Sốc sốt xuất huyết nguy hiểm như thế nào?

Mỗi năm, hàng triệu người bị nhiễm virus sốt xuất huyết trên thế giới, đặc biệt là ở các quốc gia nhiệt đới. Trong khi nhiều ca bệnh có thể tự khỏi, sốt xuất huyết Dengue có thể tiến triển thành sốc sốt xuất huyết, một biến chứng nghiêm trọng đe dọa tính mạng. Đây là một tình trạng cấp cứu cần xử lý kịp thời để tránh những hậu quả khó lường. Vậy sốc sốt xuất huyết nguy hiểm như thế nào và chúng ta cần làm gì để giảm thiểu rủi ro này?

Sốc sốt xuất huyết là gì?

Sốc sốt xuất huyết (Dengue Shock Syndrome - DSS) là biến chứng nghiêm trọng và nguy hiểm nhất của bệnh sốt xuất huyết Dengue. Đây là tình trạng tụt huyết áp đột ngột, dẫn đến suy tuần hoàn, suy đa cơ quan và có thể gây tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Tình trạng này thường xảy ra ở giai đoạn nặng của bệnh và chủ yếu xuất hiện ở trẻ em hoặc người từng nhiễm sốt xuất huyết trước đó và bị tái nhiễm với một chủng virus Dengue khác.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 20 triệu người trên thế giới mắc bệnh sốt xuất huyết, tập trung chủ yếu ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới như Đông Nam Á, Nam Mỹ, châu Phi và một số vùng của châu Đại Dương. Dù tỷ lệ tử vong chung của bệnh chỉ vào khoảng 1 - 2%, nhưng khi bệnh diễn tiến đến giai đoạn sốc, nguy cơ tử vong có thể tăng lên nhanh chóng nếu không được xử lý kịp thời.

Sốc trong sốt xuất huyết thường xuất hiện vào thời điểm người bệnh hết sốt, khiến nhiều người chủ quan và nghĩ rằng bệnh đang thuyên giảm. Tuy nhiên, đây lại là giai đoạn nguy hiểm nhất. Cơ chế gây sốc chủ yếu do hiện tượng rò rỉ huyết tương từ lòng mạch ra khoảng kẽ, làm giảm thể tích tuần hoàn và tụt huyết áp. Khi không đủ máu đến nuôi dưỡng các cơ quan, người bệnh dễ rơi vào tình trạng suy đa cơ quan, nguy cơ tử vong rất cao.

Biểu hiện của sốc sốt xuất huyết bao gồm: Da lạnh, tay chân tím tái, mạch nhanh, huyết áp tụt, tiểu ít hoặc không tiểu, người lừ đừ, vật vã hoặc li bì. Đây là những dấu hiệu cảnh báo cần được đưa đi cấp cứu ngay lập tức.

Cơ chế sốc trong sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, lây truyền chủ yếu qua muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus. Virus Dengue có 4 tuýp huyết thanh khác nhau (DENV-1 đến DENV-4). Điều đặc biệt là khi một người đã từng nhiễm một tuýp virus, nếu sau đó bị nhiễm tuýp khác, nguy cơ bệnh diễn tiến nặng và xảy ra biến chứng sốc sẽ cao hơn. Trong đó, sốc sốt xuất huyết (Dengue Shock Syndrome - DSS) là biến chứng nguy hiểm nhất, có thể dẫn đến tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.

Cơ chế dẫn đến sốc trong sốt xuất huyết khá phức tạp và hiện vẫn đang được các nhà khoa học nghiên cứu sâu thêm. Có hai giả thuyết chính được đưa ra để giải thích:

Thứ nhất là giả thuyết về độc lực virus, cho rằng một số chủng Dengue có độc lực cao hơn, dễ gây bệnh nặng.

Thứ hai là giả thuyết về đáp ứng miễn dịch bất thường, trong đó người bệnh tái nhiễm với một chủng Dengue khác sẽ sinh ra kháng thể không trung hòa được virus mà lại hỗ trợ virus xâm nhập vào tế bào miễn dịch, làm gia tăng số lượng tế bào bị nhiễm – hiện tượng này gọi là sự tăng cường phụ thuộc kháng thể (ADE).

Về sinh lý bệnh, có hai rối loạn chính đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra sốc:

• Tăng tính thấm thành mạch: Do phản ứng miễn dịch, các chất trung gian như histamin, serotonin... được giải phóng, khiến mạch máu bị rò rỉ, dịch thoát ra ngoài lòng mạch. Kết quả là thể tích máu lưu thông giảm, máu cô đặc, gây tụt huyết áp và sốc.
• Rối loạn đông máu: Do giảm tiểu cầu, tổn thương thành mạch, thiếu hụt yếu tố đông máu và suy gan. Điều này làm tăng nguy cơ xuất huyết nặng.
• Khi người bệnh mất khoảng 20 - 30% thể tích máu, cơ thể khó có thể bù đắp, dẫn đến sốc. Nếu mất quá 35%, huyết áp có thể tụt đến mức không đo được.

Sốc trong sốt xuất huyết có thể diễn tiến rất nhanh và nguy hiểm. Do đó, khi thấy người bệnh có dấu hiệu cảnh báo như mệt mỏi, da lạnh, tiểu ít, lừ đừ hoặc chảy máu bất thường, cần đưa đến cơ sở y tế ngay. Tuyệt đối không tự ý truyền dịch tại nhà vì có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.

Sốc sốt xuất huyết nguy hiểm như thế nào?

Sốc sốt xuất huyết là biến chứng nghiêm trọng và nguy hiểm nhất của bệnh sốt xuất huyết Dengue. Tình trạng này xảy ra khi lượng dịch trong lòng mạch giảm nghiêm trọng do hiện tượng tăng tính thấm thành mạch, khiến máu không thể lưu thông đủ đến các cơ quan trong cơ thể. Sốc sốt xuất huyết có thể phát triển đột ngột, đặc biệt là sau 3 – 7 ngày bệnh nhân sốt cao, khi họ tưởng như đã hồi phục. Tuy nhiên, trong vòng vài giờ, người bệnh có thể chuyển sang trạng thái lừ đừ, tụt huyết áp, da lạnh và tím tái. Nếu không được can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến suy đa tạng và tử vong.

Nguy hiểm của sốc sốt xuất huyết là khả năng làm giảm lượng máu và oxy cung cấp cho các cơ quan quan trọng như tim, gan, thận và não, dẫn đến tổn thương nghiêm trọng. Các cơ quan này không thể hoạt động bình thường khi thiếu dưỡng chất, gây ra suy đa cơ quan. Vì vậy, việc điều trị sốc sốt xuất huyết đòi hỏi phải theo dõi và xử lý rất chặt chẽ. Truyền dịch tại nhà hoặc không đúng cách có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như phù phổi cấp, tràn dịch màng phổi và nguy cơ tử vong cao. Nếu không được xử lý kịp thời, tỷ lệ tử vong có thể lên đến 20%, nhưng nếu được điều trị đúng cách, tỷ lệ này có thể giảm xuống dưới 1%.

Chính vì vậy, khi người bệnh có các dấu hiệu như tay chân lạnh, tụt huyết áp, tiểu ít, hoặc da nổi bông, cần nhanh chóng đưa họ đến cơ sở y tế để được cấp cứu. Sốc sốt xuất huyết là tình trạng cấp cứu cần xử trí ngay để giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm.

Sốt xuất huyết có thể phòng ngừa được thông qua việc kiểm soát muỗi truyền bệnh và đặc biệt là tiêm phòng vắc xin. Do đó, bên cạnh việc nâng cao ý thức phòng chống muỗi đốt, người dân ở vùng dịch nên chủ động tiêm ngừa để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện đã triển khai dịch vụ tiêm phòng vắc xin phòng sốt xuất huyết Qdenga, giúp bảo vệ cơ thể khỏi bệnh sốt xuất huyết do tất cả 4 chủng virus Dengue (DENV-1, DENV-2, DENV-3, DENV-4). Vắc xin này không chỉ giúp phòng ngừa bệnh mà còn giảm thiểu nguy cơ mắc các biến chứng nghiêm trọng. Để được tư vấn chi tiết về lịch tiêm và thông tin vắc xin sốt xuất huyết, bạn có thể liên hệ trực tiếp qua hotline 1800 6928 hoặc đến trực tiếp Trung tâm Tiêm chủng Long Châu gần nhất để được các bác sĩ chuyên khoa hỗ trợ.