Vi khuẩn là gì và nó ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào?

Vi khuẩn đóng vai trò quan trọng trong tự nhiên và cơ thể con người, vừa có lợi vừa có hại. Vậy vi khuẩn là gì và nó ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào? Để giúp bạn hiểu rõ hơn về vi khuẩn, Tiêm chủng Long Châu sẽ cung cấp thông tin chi tiết về vấn đề này. Hãy cùng tìm hiểu ngay để trang bị kiến thức và bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình!

Vi khuẩn là gì?

Vi khuẩn là những sinh vật sống cực kỳ nhỏ, bé đến nỗi mắt thường không thể nhìn thấy được. Mỗi con vi khuẩn chỉ là một tế bào duy nhất. Có rất nhiều loại vi khuẩn khác nhau, chúng sống ở khắp mọi nơi trên thế giới, kể cả trong cơ thể chúng ta. Từ những môi trường khắc nghiệt như đáy đại dương sâu thẳm hay suối nước nóng, đến những nơi quen thuộc như đất, nước và không khí, vi khuẩn đều có mặt. Đặc biệt, chúng còn là một phần không thể thiếu của hệ vi sinh vật trên cơ thể con người, cư trú trên da, trong đường hô hấp, hệ tiêu hóa và nhiều cơ quan khác.

Các nhà khoa học ước tính rằng tỷ lệ vi khuẩn và tế bào người gần tương đương (~1:1). Điều này cho thấy vai trò quan trọng của vi khuẩn đối với sự sống, không chỉ trong tự nhiên mà còn đối với sức khỏe của chính chúng ta.

Lợi ích của vi khuẩn là gì?

Vi khuẩn có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và môi trường, đặc biệt là những vi khuẩn sống trên da và trong ruột. Trong ruột, vi khuẩn giúp phân hủy thức ăn, hấp thụ chất dinh dưỡng và chống lại vi khuẩn có hại. Chúng cạnh tranh với vi khuẩn gây bệnh, tạo ra một lớp bảo vệ tự nhiên, giúp chúng ta tránh bị nhiễm trùng.

Không chỉ có lợi cho con người, vi khuẩn còn đóng vai trò quan trọng trong môi trường. Chúng giúp phân hủy chất thải hữu cơ, tái chế chất dinh dưỡng và duy trì chu trình nitơ, một quá trình quan trọng cho sự sống trên Trái Đất.

Những mối nguy hại do vi khuẩn gây ra là gì?

Mặc dù phần lớn vi khuẩn vô hại, một số loại có thể gây bệnh. Những vi khuẩn có hại này được gọi là mầm bệnh. Chúng sinh sôi nhanh chóng trong cơ thể và tiết ra chất độc, gây nhiễm trùng. Một số vi khuẩn gây bệnh phổ biến:

• Streptococcus: Vi khuẩn gây viêm họng liên cầu khuẩn.

• Staphylococcus: Vi khuẩn gây nhiễm trùng tụ cầu.

• Escherichia coli: Vi khuẩn gây nhiễm trùng E. coli.

Những vi khuẩn này là những mầm bệnh phổ biến nhất gây ra nhiễm trùng huyết, hay ngộ độc máu. Nhiễm trùng huyết là phản ứng thái quá của toàn cơ thể đối với nhiễm trùng lan rộng trong cơ thể bạn.

Các loại vi khuẩn gây bệnh khác:

• Aerococcus urinae: Gây nhiễm trùng đường tiết niệu.

• Chlamydia trachomatis: Gây bệnh chlamydia (bệnh lây qua đường tình dục).

• Bordetella pertussis: Gây ho gà.

Phân loại vi khuẩn như thế nào?

Các nhà khoa học phân loại vi khuẩn theo nhiều cách khác nhau, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự đa dạng của chúng. Dưới đây là những cách phân loại chính:

Tên khoa học:

Giống như tên của chúng ta, vi khuẩn cũng có tên khoa học riêng, bao gồm tên chi và tên loài. Ví dụ: "Escherichia coli" (E. coli). Tên khoa học giúp xác định chính xác từng loại vi khuẩn.

Hình dạng:

Vi khuẩn có 3 hình dạng cơ bản:

• Hình cầu (cocci): Giống như những quả bóng.

• Hình que (bacilli): Dài và thon như chiếc que.

• Hình xoắn (spirochetes): Xoắn lại như lò xo.

Nhu cầu oxy:

Vi khuẩn được chia thành 3 nhóm dựa trên nhu cầu oxy:

• Hiếu khí: Cần oxy để sống.

• Kỵ khí: Không thể sống khi có oxy.

• Tùy nghi: Có thể sống có hoặc không có oxy.

Cấu trúc di truyền (genotype):

Mỗi loại vi khuẩn có bộ gen riêng biệt. Các xét nghiệm đặc biệt giúp phân tích và so sánh bộ gen của chúng.

Nhuộm Gram:

Đây là phương pháp nhuộm màu vi khuẩn để phân loại chúng.

Vi khuẩn được chia thành 2 nhóm:

• Gram dương: Giữ màu nhuộm.

• Gram âm: Không giữ màu nhuộm.

Phương pháp này giúp các bác sĩ chọn loại kháng sinh phù hợp.

Vi khuẩn Gram dương và gram âm là gì?

Vi khuẩn được chia thành hai nhóm lớn: Gram dương và Gram âm, dựa trên phản ứng của chúng với kỹ thuật nhuộm Gram. Đây là cách phân biệt đơn giản và quan trọng:

Vi khuẩn Gram dương:

• Màu sắc: Sau khi nhuộm Gram, chúng có màu xanh lam hoặc tím.

• Thành tế bào: Thành tế bào dày, chứa nhiều peptidoglycan, giữ lại thuốc nhuộm.

• Ví dụ: Corynebacterium, Clostridium, Listeria.

• Lưu ý: "Gram dương" không đồng nghĩa với "tốt".

Vi khuẩn Gram âm:

• Màu sắc: Sau khi nhuộm Gram, chúng có màu đỏ hoặc hồng.

• Thành tế bào: Thành tế bào mỏng hơn, có thêm lớp màng ngoài, không giữ lại thuốc nhuộm ban đầu.

• Ví dụ: Pseudomonas, Proteus, Klebsiella.

• Đặc điểm: Thường gây ra các loại nhiễm trùng khác với Gram dương và cần loại kháng sinh khác để điều trị.

Sự khác nhau giữa vi khuẩn và vi rút?

Vi khuẩn và vi rút đều là những "kẻ gây bệnh" tí hon, nhưng chúng hoạt động rất khác nhau:

Vi khuẩn:

• Sinh vật sống: Giống như những sinh vật nhỏ xíu, chúng có thể tự ăn, lớn lên và sinh sản.

• Cấu tạo: Có đầy đủ các bộ phận của một tế bào sống.

• Gây bệnh: Bằng cách nhân lên nhanh chóng và tiết ra chất độc.

• Điều trị: Dùng thuốc kháng sinh để tiêu diệt.

Vi rút:

• Không phải sinh vật sống: Chỉ là một "mảnh" vật chất di truyền được bao bọc bởi lớp vỏ protein.

• Cấu tạo: Đơn giản hơn nhiều so với vi khuẩn, không có các bộ phận cần thiết để tự sống.

• Gây bệnh: Bằng cách xâm nhập vào tế bào sống và "mượn" tế bào đó để nhân bản chính mình.

• Điều trị: Kháng sinh không có tác dụng. Một số loại vi rút có thể dùng thuốc kháng vi rút, nhưng chủ yếu là để hệ miễn dịch tự chống lại.

Vi khuẩn kháng thuốc là gì?

Vi khuẩn kháng kháng sinh là những vi khuẩn "siêu mạnh", chúng không bị tiêu diệt bởi thuốc kháng sinh thông thường. Hãy tưởng tượng như thế này:

• Kháng sinh là "vũ khí": Bình thường, kháng sinh sẽ tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.

• Vi khuẩn "học cách chống lại": Khi dùng kháng sinh quá nhiều hoặc không đúng cách, một số vi khuẩn sẽ thay đổi (đột biến) để "né" được "vũ khí" này.

• Vi khuẩn "siêu mạnh" sinh sôi: Những vi khuẩn "né" được kháng sinh sẽ sinh sản, tạo ra nhiều vi khuẩn "siêu mạnh" hơn.

• "Vũ khí" trở nên vô dụng: Kháng sinh không còn hiệu quả với những vi khuẩn "siêu mạnh" này nữa.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng kháng thuốc:

• Dùng kháng sinh khi không cần thiết (ví dụ: khi bị cảm lạnh do vi rút).

• Không dùng đủ liều kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ.

Vi khuẩn sinh sản và phát triển như thế nào?

Vi khuẩn sinh sản theo kiểu rất đơn giản, giống như việc "nhân bản" chính mình:

• Nhân đôi DNA: Đầu tiên, phân tử DNA của vi khuẩn sẽ được sao chép, tạo ra hai bản sao giống hệt nhau.

• Tế bào kéo dài: Tế bào vi khuẩn dần dần kéo dài ra, và hai bản sao DNA di chuyển về hai đầu đối diện của tế bào.

• Phân chia tế bào: Màng tế bào bắt đầu thắt lại ở giữa, tạo thành một vách ngăn chia tế bào thành hai phần.

• Hai tế bào mới: Cuối cùng, tế bào vi khuẩn tách ra hoàn toàn, tạo thành hai tế bào con giống hệt nhau, mỗi tế bào đều có một bản sao DNA hoàn chỉnh.

Trên đây là thông tin Tiêm chủng Long Châu giúp giải đáp thắc mắc: “Vi khuẩn là gì và nó ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?”. Để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình, hãy luôn đảm bảo an toàn vệ sinh và tiêm phòng đầy đủ ngay từ hôm nay.

Vi khuẩn không chỉ tồn tại khắp nơi mà còn là nguyên nhân của nhiều bệnh lý nghiêm trọng như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết, ho gà hay viêm tai giữa. Để phòng ngừa hiệu quả, tiêm chủng là biện pháp chủ động và bền vững nhất. Tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, chúng tôi cung cấp đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh do vi khuẩn như Synflorix (PCV10), Prevenar 13, ho gà, viêm màng não do Hib, viêm não Nhật Bản... dành cho mọi lứa tuổi.

Vắc xin chính hãng, bảo quản chuẩn GSP, thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm. Đặt lịch nhanh qua Hotline 1800 6928 để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình ngay từ hôm nay!