Dùng thịt từ động vật bị bệnh dại có truyền bệnh không?

Bệnh dại lây lan từ động vật sang người qua vết cắn, cào hoặc liếm. Không ít người băn khoăn liệu dùng thịt từ động vật bị bệnh dại có truyền bệnh không. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về vấn đề này, giúp bạn có thêm kiến thức để đưa ra quyết định tốt nhất cho sức khỏe của bản thân và gia đình.

Dùng thịt từ động vật bị bệnh dại có truyền bệnh không?

Để có câu trả lời chi tiết cho câu hỏi về dùng thịt từ động vật bị bệnh dại có truyền bệnh không, cần phân tích kỹ cách thức virus dại lây truyền, khả năng nó tồn tại trong thịt, và mức độ rủi ro thực sự khi sử dụng loại thịt đó.

Cơ chế lây truyền của bệnh dại:

• Đường lây chính: Virus dại (thuộc họ Rhabdoviridae) lây lan qua vết cắn của động vật nhiễm bệnh (chó, mèo, dơi, cáo, v.v.), khi nước bọt chứa virus tiếp xúc trực tiếp với vết thương, niêm mạc (mắt, miệng), hoặc da trầy xước. Sau khi xâm nhập, virus di chuyển qua dây thần kinh đến não, gây viêm não chết người.
• Không lây qua tiêu hóa: Không lây qua đường tiêu hóa: Virus dại không tồn tại hoặc phát triển trong hệ tiêu hóa. Axit dạ dày và enzym tiêu hóa sẽ tiêu diệt virus trước khi nó kịp vào máu hay hệ thần kinh, vì vậy ăn thịt động vật nhiễm dại không phải cách lây truyền tự nhiên.

Virus dại trong thịt động vật:

• Phân bố virus: Virus dại tập trung chủ yếu trong nước bọt, não, và mô thần kinh của động vật nhiễm bệnh, ít hiện diện trong cơ (thịt). Tuy nhiên, nếu động vật bị bệnh nặng, virus có thể lan rộng hơn trong cơ thể qua máu hoặc mô liên kết, dù rất hiếm.
• Khả năng tồn tại: Virus dại dễ bị tiêu diệt bởi nhiệt độ cao và môi trường khắc nghiệt. Chúng bị vô hiệu hóa ở 56°C trong 30 phút hoặc 100°C chỉ trong vài giây khi nấu chín. Vì vậy, ngay cả khi thịt sống có chứa virus dại, việc nấu chín kỹ lưỡng (trên 70°C) sẽ đảm bảo tiêu diệt hoàn toàn virus, loại bỏ nguy cơ lây nhiễm.

Nguy cơ khi dùng thịt từ động vật bị bệnh dại:

• Ăn thịt nấu chín: Mặc dù nấu chín có thể tiêu diệt virus dại, WHO và CDC khuyến cáo không nên tiêu thụ thịt từ động vật nghi nhiễm hoặc đã xác nhận nhiễm dại, do nguy cơ tiềm ẩn và thiếu bằng chứng rõ ràng về an toàn.
• Xử lý thịt sống: Có nguy cơ nhỏ nếu bạn tiếp xúc trực tiếp với thịt hoặc máu tươi từ động vật nhiễm bệnh mà tay có vết thương hở, hoặc vô tình đưa tay lên miệng/mắt. Nước bọt hoặc mô nhiễm từ động vật có thể dính vào thịt trong quá trình giết mổ, tạo điều kiện lây nhiễm nếu không đeo găng tay và vệ sinh kỹ.
• Các nguy cơ khác: Thịt từ động vật bệnh dại có thể không an toàn về mặt vi sinh vật (vi khuẩn, ký sinh trùng) nếu động vật yếu, chết tự nhiên, hoặc bị nhiễm trùng kèm theo, dù điều này không liên quan trực tiếp đến virus dại.

Thực tế và khuyến cáo:

• Khoa học: Không có bằng chứng nào cho thấy ăn thịt động vật bị dại (dù sống hay chín) gây bệnh dại ở người, miễn là không có tiếp xúc trực tiếp với nước bọt hoặc mô thần kinh qua vết thương.
• Cẩn thận thực tế: Dù không lây qua ăn uống, việc tiêu thụ thịt từ động vật nghi nhiễm dại không được khuyến khích vì lý do an toàn vệ sinh thực phẩm và nguy cơ xử lý không đúng cách.
• Hành động cần làm: Nếu nghi ngờ động vật bị dại (có dấu hiệu hung dữ, chảy dãi, co giật), tránh ăn thịt; tiêu hủy xác an toàn (đốt, chôn sâu) và báo cơ quan thú y. Nếu đã tiếp xúc với thịt sống mà có vết thương, rửa sạch bằng xà phòng 15 phút và đi tiêm phòng dại ngay.

Mặc dù virus dại có thể bị tiêu diệt khi thịt được nấu chín kỹ, việc tiêu thụ thịt từ động vật nghi nhiễm hoặc đã xác nhận mắc bệnh dại không được khuyến cáo, do nguy cơ lây nhiễm tiềm ẩn trong quá trình xử lý thịt sống. Nếu có tiếp xúc trực tiếp với thịt sống, đặc biệt khi có vết thương hở, cần rửa kỹ bằng xà phòng và nước trong ít nhất 15 phút, sau đó tham khảo ý kiến cơ sở y tế để được tư vấn và xử trí kịp thời.

Phương pháp phòng ngừa bệnh dại hiệu quả

Bên cạnh thắc mắc dùng thịt từ động vật bị bệnh dại có truyền bệnh không, phương pháp phòng ngừa bệnh dại hiệu quả cũng là vấn đề được quan tâm. Bệnh dại là bệnh chết người nhưng có thể phòng ngừa hoàn toàn nếu áp dụng các biện pháp sau:

• Tiêm vắc xin cho vật nuôi: Tiêm phòng dại định kỳ cho chó, mèo (thường 1 lần/năm) để ngăn chúng trở thành nguồn lây.
• Tránh tiếp xúc động vật lạ: hãy tránh tiếp xúc với những động vật không quen biết, đặc biệt là chó, mèo hoang, dơi hoặc bất kỳ động vật nào có dấu hiệu bất thường như hung dữ, chảy nước dãi quá nhiều hoặc co giật.
• Tiêm vắc xin phòng dại cho người: Người có nguy cơ cao (thú y, nhân viên kiểm soát động vật) nên tiêm ngừa trước phơi nhiễm (3 liều: ngày 0, 7, 14).
• Xử lý sau phơi nhiễm: Rửa kỹ vết thương bằng xà phòng và nước sạch trong vòng 15 phút, sau đó đến cơ sở y tế gần nhất để tiêm vắc xin dại (4-5 mũi tùy theo phác đồ) và huyết thanh kháng dại (nếu vết cắn nặng) trong vòng 24 giờ đầu..
• Giáo dục cộng đồng: Phải dạy trẻ em tránh xa và không chơi đùa với các loài động vật lạ hoặc có hành vi bất thường. Đồng thời, khi phát hiện động vật có biểu hiện nghi ngờ mắc bệnh dại, cần báo cáo ngay cho cơ quan thú y địa phương để kịp thời xử lý và ngăn chặn nguy cơ lây lan bệnh.

Lịch tiêm vắc xin ngừa bệnh dại

Dự phòng trước phơi nhiễm: Tiêm bắp liều 0.5ml

• Theo lịch N0 - N7 - N28 (N21).
• Khách hàng có nguy cơ cao: Nhắc lại sau 1 năm, các mũi nhắc sau đó mỗi 5 năm.

Dự phòng sau phơi nhiễm:

• Đường tiêm bắp liều 0.5ml: Theo lịch: N0 - N3 - N7 - N14 - N28.
• Đường tiêm trong da liều 0.1ml x 2 vị trí: Theo lịch N0 - N3 - N7 - N28.

Người đã tiêm dự phòng: Có bằng chứng đã tiêm 3 mũi vắc xin dại có nguồn gốc tế bào Vero (Sổ tiêm/Cổng tiêm chủng QG/Phần mềm Long Châu):

Tiêm 2 mũi theo lịch:

• Đường tiêm bắp liều 0.5ml theo lịch: N0 - N3.
• Đường tiêm trong da liều 0.1ml x 1 vị trí theo lịch N0 - N3.

Phải tiêm lại đủ liều sau phơi nhiễm nguồn chưa rõ dại với trường hợp sau:

• Đã tiêm vắc xin phòng bệnh dại nhưng chưa đủ 3 mũi.
• Người bị suy giảm miễn dịch.
• Những người đã tiêm phòng sử dụng vắc xin ngừa bệnh dại được sản xuất dựa trên công nghệ bất hoạt vi rút dại sau nuôi cấy trên mô não.
• Đã tiêm ≥ 3 mũi vắc xin Dại tế bào nhưng khoảng cách > 5 năm tính từ mũi cuối, với người miễn dịch bình thường thì không cần tiêm SAR (theo TTKT/hội YHDP/QĐ 1622).

Luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc nhân viên y tế để được tư vấn lịch tiêm chủng phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe của bạn.

Những thông tin trên đã giúp làm rõ vấn đề "Dùng thịt từ động vật bị bệnh dại có truyền bệnh không?" và cung cấp các kiến thức liên quan. Để bảo vệ sức khỏe cho bạn và người thân, hãy chủ động tiêm phòng dại đầy đủ và đúng lịch ngay hôm nay.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện nay đang cung cấp nhiều loại vắc xin ngừa bệnh dại với mức giá tham khảo như sau: Vắc xin Indirab giá 244.000đ, vắc xin Verorab giá 470.000đ, vắc xin Abhayrab giá 333.000đ. Lưu ý, giá trên có thể thay đổi tùy thời điểm khác nhau. Để biết thêm thông tin chi tiết và đặt lịch tiêm, vui lòng liên hệ Trung tâm Tiêm chủng Long Châu qua Hotline: 1800 6928.