Bệnh bạch hầu có tái phát không? Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ khiến bệnh bạch hầu tái phát

Bạch hầu là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae gây ra, từng gây ra nhiều đợt dịch lớn tại Việt Nam và trên thế giới. Mặc dù vắc xin đã giảm đáng kể số ca mắc, nhưng các trường hợp tái nhiễm vẫn được ghi nhận ở một số khu vực. Việc hiểu rõ bệnh bạch hầu có tái phát không sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng. 

Bệnh bạch hầu có tái phát không?

Câu hỏi “Bệnh bạch hầu có tái phát không?” là vấn đề quan trọng khi đánh giá nguy cơ của bệnh cũng như lập kế hoạch phòng ngừa. Thực tế, bạch hầu hoàn toàn có thể tái phát, đặc biệt ở những người không có miễn dịch bền vững. Miễn dịch tự nhiên sau khi mắc bạch hầu không tồn tại suốt đời. Sau khi khỏi bệnh, khả năng bảo vệ miễn dịch chỉ duy trì trong thời gian ngắn, thường kéo dài vài năm. Do đó, người từng mắc bạch hầu vẫn có nguy cơ tái nhiễm nếu tiếp xúc với vi khuẩn gây bệnh.

Tương tự, những người đã tiêm vắc xin phòng bạch hầu vẫn có thể mắc bệnh nếu không được tiêm nhắc đúng lịch. Miễn dịch tạo ra nhờ vắc xin sẽ giảm dần theo thời gian, đặc biệt ở người lớn nếu không được tiêm liều nhắc định kỳ. Nguy cơ tái phát tăng cao khi người bệnh sống hoặc đi đến vùng có dịch lưu hành, hoặc khi miễn dịch cộng đồng giảm khiến khả năng bảo vệ gián tiếp kém đi.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ khiến bệnh bạch hầu tái phát

Bệnh bạch hầu có tái phát không phụ thuộc vào nhiều yếu tố, liên quan đến miễn dịch của người bệnh và điều kiện dịch tễ học. Dưới đây là những nguyên nhân chính khiến bệnh có thể tái phát sau khi đã khỏi hoặc sau thời gian tiêm chủng.

Không tiêm hoặc không tiêm đủ liều vắc xin

Vắc xin DTP (phòng bạch hầu, uốn ván, ho gà) là biện pháp hiệu quả nhất giúp ngăn ngừa bệnh bạch hầu. Tuy nhiên, nếu không tiêm đủ liều cơ bản hoặc bỏ qua các mũi tiêm nhắc định kỳ, nguy cơ tái nhiễm sẽ gia tăng đáng kể. Tỷ lệ tái phát ở những người chưa tiêm chủng hoặc tiêm không đầy đủ cao hơn rõ rệt so với nhóm được tiêm đúng và đủ liều.

Miễn dịch suy giảm

Những đối tượng có hệ miễn dịch suy yếu, bao gồm người cao tuổi, người mắc bệnh mạn tính (như đái tháo đường, HIV/AIDS), hoặc những người đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch (như corticoid), có nguy cơ tái phát bệnh cao hơn. Trong các nhóm đối tượng này, miễn dịch bảo vệ giảm dần theo thời gian, làm tăng tính cấp thiết của việc phòng ngừa và tiêm nhắc vắc xin.

Sống ở vùng dịch lưu hành

Người sinh sống hoặc làm việc tại những khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp, vùng đang xảy ra dịch bạch hầu, hoặc nơi tồn tại người mang vi khuẩn không triệu chứng có nguy cơ tái nhiễm cao hơn. Môi trường này tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn lây lan, đặc biệt khi miễn dịch cộng đồng bị suy giảm.

Dấu hiệu cảnh báo tái phát bạch hầu cần lưu ý

Việc nhận diện sớm các dấu hiệu tái phát bệnh bạch hầu có ý nghĩa quan trọng, giúp người bệnh được xử trí kịp thời, hạn chế nguy cơ biến chứng. Dưới đây là những triệu chứng điển hình cần lưu ý:

• Sốt và đau họng: Bệnh bạch hầu tái phát thường khởi phát với tình trạng sốt nhẹ hoặc sốt cao đột ngột, kèm đau họng và khó nuốt. Đau họng có thể lan rộng, gây cảm giác khó chịu rõ rệt và ảnh hưởng đến ăn uống, sinh hoạt hàng ngày.
• Xuất hiện màng giả ở họng: Dấu hiệu đặc trưng của bạch hầu là sự hình thành màng giả màu trắng xám bám chắc vào niêm mạc họng, amidan hoặc vòm miệng. Màng giả này khó bóc tách, dễ gây chảy máu nếu cố gắng gỡ bỏ, và có thể lan rộng gây bít tắc đường thở.
• Sưng hạch cổ: Hạch vùng cổ thường sưng to, đau khi sờ, trong một số trường hợp làm cổ phình lớn bất thường (hay còn gọi là cổ bò). Đây là dấu hiệu quan trọng, cần đặc biệt cảnh giác khi xuất hiện đồng thời với màng giả và sốt.
• Khó thở và mệt mỏi: Khi màng giả lan rộng hoặc vi khuẩn tiết độc tố nhiều, người bệnh có thể xuất hiện khó thở, khàn tiếng, mệt mỏi rõ rệt. Đây là những biểu hiện cho thấy bệnh đang diễn tiến nặng, cần được cấp cứu kịp thời.

Phương pháp phòng ngừa tái phát bệnh bạch hầu

Để giảm thiểu nguy cơ tái phát bệnh bạch hầu cũng như phòng ngừa bệnh ngay từ đầu, việc thực hiện đồng bộ các biện pháp chủ động là vô cùng cần thiết. Dưới đây là những khuyến cáo quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.

Tiêm vắc xin đầy đủ và tiêm nhắc

Tiêm chủng là biện pháp phòng ngừa bạch hầu hiệu quả và bền vững nhất. Việc tuân thủ lịch tiêm chủng mở rộng không chỉ giúp ngăn ngừa mắc bệnh lần đầu mà còn hạn chế nguy cơ tái phát:

• Trẻ em cần được tiêm đủ 3 liều vắc xin DTP (phòng bạch hầu, uốn ván, ho gà) trong năm đầu đời, kèm theo các liều nhắc vào lúc 18 tháng tuổi và 4 - 6 tuổi.
• Người lớn và thanh thiếu niên nên tiêm nhắc vắc xin Td (uốn ván - bạch hầu) hoặc Tdap (uốn ván - bạch hầu - ho gà) mỗi 10 năm để duy trì miễn dịch.

Theo Centers for Disease Control and Prevention (CDC), nếu tiêm đủ liều và đúng lịch, tỷ lệ bảo vệ của vắc xin đối với bệnh bạch hầu có thể đạt tới 95%.

Giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường

Thực hiện tốt các biện pháp vệ sinh hàng ngày sẽ góp phần ngăn ngừa lây lan vi khuẩn bạch hầu:

• Đeo khẩu trang, đặc biệt khi tiếp xúc gần với người nghi ngờ mắc bệnh hoặc khi sống trong vùng có dịch.
• Rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước sạch, nhất là sau khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc với đồ vật công cộng.
• Vệ sinh môi trường sống bằng cách lau chùi bề mặt vật dụng, duy trì nhà cửa thông thoáng, giảm điều kiện tồn tại và phát tán của vi khuẩn.

Chủ động đi khám khi có triệu chứng nghi ngờ

Việc phát hiện sớm bệnh bạch hầu giúp can thiệp kịp thời, hạn chế biến chứng và nguy cơ tái phát. Nếu xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ như sốt, đau họng, khó nuốt, hoặc phát hiện màng giả màu trắng xám ở họng, amidan, hãy đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám, làm xét nghiệm xác định tác nhân gây bệnh và điều trị đúng phác đồ.

Bệnh bạch hầu tái phát có nguy hiểm không?

Câu hỏi “Bệnh bạch hầu có tái phát không?” không chỉ liên quan đến khả năng tái nhiễm mà còn gắn liền với mức độ nguy hiểm và các biến chứng nặng nề mà bệnh có thể gây ra nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Tái phát bạch hầu có thể gây ra mức độ nguy hiểm tương đương, thậm chí cao hơn lần mắc đầu tiên, đặc biệt ở những người không có miễn dịch đầy đủ hoặc có bệnh lý nền. Vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae tiết ra độc tố mạnh, tấn công và gây tổn thương nhiều cơ quan trong cơ thể. Các biến chứng thường gặp bao gồm:

• Viêm cơ tim: Là biến chứng nghiêm trọng, xuất hiện từ 1 - 2 tuần sau khi nhiễm. Bệnh nhân có thể bị rối loạn nhịp tim, suy tim cấp, đe dọa tính mạng nếu không được điều trị tích cực.
• Liệt thần kinh: Độc tố bạch hầu có thể gây viêm dây thần kinh, dẫn đến yếu cơ, liệt vận động, đặc biệt là các cơ vùng hầu họng, cơ hoành, làm tăng nguy cơ suy hô hấp.
• Tắc nghẽn đường thở: Do màng giả ở họng lan rộng gây bít tắc, tình trạng này đặc biệt nguy hiểm ở trẻ nhỏ vì dễ dẫn đến suy hô hấp cấp.
• Viêm phổi: Thường do nhiễm trùng thứ phát, làm nặng thêm tình trạng hô hấp của người bệnh.

Theo World Health Organization (WHO), tỷ lệ tử vong do bạch hầu dao động từ 5 - 10% ở các trường hợp nặng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời bằng huyết thanh kháng độc tố và kháng sinh. Nguy cơ tử vong khi tái phát càng cao ở những đối tượng có bệnh nền, miễn dịch suy yếu hoặc chưa tiêm phòng đầy đủ.

Bệnh bạch hầu có tái phát không phụ thuộc vào miễn dịch của cơ thể và mức độ tiếp xúc với nguồn lây. Mặc dù miễn dịch tự nhiên hoặc từ vắc xin không đảm bảo bảo vệ suốt đời, việc tiêm vắc xin đầy đủ, tiêm nhắc đúng lịch và giữ vệ sinh tốt là cách hiệu quả nhất để giảm nguy cơ tái phát. Nếu bạn gặp các triệu chứng như sốt, đau họng, màng giả hoặc sưng hạch cổ, hãy đi khám ngay để được điều trị kịp thời. Nhận diện sớm và phòng ngừa đúng cách sẽ giúp bảo vệ bạn và cộng đồng khỏi những biến chứng nguy hiểm của bệnh bạch hầu.

Tiêm vắc xin phòng bệnh bạch hầu là giải pháp chủ động giúp cơ thể tạo miễn dịch, ngăn ngừa hiệu quả sự lây lan và biến chứng nguy hiểm của căn bệnh truyền nhiễm này. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ đáng tin cậy cung cấp các loại vắc xin chính hãng, được bảo quản theo đúng tiêu chuẩn nhằm đảm bảo chất lượng và an toàn cho người tiêm. Khi lựa chọn tiêm vắc xin tại đây, khách hàng được phục vụ bởi đội ngũ nhân viên y tế tận tâm, quy trình tiêm chủng an toàn, nhanh chóng cùng dịch vụ tư vấn kỹ lưỡng trước và sau tiêm. Để được hỗ trợ đặt lịch hẹn, quý khách vui lòng liên hệ Trung tâm Tiêm chủng Long Châu qua hotline miễn phí 18006928.