Hướng dẫn chi tiết các bước rửa tay cho trẻ mầm non chuẩn Bộ Y tế

Ở lứa tuổi mầm non, trẻ thường xuyên tiếp xúc với đồ vật và nhiều bề mặt xung quanh, khiến vi khuẩn dễ dàng bám vào tay nếu không được hướng dẫn vệ sinh đúng cách. Do đó, việc rửa tay theo quy trình chuẩn không chỉ giúp loại bỏ tác nhân gây bệnh mà còn xây dựng thói quen tự chăm sóc sức khỏe cho trẻ. Khi được hướng dẫn rõ ràng, trẻ có thể ghi nhớ và thực hành một cách tự nhiên, hỗ trợ phòng ngừa hiệu quả các bệnh truyền nhiễm thường gặp.

Các bước rửa tay cho trẻ mầm non gồm những gì?

Rửa tay đúng quy trình gồm 6 bước được Bộ Y tế ban hành nhằm làm sạch toàn bộ bàn tay gồm lòng bàn tay, mu bàn tay, kẽ ngón, ngón cái và đầu ngón. Thực hiện đủ các bước này giúp loại bỏ phần lớn vi khuẩn gây bệnh lây qua hô hấp, tiêu hóa hoặc tiếp xúc. Chỉ cần 30 giây, trẻ đã có thể tự bảo vệ mình mỗi ngày:

Bước 1 - Làm ướt tay và lấy xà phòng

Cho trẻ làm ướt cả hai bàn tay dưới vòi nước sạch rồi lấy lượng xà phòng vừa đủ để tạo bọt. Nên nhắc trẻ chỉ dùng lượng xà phòng cần thiết, tránh lãng phí.

Bước 2 - Chà lòng bàn tay

Xoa hai lòng bàn tay vào nhau theo vòng tròn để dàn đều xà phòng trên tay nhằm làm sạch bề mặt thường tiếp xúc với đồ vật nhất.

Bước 3 - Chà mu bàn tay và kẽ ngón tay

Đặt lòng bàn tay này lên mu bàn tay kia và chà qua lại. Đan các ngón tay để làm sạch kẽ ngón để có thể loại bỏ vi khuẩn dễ ẩn ở mu tay và giữa các ngón.

Bước 4 - Chà mặt trong các ngón tay

Móc hai bàn tay vào nhau và chà hai bên các ngón để làm sạch toàn bộ mặt trong và khe ngón.

Bước 5 - Chà ngón cái

Nắm ngón cái của một tay bằng lòng bàn tay kia và xoay tròn để làm sạch, lặp lại với tay còn lại. Vì ta thường sử dụng ngón cái nhiều nên dễ chứa nhiều vi khuẩn nhất.

Bước 6 - Chà đầu ngón tay, rửa sạch và lau khô

Chụm đầu 5 ngón tay và chà vào lòng bàn tay kia. Sau đó, rửa sạch dưới vòi nước và lau khô bằng khăn sạch hoặc khăn giấy. Không nên để trẻ sử dụng chung khăn hoặc các vật dụng cá nhân khác.

Thời điểm nào trẻ cần phải rửa tay?

Việc thực hiện các bước rửa tay cho trẻ phải được duy trì thành một thói quen thường xuyên và đúng lúc. Dưới đây là những thời điểm quan trọng nhất mà trẻ cần phải rửa tay:

• Trước khi ăn: Đây là thời điểm rất quan trọng để ngăn chặn vi khuẩn từ tay xâm nhập vào theo đường tiêu hóa.
• Sau khi đi vệ sinh: Sau khi đại tiện, tiểu tiện hoặc thay tã/bỉm cho em bé.
• Sau khi hắt hơi, ho hoặc xì mũi: Sau khi lấy tay che miệng, phải rửa tay để loại bỏ vi khuẩn lây qua đường hô hấp.
• Sau khi chạm vào động vật: Kể cả thú cưng trong nhà hoặc động vật ở nơi công cộng.
• Sau khi chơi đùa: Đặc biệt sau khi chơi ở ngoài trời, chạm vào đất cát hoặc đồ chơi dùng chung.
• Sau khi tiếp xúc với rác thải, đồ vật bẩn: Như thùng rác, giày dép hoặc các bề mặt công cộng (tay nắm cửa, cầu thang).
• Trước và sau khi thăm người bệnh: Để tránh lây nhiễm chéo.

Những lưu ý khi rửa tay cho trẻ

Để việc rửa tay của trẻ đạt hiệu quả tối ưu, ngoài việc hướng dẫn đúng quy trình 6 bước, cha mẹ và giáo viên còn cần chú ý đến môi trường và điều kiện hỗ trợ xung quanh. Những yếu tố nhỏ như nguồn nước, loại xà phòng hay cách trẻ được nhắc nhở mỗi ngày đều ảnh hưởng trực tiếp đến thói quen vệ sinh và khả năng phòng bệnh của bé. Dưới đây là những lưu ý quan trọng giúp trẻ rửa tay đúng, an toàn và hứng thú hơn:

• Sử dụng nước sạch và xà phòng chuyên dụng: Luôn đảm bảo nguồn nước sạch. Nên dùng xà phòng diệt khuẩn dịu nhẹ, không gây kích ứng da tay mỏng manh của trẻ.
• Nhiệt độ nước: Dùng nước ấm là tốt nhất vì giúp tăng hiệu quả của xà phòng, nhưng tránh nước quá nóng có thể gây bỏng rát.
• Chiều cao vòi nước và bồn rửa: Thiết kế bồn rửa tay ở trường mầm non và tại nhà cần có chiều cao phù hợp với trẻ hoặc sử dụng ghế đứng an toàn để trẻ có thể tự mình thực hiện các bước rửa tay mà không cần trợ giúp.
• Khăn lau tay: Tuyệt đối không dùng chung khăn lau tay. Nên dùng khăn giấy dùng một lần hoặc khăn vải sạch, khô ráo, được giặt và thay thường xuyên.
• Giám sát và nhắc nhở: Ở lứa tuổi mầm non, trẻ dễ quên hoặc làm qua loa. Giáo viên và phụ huynh cần thường xuyên giám sát, nhắc nhở và biến việc rửa tay thành một trò chơi, một bài hát để trẻ hứng thú và thực hiện đủ thời gian quy định (30 giây).

Hậu quả nếu trẻ không rửa tay đúng cách

Bàn tay là cầu nối lây truyền mầm bệnh nguy hiểm nhất. Nếu trẻ không thực hiện đầy đủ các bước rửa tay một cách nghiêm túc, chúng có thể phải đối mặt với nhiều nguy cơ bệnh tật như:

Bệnh lây qua đường tiêu hóa

Vi khuẩn E. coli, Salmonella và virus Rota là những nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy và bệnh tả ở trẻ. Các mầm bệnh này thường lây lan khi trẻ chạm vào phân (sau khi đi vệ sinh) rồi đưa tay lên miệng hoặc cầm nắm thức ăn.

Ngoài ra, trứng giun có thể bám trên tay khi trẻ chơi đùa ngoài sân, bãi cỏ và dễ dàng xâm nhập cơ thể, từ đó, trẻ dễ dàng bị nhiễm giun sán.

Bệnh lây qua đường hô hấp

Virus cúm và Rhinovirus lây lan khi trẻ hắt hơi, ho, rồi dùng tay che miệng, sau đó chạm vào các bề mặt khác. Khi trẻ khác chạm vào bề mặt đó rồi đưa tay lên mũi, miệng, chúng sẽ bị lây bệnh. Rửa tay có thể làm giảm đáng kể nguy cơ bị bệnh cúm và cảm lạnh.

Ngoài ra, viêm phổi là biến chứng nguy hiểm của các bệnh hô hấp thông thường, đặc biệt ở trẻ nhỏ.

Bệnh ngoài da và các bệnh khác

Virus tay chân miệng lây lan chủ yếu qua đường tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp qua đồ chơi, vật dụng có dính dịch tiết hoặc phân của người bệnh. Rửa tay là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất tại trường học.

Bên cạnh đó, trẻ có thể bị nhiễm khuẩn mắt và da. Vi khuẩn từ tay bẩn có thể lây lan lên mắt, gây viêm kết mạc mắt (đau mắt đỏ). Vết trầy xước trên tay nếu không được vệ sinh sạch sẽ có thể dẫn đến nhiễm trùng, chốc lở.

Xây dựng thói quen rửa tay đúng quy trình cho trẻ mầm non chính là “tấm khiên tự nhiên” đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả trong việc ngăn chặn mầm bệnh từ môi trường. Khi trẻ được hướng dẫn thực hiện các bước rửa tay cho trẻ mầm non, chủ động thực hành đều đặn, kiên trì và thấy rửa tay là một hoạt động vui vẻ mỗi ngày, các con sẽ tự bảo vệ bản thân cũng như góp phần giữ gìn vệ sinh chung cho cả lớp và cộng đồng.

Bên cạnh thói quen rửa tay chuẩn Bộ Y tế, cha mẹ đừng quên tăng cường bảo vệ cho trẻ bằng cách tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin quan trọng như vắc xin Rota (phòng tiêu chảy do Rota virus) và vắc xin cúm để giảm nguy cơ nhiễm cúm khi hệ miễn dịch còn non yếu. Hãy liên hệ Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn lịch tiêm khoa học và phù hợp nhất cho bé, giúp con phát triển khỏe mạnh, an toàn và trọn vẹn mỗi ngày.