Phân biệt sốt phát ban và sốt xuất huyết

Sốt phát ban và sốt xuất huyết là hai căn bệnh truyền nhiễm thường gặp tại các khu vực nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Mặc dù có một số triệu chứng tương tự nhau, nhưng mỗi bệnh lại có nguyên nhân và cách điều trị khác nhau. Việc phân biệt chính xác sốt phát ban và sốt xuất huyết sẽ giúp người bệnh có phương pháp xử lý đúng đắn, tránh những biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là khi sốt xuất huyết có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Phân biệt sốt phát ban và sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết và sốt phát ban là hai bệnh lý khá phổ biến, thường gặp ở trẻ em và cả người lớn, nhất là vào thời điểm giao mùa. Mặc dù có những biểu hiện ban đầu giống nhau như sốt cao và phát ban, nhưng nếu không được phân biệt đúng, đặc biệt là sốt xuất huyết, có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

Sốt phát ban là tình trạng sốt do nhiều nguyên nhân, phổ biến nhất là do virus sởi, Rubella hoặc bệnh sốt mò do vi khuẩn Rickettsia gây ra. Sốt phát ban thường lây qua đường hô hấp hoặc do trung gian truyền bệnh như mò đỏ. Người bệnh thường khởi phát với sốt cao, kèm theo các triệu chứng như ho, đau họng, sổ mũi, viêm kết mạc (mắt đỏ, chảy nước mắt), mệt mỏi và nổi hạch vùng đầu, mặt, cổ. Sau vài ngày, phát ban đỏ xuất hiện trên da và kéo dài từ 3 – 5 ngày trước khi lặn. Nếu nguyên nhân liên quan đến virus tiêu hóa, người bệnh có thể bị tiêu chảy nhẹ, phân nhầy không có máu, và nôn sau khi ăn.

Ngược lại, sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus Dengue gây ra và lây truyền qua muỗi vằn hoặc muỗi hổ châu Á. Bệnh thường khởi phát với sốt cao đột ngột (39 – 40°C), kéo dài 3 – 4 ngày, kèm theo các triệu chứng như đau hốc mắt, đau cơ, nhức mỏi, nôn, đôi khi tiêu chảy. Khi sốt giảm, bệnh có thể chuyển sang giai đoạn xuất huyết với các dấu hiệu: da sung huyết, chấm xuất huyết dưới da, chảy máu cam, chảy máu chân răng, mắt đỏ, tay chân lạnh. Từ ngày thứ 3 trở đi, bệnh có thể trở nặng, nhất là ở trẻ em, gây sốc, suy tạng nếu không xử trí kịp thời.

Một mẹo đơn giản để phân biệt: Dùng ngón tay căng vùng da bị ban đỏ, nếu màu da biến mất và hồi phục nhanh sau khi buông tay là sốt phát ban. Nếu vết đỏ vẫn còn hoặc hiện lại sau 2 giây, đó là dấu hiệu cảnh báo sốt xuất huyết. Ngoài ra, xét nghiệm máu sẽ cho thấy số lượng bạch cầu và tiểu cầu giảm, tốc độ lắng máu tăng, những chỉ số đặc trưng của sốt xuất huyết.

Những lưu ý khi chăm sóc người bệnh sốt xuất huyết

Nhiều người lầm tưởng rằng nếu đã từng mắc sốt xuất huyết thì sẽ không bị lại lần nữa. Tuy nhiên, thực tế virus gây sốt xuất huyết có đến 4 týp huyết thanh khác nhau (DENV-1 đến DENV-4). Khi bạn nhiễm một týp, cơ thể chỉ tạo ra miễn dịch với týp đó, nhưng vẫn có thể mắc thêm 1 trong 3 týp còn lại nếu tiếp xúc với virus trong tương lai. Đáng lo hơn, lần mắc sau có nguy cơ bệnh diễn tiến nặng hơn do cơ chế miễn dịch tăng cường không đặc hiệu.

Trong quá trình chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết tại nhà, việc hạ sốt cần được thực hiện hết sức thận trọng. Người bệnh chỉ nên sử dụng paracetamol đơn chất để giảm sốt, tuyệt đối không sử dụng aspirin, ibuprofen hay các thuốc kết hợp như efferalgan codein... vì những loại thuốc này có thể gây ra nguy cơ xuất huyết nặng hơn. Bên cạnh việc dùng thuốc, có thể chườm mát ở trán, nách, bẹn để hỗ trợ hạ thân nhiệt. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng trong giai đoạn chuyển từ sốt cao sang hạ nhiệt, nếu tiếp tục dùng thuốc hạ sốt không đúng lúc có thể làm bệnh nhân rơi vào trạng thái nguy hiểm.

Một sai lầm khác là truyền dịch sớm khi đang sốt cao. Nhiều chuyên gia khuyến cáo không nên truyền dịch trong giai đoạn sốt cao vì cơ thể đang phản ứng mạnh mẽ với virus, việc truyền dịch (đặc biệt là dịch đạm) có thể làm tăng nguy cơ sốc. Thay vào đó, hãy bù nước và chất điện giải bằng cách cho người bệnh uống dung dịch oresol pha đúng cách (1 gói pha với 200ml nước đun sôi để nguội). Ngoài ra, nên khuyến khích uống nước trái cây như cam, chanh, dưa hấu để bổ sung vitamin và tăng sức đề kháng.

Nếu phát hiện các dấu hiệu như tay chân lạnh, da ẩm, vật vã, mệt mỏi, đau bụng, tiểu ít, huyết áp tụt, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế ngay. Trẻ nhỏ là đối tượng đặc biệt cần theo dõi sát vì sốt xuất huyết có thể tiến triển rất nhanh và để lại hậu quả nghiêm trọng nếu không xử trí kịp thời.

Cách phòng ngừa bệnh sốt phát ban và sốt xuất huyết

Sốt phát ban và sốt xuất huyết là hai bệnh truyền nhiễm phổ biến tại các khu vực có khí hậu nhiệt đới như Việt Nam. Với đặc thù môi trường ẩm ướt, đây là những bệnh dễ bùng phát trong mùa mưa hoặc khi có sự xuất hiện của các loài muỗi truyền bệnh. Để phòng ngừa hiệu quả các bệnh này, bạn có thể thực hiện những biện pháp sau:

Tiêu diệt nguồn sinh sản của muỗi

Muỗi là yếu tố chính truyền bệnh sốt xuất huyết. Để phòng bệnh, việc loại bỏ các nơi sinh sản của muỗi là rất quan trọng. Cần thường xuyên kiểm tra và loại bỏ các vật chứa nước đọng, như chum, vại, lốp xe cũ... nơi muỗi có thể đẻ trứng. Đồng thời, vệ sinh môi trường xung quanh nhà ở, làm sạch các khu vực có thể chứa nước thải.

Để hạn chế muỗi xâm nhập vào nhà, bạn có thể lắp màn chắn muỗi ở cửa sổ và cửa ra vào, sử dụng cửa lưới chống muỗi hoặc tấm chắn muỗi. Đây là biện pháp đơn giản và hiệu quả giúp giảm nguy cơ bị muỗi đốt trong suốt ngày và đêm.

Các sản phẩm như kem chống muỗi, bình xịt diệt muỗi, máy xông tinh dầu muỗi hay nhang muỗi đều giúp giảm số lượng muỗi trong nhà. Đặc biệt, bạn nên sử dụng các loại sản phẩm có chứa thành phần an toàn, không gây hại cho sức khỏe của gia đình.

Tiêm vắc xin phòng bệnh

Với bệnh sốt xuất huyết, hiện nay đã có vắc xin phòng bệnh, giúp tạo miễn dịch cho cơ thể và giảm nguy cơ mắc bệnh. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu đã triển khai tiêm phòng vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết Qdenga được chỉ định tiêm cho trẻ em từ 4 tuổi trở lên và người lớn khoẻ mạnh nhằm phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết. Vắc xin này giúp tạo miễn dịch chủ động đối với tất cả 4 tuýp virus Dengue và giảm nguy cơ biến chứng nặng của bệnh.

Bạn có thể liên hệ hotline 1800 6928 hoặc đến trực tiếp Trung tâm Tiêm chủng Long Châu gần đây để được bác sĩ chuyên khoa tư vấn về lịch tiêm và thông tin vắc xin sốt xuất huyết.

Thăm khám bác sĩ khi có triệu chứng nghi ngờ

Khi có dấu hiệu nghi ngờ nhiễm bệnh sốt phát ban hoặc sốt xuất huyết, đặc biệt là triệu chứng sốt cao kéo dài, bạn nên thăm khám bác sĩ ngay. Việc phát hiện sớm sẽ giúp điều trị kịp thời và tránh các biến chứng nguy hiểm.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về phân biệt sốt phát ban và sốt xuất huyết. Việc phân biệt sốt phát ban và sốt xuất huyết là vô cùng quan trọng để có thể đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Mặc dù cả hai bệnh đều có những triệu chứng tương tự như sốt và phát ban, nhưng sự khác biệt về nguyên nhân và nguy cơ biến chứng đòi hỏi người bệnh phải chú ý theo dõi và xử lý kịp thời. Khi có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh, đặc biệt là sốt xuất huyết, bạn cần đến cơ sở y tế ngay để được khám và điều trị. Chủ động phòng bệnh và nhận diện sớm sẽ giúp bảo vệ sức khỏe cho chính bạn và những người thân yêu.

Xem thêm: 

• Dấu hiệu rối loạn kinh nguyệt sau sốt xuất huyết
• Biểu hiện rụng tóc sau sốt xuất huyết