Amidan nằm ở đâu và chức năng của amidan trong hệ miễn dịch

Amidan là một trong những bộ phận thường được nhắc đến khi nói về các bệnh lý vùng họng, đặc biệt là ở trẻ em và người lớn có sức đề kháng yếu. Tuy nhiên, không phải ai cũng thực sự hiểu rõ amidan nằm ở đâu và chức năng thực sự của bộ phận này trong hệ miễn dịch. Nhiều người chỉ biết đến amidan khi gặp các triệu chứng như đau họng, sốt, khó nuốt mà chưa biết rằng, amidan đóng vai trò như một “người gác cổng” cho đường hô hấp. Vậy amidan có tác dụng gì, và tại sao chúng ta cần quan tâm đến việc chăm sóc amidan đúng cách? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp rõ ràng những thắc mắc này.

Amidan nằm ở đâu trong cơ thể?

Amidan, còn được gọi là amidan họng, là một khối mô lympho lớn nằm bên dưới lớp niêm mạc của họng, tạo thành vòng bạch huyết Waldayer. Cấu trúc này bao gồm nhiều phần: Amidan vòm họng (hay còn gọi là VA), amidan vòi, amidan khẩu cái và amidan đáy lưỡi. Trong đó, amidan khẩu cái là phần dễ nhận biết nhất, nằm ở hai bên họng và cũng là vị trí thường gặp viêm amidan. Khi nhìn bằng mắt thường, đặc biệt khi há miệng to, chúng ta có thể thấy được phần amidan khẩu cái. Tuy nhiên, để xác định rõ hơn vị trí của amidan, cần hiểu thêm về cấu tạo họng và lớp niêm mạc bao quanh.

Amidan thường nằm ở hai bên thành họng, gần cửa họng và dưới lớp niêm mạc. Đây là nơi có vai trò như một hàng rào miễn dịch, giúp cơ thể chống lại sự xâm nhập của virus, vi khuẩn và các tác nhân gây hại. Dù không thể quan sát toàn bộ amidan bằng mắt thường, nhưng với sự hỗ trợ của đèn soi hoặc thiết bị y tế, chúng ta có thể thấy rõ vị trí của chúng trong khoang miệng và họng.

Tóm lại, amidan là một phần của hệ miễn dịch, nằm trong khu vực họng và có nhiệm vụ quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Dù không dễ nhìn thấy từ bên ngoài, nhưng chúng đóng vai trò thiết yếu trong việc giữ gìn sức khỏe.

Cấu trúc và vị trí của các loại amidan

Amidan là hệ thống gồm 6 khối mô lympho, tạo thành một vòng bảo vệ xung quanh cửa họng, được gọi là vòng bạch huyết Waldeyer. Bao gồm: 1 amidan vòm, 2 amidan vòi, 2 amidan khẩu cái và 1 amidan lưỡi.

Amidan vòm (VA)

Amidan vòm chỉ có một khối tam giác, nằm ở vùng vòm họng và có thể lan đến thành sau của họng mũi, và là hạch bạch huyết lớn nhất trong cơ thể. Amidan vòm không được bao phủ bởi lớp biểu mô, vì nằm ở cửa ngõ của đường hô hấp nên dễ bị tác nhân gây bệnh xâm nhập. Sự hình thành và phát triển của amidan vòm như sau:

• VA hình thành từ tháng thứ 3 - 7 thai kỳ và hoàn thiện khi trẻ ra đời. Tuần đầu sau sinh, vi khuẩn đã có thể cư trú tại đây.
• Từ sơ sinh đến 6 - 7 tuổi, VA phát triển mạnh mẽ để tăng cường hệ miễn dịch.
• Sau đó, VA dần thoái triển và thường teo nhỏ trước tuổi dậy thì.

Amidan vòi

Amidan vòi là một cặp amidan gồm hai bên, trái và phải, nằm xung quanh lỗ vòi tai và phía dưới ống vòi Eustache. Đây là loại amidan có lượng mô lympho ít và thường không được chú ý nhiều khi đề cập đến amidan.

Amidan khẩu cái

Chúng có hình dạng bầu dục, màu hồng, và là một cặp nằm ở hai bên thành họng. Kích thước của amidan này có thể khác nhau tùy theo độ tuổi của mỗi người. Amidan khẩu cái là loại lớn nhất trong hệ thống vòng Waldeyer và cũng là loại duy nhất có thể nhìn thấy bằng mắt thường khi dùng đèn soi. Cấu trúc gồm hai trụ: Trụ trước và trụ sau. Bề mặt có nhiều hốc sâu và được phủ bởi lớp biểu mô. Đây là nơi chính thực hiện chức năng miễn dịch và cũng là vị trí thường xảy ra tình trạng viêm nhiễm.

Amidan lưỡi

Chỉ có một khối, nằm ở đáy lưỡi. Amidan lưỡi có số lượng tế bào lympho ít tương tự như amidan vòi, và ít được đề cập đến trong lâm sàng.

Vòng Waldeyer hình thành từ khi còn trong bụng mẹ và phát triển hoàn chỉnh khi trẻ chào đời. Từ 1 - 2 tuổi, các khối amidan phát triển nhanh chóng và đạt kích thước tối đa trong khoảng 3 - 7 tuổi. Sau đó, các khối này dần teo lại.

Amidan được cấu tạo từ ba lớp chính, tính từ ngoài vào trong:

• Lớp biểu mô phủ: Là lớp ngoài cùng, giúp bảo vệ và loại bỏ vi khuẩn, virus bám trên bề mặt.
• Lớp mô liên kết: Nằm dưới biểu mô, chứa nhiều mạch máu, đóng vai trò nuôi dưỡng mô amidan.
• Lớp hạch bạch huyết: Là phần quan trọng nhất, có chức năng sản xuất immunoglobulin, là loại kháng thể giúp cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh.

Amidan có tác dụng gì?

Từ thông tin về vị trí của amidan, có thể hiểu rằng đây là một phần quan trọng trong cơ chế phòng vệ của cơ thể. Amidan đảm nhận nhiều chức năng thiết yếu trong hệ miễn dịch:

Bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn và virus

Amidan tạo ra các tế bào miễn dịch như lympho bào và kháng thể, giúp nhận diện và tiêu diệt vi khuẩn, virus khi chúng vừa xâm nhập. Nhờ đó, cơ thể được bảo vệ khỏi nhiều loại nhiễm trùng.

Giúp lọc sạch các tác nhân có hại

Không chỉ là “hàng rào phòng thủ”, amidan còn hoạt động như một bộ lọc tự nhiên. Cấu trúc nhiều nếp gấp của nó giúp giữ lại các hạt bụi, tạp chất hay mầm bệnh từ không khí và thực phẩm trước khi chúng đi sâu vào cơ thể.

Những vấn đề thường gặp liên quan đến amidan

Amidan là một phần quan trọng của hệ miễn dịch, nhưng cũng dễ bị tổn thương trước các tác nhân gây bệnh. Dưới đây là những vấn đề thường gặp liên quan đến amidan mà bạn cần lưu ý:

Viêm amidan cấp tính

Viêm amidan cấp tính thường do virus hoặc vi khuẩn tấn công gây nên. Tình trạng này làm amidan sưng đỏ, đau rát họng, gây khó khăn khi nuốt, sốt.

Viêm amidan mạn tính

Khi viêm amidan xảy ra nhiều lần và kéo dài, bệnh có thể chuyển sang giai đoạn mạn tính. Các triệu chứng lúc này gây ảnh hưởng đến sinh hoạt như ăn uống, giao tiếp, khiến người bệnh luôn trong trạng thái khó chịu, mệt mỏi.

Viêm amidan vòm họng

Đây là tình trạng viêm xảy ra ở vòm họng và amidan vòi, thường do virus hoặc vi khuẩn như cúm, tụ cầu, liên cầu gây ra. Người mắc bệnh hay bị chảy nước mũi kéo dài. Ban đầu dịch mũi trong và loãng, nhưng nếu kéo dài sẽ chuyển thành màu xanh hoặc vàng, đặc và dính. Viêm amidan vòm họng cấp có thể gây sốt nhẹ, nghẹt mũi, chảy dịch mũi xuống họng. Dịch mũi bám vào amidan khiến cảm giác vướng, khó nuốt, dễ gây ho. Trẻ nhỏ mắc bệnh thường bỏ bú, biếng ăn.

Người trưởng thành và trẻ lớn ít khi mắc viêm amidan vòm do amidan đã teo dần theo độ tuổi và hệ miễn dịch cũng đã phát triển tốt hơn.

Qua bài viết, bạn đã biết amidan nằm ở đâu và amidan có tác dụng gì đối với hệ miễn dịch. Dù nhỏ bé, nhưng amidan lại có vai trò to lớn trong việc bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Hãy chăm sóc và bảo vệ amidan mỗi ngày bằng chế độ sinh hoạt lành mạnh và đừng quên chủ động tiêm phòng để tăng cường sức đề kháng, giúp bạn và gia đình luôn khỏe mạnh.

Bên cạnh việc tìm hiểu amidan nằm ở đâu, việc chủ động bảo vệ sức khỏe đường hô hấp bằng tiêm chủng cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Tiêm phòng giúp ngăn ngừa hiệu quả nhiều bệnh lý viêm nhiễm, trong đó có các tác nhân dễ gây viêm amidan. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện cung cấp đa dạng các gói tiêm chủng cho mọi lứa tuổi với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, quy trình tiêm an toàn và môi trường tiệt khuẩn đạt chuẩn. Hãy lựa chọn tiêm chủng tại Long Châu để xây dựng lá chắn miễn dịch vững chắc cho bạn và cả gia đình.