Virus RSV có bị lại không? Cách phòng ngừa tái nhiễm hiệu quả

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là một trong những nguyên nhân phổ biến gây viêm đường hô hấp, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người cao tuổi. Dù phần lớn trường hợp chỉ biểu hiện như cảm lạnh thông thường, nhưng với một số người, bệnh có thể diễn tiến nặng, dẫn đến viêm phổi hoặc suy hô hấp. Nhiều người sau khi khỏi bệnh thường thắc mắc virus RSV có bị lại không, liệu cơ thể có khả năng miễn dịch lâu dài hay vẫn có nguy cơ tái nhiễm? Bài viết dưới đây Tiêm chủng Long Châu sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cơ chế tái nhiễm và cách phòng ngừa hiệu quả.

Virus RSV có bị lại không?

Trả lời cho câu hỏi virus RSV có bị lại không thì câu trả lời là có. Sau khi khỏi bệnh, người từng nhiễm RSV vẫn có thể bị tái nhiễm, ngay cả trong cùng một năm. Mặc dù cơ thể sẽ tạo ra kháng thể chống lại virus sau lần nhiễm đầu tiên, nhưng miễn dịch này không bền vững và suy giảm theo thời gian.

Một số nghiên cứu cho thấy, chỉ sau vài tháng, lượng kháng thể bảo vệ giảm đáng kể, khiến cơ thể vẫn dễ bị tấn công lại nếu tiếp xúc với virus. Đặc biệt, vì RSV có hai nhóm chính (RSV A và RSV B), người từng nhiễm một nhóm vẫn có thể bị nhiễm nhóm còn lại.

Trên thực tế, virus RSV có thể tái nhiễm nhiều lần trong đời, tương tự như virus cúm. Tuy nhiên, lần tái nhiễm sau thường có triệu chứng nhẹ hơn vì cơ thể đã có một phần miễn dịch ghi nhớ từ lần trước. Dù vậy, ở những đối tượng yếu, việc tái nhiễm vẫn có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng, cần theo dõi cẩn thận.

Miễn dịch với virus RSV kéo dài bao lâu sau khi bị nhiễm?

Theo CDC (Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ), miễn dịch tự nhiên sau khi nhiễm virus hợp bào hô hấp RSV không kéo dài vĩnh viễn và có thể suy giảm đáng kể chỉ sau vài tháng.

Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), sau khi nhiễm RSV, cơ thể tạo ra kháng thể IgG và IgA giúp chống lại virus. Tuy nhiên, lượng kháng thể này giảm dần theo thời gian, khiến khả năng miễn dịch thường chỉ duy trì trong khoảng 3 - 12 tháng, tùy thuộc vào cơ địa và tình trạng sức khỏe của mỗi người.

Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Clinical and Vaccine Immunology (Lambert et al., 2014), khả năng bảo vệ cao nhất thường xuất hiện trong vài tháng đầu sau nhiễm, sau đó giảm dần, khiến tái nhiễm RSV có thể xảy ra chỉ sau một thời gian ngắn.

Điều này lý giải vì sao trẻ nhỏ có thể bị nhiễm RSV nhiều lần trong những năm đầu đời, đặc biệt khi sống trong môi trường đông đúc hoặc thường xuyên tiếp xúc với người bệnh.

Đối với người trưởng thành, hệ miễn dịch đã hoàn thiện nên các lần tái nhiễm thường diễn biến nhẹ. Tuy nhiên, người cao tuổi hoặc người mắc bệnh mạn tính có đáp ứng miễn dịch yếu hơn, dẫn đến nguy cơ mắc lại và biến chứng nặng vẫn tồn tại.

Đối tượng nào có nguy cơ cao bị lại virus RSV?

Bất kỳ ai cũng có thể tái nhiễm RSV, song một số nhóm đối tượng dưới đây có nguy cơ cao hơn bình thường:

• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 2 tuổi: Hệ miễn dịch còn yếu, phổi chưa phát triển hoàn thiện, dễ bị virus tấn công và tái nhiễm nhiều lần.
• Phụ nữ mang thai: Thay đổi nội tiết tố và miễn dịch trong thai kỳ khiến cơ thể nhạy cảm hơn với các tác nhân gây bệnh, trong đó có RSV.
• Người cao tuổi (≥ 65 tuổi): Suy giảm miễn dịch tự nhiên theo tuổi tác, đặc biệt nếu có bệnh nền như tim mạch, COPD hoặc tiểu đường.
• Người có hệ miễn dịch suy yếu: Bao gồm người điều trị ung thư, ghép tạng, hoặc mắc HIV/AIDS, nhóm này thường bị tái nhiễm RSV nhiều hơn và có nguy cơ biến chứng nặng.
• Người mắc bệnh phổi hoặc tim bẩm sinh: RSV có thể làm bệnh nền trầm trọng hơn, gây suy hô hấp cấp.

Trên thực tế, rất nhiều nghiên cứu đã ghi nhận tình trạng người bệnh bị nhiễm lại RSV sau vài tháng hoặc vài năm. Điều này cho thấy rằng virus RSV có bị lại không là mối quan tâm có cơ sở, và việc chủ động bảo vệ hệ hô hấp bằng tiêm ngừa, dinh dưỡng và vệ sinh môi trường sống là vô cùng quan trọng.

Dấu hiệu của tái nhiễm virus RSV

Triệu chứng tái nhiễm RSV khá giống với cảm lạnh thông thường, nhưng ở một số người đặc biệt là trẻ nhỏ có thể tiến triển nhanh hơn. Các dấu hiệu phổ biến gồm:

• Ho có đờm đặc, kéo dài nhiều ngày.
• Sổ mũi, nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi liên tục.
• Sốt nhẹ đến cao, mệt mỏi, quấy khóc (ở trẻ nhỏ).
• Đau họng, đau tai hoặc khò khè khi thở.
• Thở nhanh, khó thở, lồng ngực co rút khi hít vào (biểu hiện bệnh nặng).

Thời gian ủ bệnh RSV thường từ 4 - 6 ngày. Ở người lớn khỏe mạnh, triệu chứng có thể tự hết sau 1 - 2 tuần. Tuy nhiên, ở trẻ nhỏ hoặc người có bệnh nền, bệnh dễ biến chứng thành viêm phổi, viêm tiểu phế quản, cần nhập viện điều trị hỗ trợ thở và truyền dịch.

Cách phòng ngừa virus RSV tái nhiễm

Hiện nay, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu RSV. Do đó, phòng ngừa bằng thói quen sinh hoạt và vệ sinh hô hấp đúng cách là yếu tố quan trọng nhất. Dưới đây là những biện pháp giúp giảm nguy cơ tái nhiễm:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, đặc biệt sau khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc với người bệnh.
• Giữ vệ sinh không gian sống: Làm sạch đồ chơi, tay nắm cửa, bàn ghế, vật dụng cá nhân thường xuyên.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài hoặc đến nơi đông người, nhất là trong mùa cao điểm lây lan virus.
• Tránh khói thuốc lá và khói bếp, vì chúng làm giảm sức đề kháng và kích ứng đường hô hấp.
• Duy trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ, giúp tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên.
• Cho trẻ bú mẹ đầy đủ ít nhất 6 tháng đầu đời để nhận kháng thể tự nhiên từ sữa mẹ.
• Giữ ấm cơ thể, đặc biệt vào mùa lạnh, để hạn chế virus xâm nhập.
• Thăm khám bác sĩ khi có triệu chứng bất thường, không tự ý điều trị tại nhà khi trẻ khó thở hoặc ho kéo dài.

Tóm lại, virus RSV có bị lại không thì câu trả lời chắc chắn là có. Miễn dịch sau nhiễm RSV chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, vì vậy bất kỳ ai, đặc biệt là trẻ nhỏ, người già hoặc người có hệ miễn dịch yếu, đều có thể tái nhiễm. Việc chủ động bảo vệ sức khỏe, duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống, kết hợp tiêm phòng các bệnh hô hấp liên quan là cách hiệu quả nhất để giảm thiểu nguy cơ mắc lại. Khi có triệu chứng nghi ngờ, hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám, điều trị kịp thời và tránh biến chứng nặng.