Liệt nửa người là gì? Nguyên nhân và cách phòng tránh

Liệt nửa người, một tình trạng y khoa nghiêm trọng khiến một bên cơ thể mất khả năng vận động hoặc cảm giác, thường để lại hậu quả nặng nề cho chất lượng cuộc sống của người bệnh. Đây là biểu hiện phổ biến của nhiều bệnh lý thần kinh, đặc biệt liên quan đến tổn thương não hoặc tủy sống. Vậy liệt nửa người là gì, nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này và làm thế nào để phòng tránh hiệu quả?

Hội chứng liệt nửa người là gì?

Liệt nửa người là tình trạng suy giảm hoặc mất hoàn toàn khả năng vận động ở một bên cơ thể, bao gồm cả tay và chân cùng phía. Đây là hậu quả của tổn thương hệ thần kinh trung ương, đặc biệt là não bộ hoặc tủy sống, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng điều khiển vận động và phối hợp cử động của người bệnh.

Tình trạng này được chia thành hai dạng chính:

• Liệt nửa người bẩm sinh: Thường xảy ra khi thai nhi bị tổn thương não trong giai đoạn bào thai hoặc do các biến chứng trong quá trình sinh nở. Những nguyên nhân phổ biến có thể kể đến như thiếu oxy não, chấn thương sản khoa, nhiễm trùng thai kỳ hoặc đột quỵ bẩm sinh.

• Liệt nửa người mắc phải: Xuất hiện sau khi cơ thể gặp phải các tổn thương do bệnh lý hoặc chấn thương. Một số nguyên nhân thường gặp là đột quỵ não, chấn thương sọ não, u não, viêm não – màng não, hoặc các bệnh lý mạn tính như tăng huyết áp và đái tháo đường không được kiểm soát tốt.

Tùy thuộc vào mức độ tổn thương và nguyên nhân gây bệnh, người mắc hội chứng liệt nửa người có thể gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt hằng ngày, từ đi lại, ăn uống cho đến các hoạt động cá nhân. Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi chức năng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Nguyên nhân gây liệt nửa người

Liệt nửa người xảy ra khi não bộ hoặc tủy sống bị tổn thương. Một số nguyên nhân chính gây liệt nửa người có thể là:

• Đột quỵ: Là nguyên nhân hàng đầu, xảy ra khi mạch máu não bị tắc nghẽn hoặc vỡ, làm gián đoạn dòng máu nuôi não, gây tổn thương vùng kiểm soát vận động.

• Chấn thương sọ não: Tai nạn, té ngã hay va đập mạnh có thể ảnh hưởng trực tiếp đến não, gây liệt nửa người.

• Bệnh lý mạch máu não: Phình động mạch, hẹp động mạch cảnh hoặc dị dạng mạch máu có thể làm gián đoạn tuần hoàn não, gây thiếu máu cục bộ.

• Nhiễm trùng hệ thần kinh: Viêm não, viêm màng não hay áp xe não có thể phá hủy tế bào thần kinh, ảnh hưởng đến chức năng vận động.

• Khối u não: Sự chèn ép từ khối u lên vùng não kiểm soát vận động cũng có thể gây liệt.

Ngoài ra, các bệnh lý thần kinh như đa xơ cứng, nhiễm virus bại liệt, hoặc rối loạn tế bào thần kinh vận động cũng là những nguyên nhân tiềm ẩn.

Những ai có nguy cơ mắc chứng liệt nửa người?

Liệt nửa người có thể xảy ra ở nhiều nhóm đối tượng, đặc biệt là những người có bệnh lý nền hoặc từng gặp các tổn thương nghiêm trọng liên quan đến não và hệ thần kinh. Dưới đây là những nhóm có nguy cơ cao:

• Người mắc bệnh lý mạch máu: Bệnh cao huyết áp, tim mạch, tiểu đường làm tăng nguy cơ tổn thương mạch máu não, dẫn đến đột quỵ – nguyên nhân hàng đầu gây liệt nửa người.

• Người có tiền sử đột quỵ: Những người từng bị đột quỵ hoặc có nguy cơ cao đột quỵ do các yếu tố như hút thuốc, béo phì, lối sống ít vận động… rất dễ gặp biến chứng liệt nửa người.

• Người bị chấn thương sọ não: Tai nạn giao thông, té ngã hay va chạm mạnh vào vùng đầu có thể gây tổn thương não, ảnh hưởng đến vùng vận động.

• Trẻ sơ sinh gặp biến chứng khi sinh: Đột quỵ chu sinh xảy ra trong 3 ngày đầu sau sinh, hoặc chấn thương do chuyển dạ khó khăn, có thể dẫn đến liệt nửa người bẩm sinh.

• Người mắc bệnh lý thần kinh và não bộ: U não, hội chứng đau nửa đầu, viêm mạch máu não, loạn dưỡng chất trắng não đều có thể làm gián đoạn tín hiệu từ não đến cơ thể, gây liệt.

• Người bị nhiễm trùng nặng: Nhiễm trùng huyết hoặc áp xe cổ lan lên não nếu không điều trị kịp thời cũng có thể gây tổn thương hệ thần kinh trung ương và dẫn đến liệt nửa người.

Việc nhận diện sớm các yếu tố nguy cơ sẽ giúp phòng ngừa và can thiệp kịp thời, giảm thiểu biến chứng nguy hiểm cho người bệnh.

Cách phòng tránh hội chứng liệt nửa người

Hội chứng liệt nửa người có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó, đột quỵ và các bệnh lý về thần kinh là nguyên nhân phổ biến nhất. Mặc dù không thể phòng tránh tuyệt đối, nhưng việc chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe có thể giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh. Dưới đây là những phương pháp phòng ngừa:

Duy trì lối sống lành mạnh

• Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động thể chất giúp cải thiện tuần hoàn máu, ổn định huyết áp và giảm nguy cơ xơ vữa động mạch, yếu tố chính gây ra đột quỵ. Các bài tập như đi bộ, yoga, bơi lội hoặc các môn thể thao nhẹ nhàng rất phù hợp để rèn luyện sức khỏe.

• Ngủ đủ giấc: Một giấc ngủ sâu từ 7 - 8 tiếng mỗi ngày giúp não bộ được nghỉ ngơi, giảm căng thẳng, qua đó hạn chế nguy cơ rối loạn mạch máu não, yếu tố dễ dẫn đến đột quỵ và liệt nửa người.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học

• Bổ sung thực phẩm lành mạnh: Ưu tiên các loại thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất như rau xanh, trái cây, các loại hạt và ngũ cốc nguyên cám.

• Kiểm soát chất béo: Giảm thiểu tiêu thụ chất béo bão hòa, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhiều dầu mỡ… giúp hạn chế tình trạng xơ vữa động mạch và giảm áp lực lên hệ tim mạch.

• Hạn chế muối và đường: Duy trì lượng muối dưới 5g/ngày để kiểm soát huyết áp, giảm thiểu nguy cơ đột quỵ và liệt nửa người.

Bỏ thói quen có hại

• Ngừng hút thuốc: Nicotine và các chất độc hại trong thuốc lá gây tổn thương mạch máu, làm tăng nguy cơ xơ cứng động mạch, từ đó dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, liệt nửa người.

• Hạn chế rượu bia: Uống rượu bia quá mức có thể gây tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim và làm suy giảm chức năng thần kinh, góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Quản lý các bệnh lý nền

• Kiểm soát huyết áp: Cao huyết áp là yếu tố nguy cơ hàng đầu của đột quỵ. Việc theo dõi huyết áp thường xuyên và sử dụng thuốc điều trị theo chỉ định của bác sĩ sẽ giảm thiểu nguy cơ biến chứng.

• Kiểm soát đường huyết: Người mắc tiểu đường nên tuân thủ chế độ ăn uống và dùng thuốc điều trị để hạn chế các tổn thương mạch máu và thần kinh.

• Điều trị sớm các bệnh lý về tim mạch: Tim mạch không khỏe mạnh sẽ làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, gây tắc nghẽn mạch máu não, nguyên nhân trực tiếp gây ra đột quỵ và liệt nửa người.

Tiêm vắc xin phòng bại liệt

Tiêm vắc xin bại liệt là biện pháp chủ động và hiệu quả giúp phòng tránh các bệnh lý có thể dẫn đến liệt nửa người. Đặc biệt, vắc xin bại liệt giúp bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của virus gây tổn thương hệ thần kinh trung ương.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ tin cậy, mang đến dịch vụ tiêm phòng an toàn và chất lượng cho cộng đồng. Chúng tôi cung cấp các vắc xin chất lượng cao như Infanrix Hexa (6 trong 1) của GSK, Hexaxim (6 trong 1) và Tetraxim (4 trong 1) của Sanofi, giúp phòng ngừa hiệu quả bệnh bại liệt cùng các bệnh nguy hiểm khác. Đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm và cơ sở vật chất hiện đại của chúng tôi cam kết mang đến dịch vụ tiêm chủng an toàn và chu đáo nhất.

Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe cho con yêu và cả gia đình bằng vắc xin phòng bại liệt – một trong những biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa căn bệnh nguy hiểm này. Đặt lịch hẹn ngay hôm nay qua hotline 1800 6928 để được tư vấn và tiêm chủng kịp thời.

Liệt nửa người là tình trạng nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc hiểu rõ nguyên nhân, nhận diện sớm các dấu hiệu và áp dụng những biện pháp phòng tránh phù hợp là cách tốt nhất để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Hãy quan tâm đến cơ thể mình ngay từ hôm nay để giữ gìn một cuộc sống khỏe mạnh và trọn vẹn hơn.