Dấu hiệu nhận biết bệnh tay chân miệng độ 3

Bệnh tay chân miệng là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi. Phần lớn các trường hợp đều diễn tiến nhẹ và có thể tự hồi phục sau vài ngày. Tuy nhiên, trong một số tình huống, bệnh có thể chuyển biến nặng và phát triển đến tay chân miệng độ 3, giai đoạn có nguy cơ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như rối loạn thần kinh, suy hô hấp, trụy tim mạch, thậm chí tử vong. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của tay chân miệng cấp độ 3 đóng vai trò rất quan trọng, giúp kịp thời can thiệp và hạn chế tối đa rủi ro cho trẻ.

Tay chân miệng độ 3 là gì?

Tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm phổ biến, đặc biệt ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, do các chủng virus thuộc nhóm Enterovirus gây ra, thường gặp nhất là EV71 và Coxsackievirus. Bệnh đặc trưng bởi các triệu chứng như sốt, loét miệng, nổi mụn nước ở lòng bàn tay, bàn chân, mông… Tuy phần lớn các ca bệnh có thể tự hồi phục, nhưng trong một số trường hợp, bệnh có thể tiến triển nặng và gây ra những biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là ở trẻ nhỏ.

Theo hướng dẫn chẩn đoán và điều trị của Bộ Y tế Việt Nam, bệnh tay chân miệng được chia thành 4 độ, trong đó tay chân miệng độ 3 là mức độ nặng, báo hiệu nguy cơ cao đối với sức khỏe và tính mạng của trẻ. Ở giai đoạn này, virus đã tấn công đến hệ thần kinh trung ương, tim mạch và hô hấp, khiến trẻ xuất hiện những dấu hiệu nghiêm trọng như run tay chân, giật mình liên tục, li bì, co giật, tím tái, thở nhanh, huyết áp tăng hoặc tụt bất thường… Đây là lúc trẻ cần được chuyển ngay đến bệnh viện tuyến cao để được điều trị tích cực và theo dõi sát sao.

Thực tế cho thấy, những trẻ dưới 3 tuổi là đối tượng dễ gặp biến chứng hơn cả do hệ miễn dịch còn non yếu. Theo các thống kê y tế, nhóm trẻ này chiếm đến 75% – 86% các trường hợp tử vong do tay chân miệng. Điều này cho thấy mức độ nghiêm trọng của bệnh nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

Đặc biệt, bệnh tay chân miệng có xu hướng gia tăng mạnh vào hai thời điểm trong năm: Từ tháng 2 đến tháng 4 và từ tháng 9 đến tháng 12, thời điểm thời tiết ẩm, giao mùa, trẻ thường xuyên đến trường và tiếp xúc gần với nhau, tạo điều kiện cho virus lây lan nhanh chóng.

Do đó, việc nắm rõ các cấp độ bệnh, đặc biệt là tay chân miệng độ 3, sẽ giúp cha mẹ và người chăm sóc kịp thời nhận biết các dấu hiệu cảnh báo sớm, từ đó chủ động đưa trẻ đi khám và điều trị đúng lúc. Điều quan trọng nhất là không nên chủ quan dù trẻ chỉ sốt nhẹ, vì bệnh có thể diễn tiến nhanh trong vòng vài giờ đến vài ngày. Phát hiện sớm và điều trị đúng cách, chăm sóc đầy đủ chính là chìa khóa giúp trẻ vượt qua bệnh an toàn.

Triệu chứng tay chân miệng cấp độ 3

Bệnh tay chân miệng là một dạng nhiễm virus thường gặp ở trẻ nhỏ, với các biểu hiện đặc trưng như: Sốt, loét niêm mạc miệng và phát ban dạng hồng ban hoặc mụn nước ở các vị trí như lòng bàn tay, lòng bàn chân, đầu gối hoặc vùng mông. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách, bệnh có thể diễn tiến nhanh và chuyển sang tay chân miệng cấp độ 3, giai đoạn nặng có nguy cơ gây biến chứng thần kinh, hô hấp, tim mạch và thậm chí đe dọa tính mạng.

Dưới đây là những triệu chứng cảnh báo cho thấy bệnh đã chuyển sang mức độ 3 mà cha mẹ cần đặc biệt lưu ý:

• Biểu hiện rối loạn tuần hoàn: Da trẻ có thể nổi vân tím, tay chân lạnh, đổ mồ hôi toàn thân dù không vận động. Đây là dấu hiệu cho thấy máu lưu thông kém, có thể liên quan đến suy tim hoặc sốc tim.
• Khó thở, thở bất thường: Trẻ có dấu hiệu thở nhanh, khó thở, rút lõm ngực khi thở, có thể nghe tiếng thở rít hoặc ngưng thở đột ngột. Đặc biệt, chỉ số SpO₂ giảm dưới 94% cho thấy mức oxy trong máu đang thiếu nghiêm trọng.
• Sốt cao không đáp ứng thuốc: Trẻ có thể sốt cao trên 39°C kéo dài, không thuyên giảm dù đã dùng thuốc hạ sốt đúng liều theo chỉ định. Đây là một trong những dấu hiệu báo động về tình trạng viêm nặng trong cơ thể.
• Rối loạn nhịp tim: Trẻ có thể mạch đập nhanh trên 170 lần/phút (trong khi đang nghỉ ngơi và không sốt), hoặc ngược lại, mạch đập chậm bất thường, cả hai tình trạng này đều có thể liên quan đến tổn thương tim mạch.
• Rối loạn tri giác: Trẻ có thể trở nên lừ đừ, ngủ li bì, hôn mê hoặc có biểu hiện chới với khi ngủ, hay giật mình thường xuyên, dấu hiệu cho thấy hệ thần kinh trung ương bị ảnh hưởng.

Tăng huyết áp bất thường: Theo Bộ Y tế, trẻ bị tay chân miệng độ 3 có thể bị tăng huyết áp tâm thu, cụ thể:

• Trẻ dưới 12 tháng: ≥ 100 mmHg;
• Trẻ từ 12 – 24 tháng: ≥ 110 mmHg;
• Trẻ từ 24 tháng trở lên: ≥ 115 mmHg.

Ngoài ra, tay chân miệng độ 1 hoặc 2 cũng có thể chuyển sang cấp độ 3 nếu trẻ không được chăm sóc đúng cách hoặc phát hiện muộn các dấu hiệu trở nặng. Do đó, cha mẹ cần theo dõi sát tình trạng của trẻ, đừng chủ quan ngay cả khi các biểu hiện ban đầu có vẻ nhẹ.

Phác đồ điều trị tay chân miệng cấp độ 3

Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, thường gặp ở trẻ nhỏ và có khả năng lây lan nhanh chóng. Mặc dù phần lớn các trường hợp đều có thể tự khỏi sau vài ngày chăm sóc đúng cách tại nhà, nhưng với tay chân miệng cấp độ 3, đây là một tình trạng nguy hiểm, đòi hỏi phải điều trị tích cực tại cơ sở y tế chuyên sâu, vì bệnh đã tiến triển đến giai đoạn có nguy cơ gây biến chứng thần kinh, tim mạch và hô hấp.

Hiện nay, bệnh tay chân miệng vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Việc điều trị chủ yếu tập trung vào giảm nhẹ triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và hỗ trợ hệ miễn dịch để cơ thể tự chống lại virus. Với những trường hợp nặng ở cấp độ 3, trẻ bắt buộc phải được nhập viện điều trị nội trú, theo dõi sát sao và hồi sức tích cực.

Các phương pháp điều trị thường được áp dụng cho tay chân miệng độ 3 bao gồm:

• Theo dõi liên tục các chỉ số sinh tồn: Bác sĩ sẽ theo dõi mạch đập, nhịp thở, huyết áp, thân nhiệt, tri giác, tình trạng ran phổi và nồng độ oxy trong máu (SpO2). Trong những ca nghiêm trọng hơn, có thể cần theo dõi huyết áp động mạch xâm lấn để đánh giá chính xác tình trạng huyết động.
• Hạ sốt tích cực: Duy trì thân nhiệt ổn định giúp giảm nguy cơ co giật và tổn thương não.
• Kiểm soát co giật nếu xuất hiện: Sử dụng thuốc an thần hoặc chống co giật như diazepam, phenobarbital, midazolam theo chỉ định.
• Cân bằng điện giải – nước – đường huyết: Trẻ có thể rơi vào tình trạng mất nước, hạ đường huyết hoặc rối loạn điện giải, cần được truyền dịch, bổ sung glucose và điều chỉnh bằng thuốc thích hợp.
• Điều trị bằng thuốc tĩnh mạch: Một số loại thuốc có thể được chỉ định như: immunoglobulin để hỗ trợ miễn dịch, dobutamin hoặc milrinone để hỗ trợ tim mạch, midazolam/diazepam để kiểm soát co giật.
• Tư thế nằm và chế độ dịch: Trẻ nên được cho nằm đầu cao khoảng 30 độ để hỗ trợ tuần hoàn máu não và hạn chế phù não. Đồng thời, bác sĩ cũng sẽ tính toán lượng dịch truyền vào cơ thể nhằm tránh quá tải dịch, yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phù phổi, phù não.

Lưu ý: Việc điều trị tay chân miệng độ 3 cần tuân thủ chặt chẽ theo hướng dẫn của bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc tại nhà, kể cả thuốc hạ sốt hay kháng sinh, nếu không có chỉ định từ cơ sở y tế. Sự can thiệp kịp thời, chính xác và phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và bác sĩ, điều dưỡng sẽ là yếu tố quan trọng giúp trẻ phục hồi an toàn, hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Tóm lại, tay chân miệng độ 3 là giai đoạn cảnh báo nguy hiểm, đòi hỏi sự theo dõi sát sao và can thiệp y tế ngay lập tức. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu như sốt cao không hạ, thở nhanh, mạch đập bất thường, rối loạn tri giác, tay chân lạnh… sẽ giúp phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc và bảo vệ trẻ khỏi những biến chứng nghiêm trọng. Nếu có bất kỳ biểu hiện bất thường nào, cha mẹ tuyệt đối không nên chủ quan mà cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để được đánh giá và điều trị kịp thời. Sự quan tâm đúng lúc chính là chìa khóa giúp trẻ vượt qua bệnh một cách an toàn và hiệu quả.