Tủy sống có chức năng gì và các bệnh liên quan cần biết

Tủy sống đóng vai trò trung tâm trong hệ thần kinh, kết nối não bộ với cơ thể và điều khiển hầu hết các hoạt động vận động, cảm giác. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ bộ phận này là gì, nó có chức năng ra sao và những bệnh lý nào thường gặp. Bài viết này sẽ giúp bạn nắm rõ thông tin một cách dễ hiểu và dễ nhớ nhất!

Spinal cord là gì?

“Spinal cord” trong tiếng Anh có nghĩa là tủy sống, một cấu trúc thần kinh dài nằm bên trong cột sống – kéo dài từ não xuống lưng dưới. Đây là phần chính của hệ thần kinh trung ương bên cạnh não bộ. Nó được bảo vệ bởi xương cột sống và được bao bọc bởi dịch não tủy để tránh tổn thương.

Tủy sống chứa hàng triệu sợi thần kinh, giúp truyền tín hiệu giữa não và cơ thể. Nhờ bộ phận này, não có thể điều khiển các hoạt động như đi đứng, cử động tay chân, cảm nhận nóng lạnh, đau đớn, và nhiều chức năng khác. Nếu tủy sống bị tổn thương, toàn bộ hoạt động của cơ thể sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Tủy sống có hình trụ dài, gồm nhiều đoạn liên tục, được chia thành 31 đoạn tương ứng với các đôi dây thần kinh cột sống. Bên ngoài tủy sống là lớp chất trắng, chứa các bó sợi thần kinh giúp truyền tín hiệu. Bên trong là chất xám, có hình dạng giống con bướm, nơi chứa các tế bào thần kinh điều khiển hoạt động và cảm giác. Bộ phận này được bao bọc bởi ba lớp màng (màng cứng, màng nhện và màng mềm) và được đệm bởi dịch não tủy giúp bảo vệ khỏi chấn thương và duy trì môi trường ổn định cho hoạt động thần kinh.

Chức năng của tủy sống trong cơ thể

Bạn có bao giờ tự hỏi điều gì giúp bạn cử động tay chân, cảm nhận đau hay nhiệt độ? Chính là tủy sống! Cùng khám phá kỹ hơn về vai trò siêu quan trọng của nó nhé:

• Truyền tín hiệu thần kinh: Tủy sống đóng vai trò như “đường cao tốc” truyền thông tin hai chiều giữa não và cơ thể. Ví dụ, khi bạn chạm vào vật nóng, cảm giác đó được gửi lên não qua chúng, rồi não phản hồi lại hành động rút tay.
• Điều khiển phản xạ: Một số phản xạ như giật tay khi bị châm kim không cần thông qua não, mà được điều khiển trực tiếp bởi tủy sống. Điều này giúp cơ thể phản ứng cực kỳ nhanh với nguy hiểm.
• Điều khiển vận động: Tủy sống điều khiển các cơ bắp giúp bạn đi lại, ngồi xuống, nâng vật, thậm chí là mỉm cười.
• Hỗ trợ cảm giác: Từ cảm giác đau, nóng, lạnh, ngứa… tất cả đều được truyền từ da, cơ quan nội tạng qua tủy sống lên não để xử lý.

Các bệnh liên quan đến tủy sống

Tủy sống tuy được bảo vệ kỹ lưỡng nhưng vẫn có thể mắc phải nhiều bệnh lý nguy hiểm. Dưới đây là những bệnh phổ biến mà bạn nên biết để phòng ngừa và phát hiện sớm:

Viêm tủy ngang cấp

Đây là tình trạng viêm cấp tính ở một phần tủy sống, gây ảnh hưởng đến cả vận động và cảm giác. Bệnh thường khởi phát nhanh chóng, với các triệu chứng như yếu tay chân, tê liệt, mất cảm giác, thậm chí rối loạn đại tiểu tiện.

Nguyên nhân có thể do nhiễm virus, vi khuẩn hoặc là biến chứng của bệnh tự miễn. Nếu không điều trị kịp thời, viêm tủy ngang có thể gây tàn tật vĩnh viễn. Việc điều trị thường bao gồm thuốc kháng viêm mạnh (corticosteroid), vật lý trị liệu và trong một số trường hợp nặng, cần can thiệp bằng liệu pháp miễn dịch.

Hẹp ống sống

Hẹp ống sống xảy ra khi khoảng không trong ống sống bị thu hẹp lại, gây chèn ép lên tủy sống và rễ thần kinh. Triệu chứng điển hình là đau lưng, tê hoặc yếu chân tay, mất thăng bằng khi đi lại. Bệnh thường xuất hiện ở người lớn tuổi do thoái hóa, hoặc do bẩm sinh. Ở mức độ nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định tập vật lý trị liệu, thuốc giảm đau. Nhưng nếu chèn ép nặng, phẫu thuật là lựa chọn cần thiết để giải phóng tủy sống bị chèn ép.

Khối u cột sống

Khối u có thể phát triển trong hoặc xung quanh tủy sống. Dù là u lành hay ác tính, chúng đều có thể gây áp lực lên tủy sống và làm rối loạn chức năng thần kinh. Triệu chứng bao gồm đau lưng dai dẳng, yếu cơ, rối loạn cảm giác hoặc mất kiểm soát tiểu tiện. Việc chẩn đoán sớm bằng MRI hoặc CT scan rất quan trọng để xác định vị trí và bản chất của khối u. Tùy từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật, xạ trị hoặc hóa trị.

Thoát vị đĩa đệm

Chắc hẳn bạn đã nghe đến “thoát vị đĩa đệm”, một trong những nguyên nhân phổ biến gây đau lưng. Khi đĩa đệm giữa các đốt sống bị lệch ra ngoài, chúng có thể đè vào tủy sống hoặc rễ thần kinh, gây đau, tê hoặc yếu ở tay, chân. Tình trạng này thường gặp ở những người lao động nặng, ngồi nhiều sai tư thế hoặc vận động mạnh không đúng cách. Điều trị ban đầu thường là thuốc, nghỉ ngơi và vật lý trị liệu. Nếu không cải thiện, phẫu thuật là phương pháp có thể được cân nhắc.

Bại liệt

Bại liệt (hay liệt mềm cấp) là tình trạng mất hoàn toàn chức năng vận động của cơ, thường do virus poliovirus gây ra. Khi virus tấn công tủy sống, nó làm tổn thương các tế bào thần kinh vận động, khiến cơ thể không thể điều khiển được các nhóm cơ đó. Ngày nay, nhờ vắc xin phòng bệnh, bại liệt đã giảm đáng kể trên toàn cầu. 

Tuy nhiên, ở một số vùng chưa được tiêm chủng đầy đủ, nguy cơ bùng phát vẫn còn tồn tại. Điều trị chủ yếu là hỗ trợ hồi phục chức năng bằng vật lý trị liệu và chăm sóc toàn diện, nhưng phòng bệnh bằng tiêm vắc xin vẫn là cách hiệu quả nhất.

Bại liệt là bệnh nguy hiểm do virus gây ra, có thể dẫn đến liệt suốt đời. Tiêm vắc xin là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất, đặc biệt cho trẻ nhỏ. Vắc xin bại liệt dạng tiêm thường được tích hợp trong các loại vắc xin phối hợp, giúp rút ngắn số lần tiêm và tăng cường hiệu quả bảo vệ cơ thể. 

Hiện nay có các loại vắc xin phối hợp có khả năng ngừa bệnh bại liệt, tiêu biểu gồm: Infanrix Hexa (vắc xin 6 trong 1), Hexaxim (6 trong 1), vắc xin 5 trong 1 và Tetraxim (4 trong 1). Việc sử dụng các loại vắc xin này không chỉ thuận tiện cho phụ huynh mà còn mang lại tác dụng phòng bệnh đồng thời cho nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở trẻ nhỏ. 

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu tự hào là địa chỉ uy tín trong tiêm phòng bại liệt, với đội ngũ chuyên môn cao và quy trình an toàn đạt chuẩn Bộ Y tế. Chúng tôi cam kết cung cấp vắc xin chất lượng, đảm bảo bảo quản đúng quy định và theo dõi sau tiêm chu đáo. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe cho con em bạn cùng Long Châu – nơi đặt niềm tin cho mỗi mũi tiêm.

Qua bài viết này, chắc hẳn bạn đã hiểu rõ hơn tủy sống là gì, chức năng quan trọng ra sao và các bệnh lý liên quan cần lưu ý. Bộ phận này đóng vai trò cốt lõi trong hoạt động sống mỗi ngày, nên việc chăm sóc sức khỏe hệ thần kinh Nếu bạn có triệu chứng bất thường như đau lưng, tê bì tay chân, yếu cơ… đừng ngần ngại đi khám sớm để phát hiện và điều trị kịp thời nhé!