuất huyết, lây truyền chủ yếu qua muỗi vằn Aedes. Bệnh thường bùng phát theo mùa, đặc biệt ở các khu vực có khí hậu nóng ẩm, tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi sinh sôi. Với triệu chứng điển hình như sốt cao, đau nhức cơ thể, phát ban và xuất huyết dưới da, sốt xuất huyết có thể gây biến chứng nguy hiểm nếu không được theo dõi và điều trị đúng phương pháp.

Sốt xuất huyết tiếng anh là gì?

Sốt xuất huyết Dengue (Dengue hemorrhagic fever - DHF) hay sốt Dengue (Dengue fever - DF) thường được gọi chung là sốt xuất huyết tại Việt Nam. Bệnh do virus Dengue (thuộc chi Flavivirus, họ Flaviviridae) gây ra, với biến chứng nặng nhất là hội chứng sốc Dengue.

Sốt xuất huyết Dengue là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus Dengue gây ra, lây truyền qua vết đốt của muỗi vằn, chủ yếu là muỗi Aedes aegypti. Bệnh thường bùng phát thành dịch vào mùa mưa, đặc biệt tại những khu vực có điều kiện vệ sinh kém, nhiều ao tù nước đọng là môi trường lý tưởng cho muỗi sinh sôi.

Trước đây, sốt xuất huyết Dengue chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ em, nhưng hiện nay, số ca mắc ở người lớn ngày càng tăng, với nguy cơ biến chứng và tử vong đáng kể. Hiện chưa có thuốc đặc trị, bệnh nhân nhẹ có thể tự khỏi sau khoảng một tuần, trong khi trường hợp nặng cần điều trị bằng hạ sốt, truyền dịch và chống sốc tích cực.

Các triệu chứng sốt xuất huyết Dengue thường giống cúm và kéo dài từ 2 - 7 ngày. Sau khi bị muỗi mang mầm bệnh đốt, người bệnh trải qua thời gian ủ bệnh từ 4 - 10 ngày trước khi xuất hiện các triệu chứng điển hình như:

• Sốt cao (khoảng 40°C);
• Phát ban;
• Nhức đầu;
• Đau hốc mắt;
• Buồn nôn, nôn;
• Sưng hạch bạch huyết;
• Đau mỏi cơ, xương và khớp.

Virus Dengue là gì?

Virus Dengue là tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết, một bệnh truyền nhiễm lây lan qua vết đốt của muỗi vằn Aedes aegypti mang virus. Sốt xuất huyết Dengue do một trong bốn loại huyết thanh của virus Dengue gây ra, bao gồm DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Các loại virus này thuộc chi Flavivirus và có cấu trúc kháng nguyên khác nhau. Khi nhiễm một loại virus, cơ thể sẽ tạo miễn dịch suốt đời với loại đó, nhưng không bảo vệ khỏi các loại huyết thanh khác. Do đó, một người có thể mắc sốt xuất huyết Dengue nhiều lần trong đời, đặc biệt nếu sống trong khu vực lưu hành dịch.

Sự mở rộng địa lý của muỗi truyền bệnh cùng với sự lưu hành của nhiều chủng virus Dengue đã khiến tỷ lệ mắc bệnh gia tăng trong nhiều thập kỷ qua. Điều này góp phần làm cho dịch bệnh bùng phát với diễn biến ngày càng phức tạp, đặc biệt ở các đô thị thuộc vùng nhiệt đới.

Muỗi vằn Aedes aegypti là trung gian truyền bệnh chính. Chúng thường sinh sản tại các khu vực có nước đọng như bể chứa nước, vũng nước quanh nhà, hoặc trú ẩn ở những nơi ẩm thấp, tối tăm trong nhà.

Khi nghi ngờ sốt xuất huyết cần làm gì?

Nếu nghi ngờ mắc sốt xuất huyết Dengue, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được thăm khám. Chẩn đoán của bác sĩ sẽ dựa vào:

• Tiền sử dịch tễ: Xác định bệnh nhân có từng đến, ở hoặc đi qua vùng lưu hành dịch sốt xuất huyết hay không.
• Triệu chứng lâm sàng: Đánh giá các dấu hiệu đặc trưng của bệnh.
• Xét nghiệm máu: Bao gồm xét nghiệm kháng nguyên Dengue NS1 (từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 5 của bệnh) và xét nghiệm kháng thể Dengue IgM, Dengue IgG.

Chẩn đoán sốt xuất huyết có thể gặp khó khăn do triệu chứng dễ nhầm lẫn với các bệnh khác như sốt rét, sốt virus hoặc sốt thương hàn.

Chẩn đoán bệnh sốt xuất huyết như thế nào?

Chẩn đoán nguyên nhân đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe cộng đồng. Chẩn đoán sốt xuất huyết Dengue chủ yếu dựa trên các yếu tố dịch tễ, biểu hiện lâm sàng và một số xét nghiệm cơ bản, bao gồm:

• Số lượng bạch cầu: Bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue thường có giảm bạch cầu. Ngược lại, nếu bạch cầu tăng, đặc biệt là bạch cầu trung tính, có thể loại trừ sốt xuất huyết.
• Số lượng tiểu cầu: Giảm tiểu cầu dưới 100.000/mm³ là dấu hiệu quan trọng để chẩn đoán. Nguy cơ xuất huyết càng cao khi tiểu cầu giảm.
• Hematocrit: Nếu hematocrit tăng hơn 20% so với mức bình thường, bệnh nhân có tình trạng cô đặc máu 0 một tiêu chuẩn chẩn đoán sốt xuất huyết. Khi không có giá trị nền, có thể lấy mốc > 45% để đánh giá.

Ngoài ra, các xét nghiệm khác có thể được thực hiện để đánh giá mức độ bệnh và phát hiện biến chứng, bao gồm điện giải đồ, khí máu, chức năng đông máu, men gan và X-quang phổi (phát hiện tràn dịch màng phổi).

Chẩn đoán nguyên nhân có thể xác định sự hiện diện của virus Dengue bằng các phương pháp như phân lập virus, phát hiện kháng nguyên virus qua kỹ thuật miễn dịch hoặc xác định bộ gene virus bằng phương pháp PCR (khuếch đại chuỗi DNA).

Chẩn đoán huyết thanh học được thực hiện bằng cách xác định IgM thông qua kỹ thuật hấp phụ miễn dịch gắn enzyme (MAC-ELISA) trên hai mẫu máu lấy cách nhau 14 ngày. Mẫu máu đầu tiên, nếu được lấy trước ngày thứ 7 của bệnh, cũng có thể hỗ trợ phân lập virus bằng cách nuôi cấy trên tế bào muỗi Aedes albopictus. Việc định danh virus sau đó có thể thực hiện bằng xét nghiệm miễn dịch huỳnh quang sử dụng kháng thể đơn dòng.

Ở bệnh nhân tử vong, chẩn đoán có thể tiến hành bằng phân lập virus hoặc xác định kháng nguyên virus thông qua phản ứng miễn dịch huỳnh quang trực tiếp trên các mẫu bệnh phẩm như gan, lách, hạch bạch huyết và tuyến ức.

Điều trị và phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết như thế nào?

Sốt xuất huyết Dengue hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, vì vậy việc điều trị chủ yếu tập trung vào kiểm soát triệu chứng và theo dõi sát diễn biến bệnh để xử lý kịp thời. Đối với trường hợp nhẹ:

• Bù nước đầy đủ: Người bệnh cần uống nhiều nước như nước lọc, nước trái cây, dung dịch oresol hoặc nước canh để tránh mất nước.
• Hạ sốt đúng cách: Sử dụng paracetamol để giảm sốt, với liều lượng theo hướng dẫn của bác sĩ. Tránh dùng aspirin hoặc ibuprofen vì có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.
• Nghỉ ngơi đầy đủ: Hạn chế vận động mạnh để giảm nguy cơ xuất huyết.
• Theo dõi triệu chứng: Người bệnh cần được theo dõi chặt chẽ, đặc biệt từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh, khi nguy cơ biến chứng tăng cao.

Người bệnh cần được theo dõi sát các dấu hiệu cảnh báo như đau bụng dữ dội, nôn nhiều, chảy máu hoặc mệt lả, vì đây có thể là dấu hiệu của tình trạng bệnh chuyển nặng. Nếu xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng như thoát huyết tương, sốc hoặc xuất huyết nặng, bệnh nhân cần nhanh chóng nhập viện để được truyền dịch và điều trị tích cực, nhằm tránh các biến chứng nguy hiểm.

Bên cạnh đó cần phòng ngừa sốt xuất huyết bằng cách:

• Chủ động tiêm vắc xin: Tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết đầy đủ và đúng lịch là biện pháp hiệu quả giúp giảm nguy cơ mắc bệnh cũng như diễn tiến nặng.
• Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi: Giữ gìn môi trường sống sạch sẽ bằng cách loại bỏ các vật dụng chứa nước đọng như vỏ lon, lốp xe, chậu cây; thường xuyên thay nước trong bể cá, bình hoa để hạn chế sự phát triển của muỗi.
• Bảo vệ cá nhân: Mặc quần áo dài tay, ngủ trong màn kể cả ban ngày, sử dụng kem chống muỗi và thuốc xịt muỗi để giảm nguy cơ bị muỗi đốt.
• Kiểm soát môi trường sống: Phun hóa chất diệt muỗi định kỳ, đặc biệt trong mùa cao điểm dịch bệnh, đồng thời duy trì vệ sinh môi trường sạch sẽ nhằm hạn chế sự sinh sôi của muỗi truyền bệnh.
• Theo dõi sức khỏe cộng đồng: Khi phát hiện các trường hợp nghi ngờ mắc sốt xuất huyết, cần báo ngay cho cơ quan y tế để có biện pháp kiểm soát và phòng chống dịch kịp thời.

Để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng, mỗi người cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa sốt xuất huyết, đặc biệt là tiêm vắc xin và kiểm soát môi trường sống nhằm hạn chế sự sinh sôi của muỗi truyền bệnh. Virus Dengue vẫn là mối đe dọa tại nhiều khu vực, nhưng với sự chủ động phòng tránh và can thiệp y tế kịp thời, chúng ta có thể giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm và những biến chứng nguy hiểm do bệnh gây ra.

Tiêm vắc xin là biện pháp hiệu quả giúp phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết, giảm nguy cơ mắc bệnh và hạn chế biến chứng nguy hiểm. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ uy tín, cung cấp dịch vụ tiêm chủng hiện đại với vắc xin chính hãng, quy trình an toàn và đội ngũ nhân viên y tế giàu kinh nghiệm. Khi tiêm vắc xin tại Long Châu, khách hàng được tư vấn tận tình, theo dõi sức khỏe trước và sau tiêm, đảm bảo trải nghiệm an toàn, thuận tiện. Để đặt lịch hẹn, vui lòng liên hệ hotline miễn phí 18006928.