Ho gà có tái phát không? Cách phòng ngừa tái nhiễm ho gà

Không ít trường hợp sau khi khỏi ho gà một thời gian lại xuất hiện những cơn ho kéo dài, khiến nhiều người lo lắng bệnh có thể quay trở lại. Vậy ho gà có tái phát không? Đây là câu hỏi được đặt ra không chỉ với người từng mắc bệnh mà còn với các bậc phụ huynh đang chăm sóc trẻ nhỏ. Hiểu rõ nguy cơ tái phát sẽ giúp chúng ta chủ động hơn trong việc phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Ho gà là bệnh gì?

Ho gà là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi khuẩn Bordetella pertussis gây nên, chủ yếu ảnh hưởng đến hệ hô hấp. Bệnh có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, tuy nhiên thường gặp hơn ở trẻ nhỏ. Người trưởng thành vẫn có nguy cơ nhiễm bệnh, đặc biệt trong trường hợp chưa được tiêm ngừa đầy đủ hoặc miễn dịch đã suy giảm theo thời gian.

Cơ chế lây truyền chủ yếu của ho gà là qua đường hô hấp, thông qua việc hít phải các giọt bắn chứa vi khuẩn phát tán từ người nhiễm khi ho, hắt hơi hoặc trò chuyện ở khoảng cách gần. Nhiều trường hợp người lớn bị nhiễm bệnh do tiếp xúc gần với trẻ em mắc bệnh hoặc từ các thành viên trong gia đình và môi trường cộng đồng.

Bệnh thường diễn tiến kéo dài trong nhiều tuần, với triệu chứng điển hình là các cơn ho kịch phát liên tục, đôi khi kèm theo tiếng rít đặc trưng khi hít vào. Mặc dù biểu hiện lâm sàng ở người lớn thường nhẹ hơn so với trẻ em, ho gà vẫn có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng lúc, bao gồm viêm phổi, suy hô hấp, và nguy cơ lây truyền cao cho trẻ sơ sinh hoặc những người có hệ miễn dịch suy yếu.

Ho gà có tái phát không?

Nhiều người băn khoăn liệu sau khi đã khỏi bệnh ho gà có tái phát không? Ho gà (pertussis), do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra, là một bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp cấp tính có thể phòng ngừa bằng vắc xin. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy bệnh này có thể tái phát, ngay cả ở những người từng mắc bệnh hoặc đã được tiêm chủng đầy đủ.

Miễn dịch sau nhiễm và sau tiêm chủng không kéo dài suốt đời

Sau khi nhiễm B. pertussis tự nhiên, cơ thể tạo ra miễn dịch đặc hiệu, nhưng thời gian bảo vệ này chỉ kéo dài trong khoảng 7 đến 20 năm. Trong khi đó, miễn dịch thu được từ vắc xin ho gà, đặc biệt là loại vắc xin vô bào (acellular pertussis - aP), thường suy giảm nhanh hơn, chỉ 4 đến 12 năm sau loạt tiêm chủng cuối cùng. Điều này khiến nhiều cá nhân, đặc biệt là thanh thiếu niên và người lớn, trở nên dễ mắc bệnh trở lại dù đã từng có miễn dịch trước đó.

Bằng chứng về các ca bệnh tái nhiễm

Một số nghiên cứu dịch tễ học đã ghi nhận các trường hợp tái nhiễm ho gà ở cả trẻ em lẫn người lớn, với thời gian tái phát có thể sau nhiều năm kể từ lần mắc bệnh đầu tiên. Ví dụ, một nghiên cứu tại Hoa Kỳ cho thấy tỷ lệ tái phát ở trẻ em từng nhiễm ho gà là 0,1% trong vòng 4 năm theo dõi. Ngoài ra, cũng đã có báo cáo về trường hợp tái nhiễm sau 30 năm ở người trưởng thành, minh chứng rằng miễn dịch tự nhiên không bảo vệ trọn đời.

Đặc điểm lâm sàng khi tái phát

Khác với lần nhiễm đầu tiên, biểu hiện của ho gà khi tái nhiễm thường ít điển hình hơn, nhất là ở người lớn. Bệnh nhân có thể chỉ bị ho kéo dài, không sốt rõ rệt, không có cơn ho rút ("whoop"), hoặc không có các đợt ho kịch phát như trong giai đoạn toàn phát của lần mắc đầu tiên. Do đó, ho gà tái phát dễ bị bỏ sót hoặc chẩn đoán nhầm thành viêm phế quản, viêm họng do virus hoặc các nguyên nhân không đặc hiệu khác.

Phòng ngừa tái nhiễm ho gà

Việc phòng ngừa tái nhiễm ho gà đóng vai trò quan trọng không chỉ ở cấp độ cá nhân mà còn ở cấp độ cộng đồng, đặc biệt trong bối cảnh miễn dịch đối với Bordetella pertussis suy giảm theo thời gian và có thể không bảo vệ trọn đời. Do vậy, các chiến lược phòng ngừa cần được xây dựng toàn diện, dựa trên các yếu tố dịch tễ học, miễn dịch học và khuyến cáo cập nhật từ các tổ chức y tế quốc tế.

Tiêm vắc xin nhắc lại ở người lớn và thanh thiếu niên

Mặc dù lịch tiêm chủng cơ bản cho trẻ em (5 mũi DTP/DTaP) đã giúp kiểm soát tỷ lệ mắc ho gà ở trẻ nhỏ, tuy nhiên hiệu quả bảo vệ của vắc xin suy yếu dần theo thời gian. Các nghiên cứu cho thấy kháng thể kháng B. pertussis bắt đầu giảm rõ rệt sau 4–6 năm kể từ liều DTaP cuối cùng. Do đó, nhiều trường hợp tái phát ho gà được ghi nhận ở nhóm thanh thiếu niên và người lớn chưa từng được tiêm vắc xin nhắc Tdap.

Khuyến cáo hiện nay bao gồm:

• Tiêm vắc xin Tdap một liều duy nhất cho tất cả người trưởng thành chưa từng tiêm Tdap, thay thế cho một liều Td thông thường.
• Người trưởng thành nên tiêm một liều Tdap nếu chưa từng tiêm trước đó, thay thế cho một liều Td thông thường. Sau đó, các mũi nhắc mỗi 10 năm có thể sử dụng Td hoặc Tdap tùy theo khuyến cáo quốc gia, nhằm duy trì miễn dịch đối với uốn ván – bạch hầu. Việc sử dụng Tdap trong các liều nhắc này cũng góp phần duy trì miễn dịch chống lại ho gà.

Tiêm phòng trong thai kỳ

Phụ nữ mang thai là một nhóm ưu tiên đặc biệt trong chiến lược phòng bệnh ho gà. Tiêm vắc xin Tdap trong mỗi lần mang thai, ở tuần 27–36 của thai kỳ, giúp tăng nồng độ kháng thể kháng ho gà ở mẹ, từ đó truyền miễn dịch thụ động sang thai nhi qua nhau thai. Trẻ sơ sinh được thụ hưởng kháng thể này sẽ có khả năng bảo vệ trong những tháng đầu đời, giai đoạn mà bé chưa đủ tuổi để tiêm DTaP liều đầu tiên (thường vào tháng thứ 2).

Chiến lược này đã chứng minh hiệu quả giảm đáng kể tỷ lệ nhập viện và tử vong do ho gà ở trẻ dưới 3 tháng tuổi – nhóm có nguy cơ cao nhất.

Tiêm chủng cho người chăm sóc và tiếp xúc gần

Tiêm vắc xin Tdap cho những người tiếp xúc gần với trẻ sơ sinh (cha mẹ, anh chị em, ông bà, bảo mẫu…) – nhằm tạo ra một “vòng miễn dịch” xung quanh trẻ nhỏ, giảm nguy cơ lây truyền mầm bệnh. Mặc dù hiệu quả cộng đồng của chiến lược này thấp hơn mong đợi do khó triển khai đồng loạt, nhưng nó vẫn là một thành phần hỗ trợ quan trọng trong phòng ngừa gián tiếp.

Bài viết đến đây xin được khép lại. Hy vọng rằng qua những thông tin đã chia sẻ, bạn đọc đã phần nào giải đáp được thắc mắc ho gà có tái phát hay không. Thực tế, ho gà có tái phát là điều hoàn toàn có thể xảy ra, đặc biệt ở những người chưa tiêm phòng đầy đủ hoặc hệ miễn dịch suy giảm theo thời gian. Chính vì vậy, tiêm vắc xin đúng lịch, duy trì vệ sinh cá nhân và chủ động theo dõi sức khỏe định kỳ là những biện pháp cần thiết để phòng ngừa hiệu quả và hạn chế nguy cơ tái nhiễm bệnh.

Hệ thống Tiêm chủng Long Châu hiện cung cấp nhiều loại vắc xin phòng ho gà phù hợp với từng độ tuổi. Trẻ từ 6 tuần tuổi trở lên có thể tiêm các loại vắc xin kết hợp như Infanrix Hexa, Hexaxim (6 trong 1), Pentaxim (5 trong 1) và Tetraxim (4 trong 1), giúp bảo vệ đồng thời khỏi nhiều bệnh và giảm số mũi tiêm. Với trẻ từ 4 tuổi và người lớn, các vắc xin như Boostrix và Adacel (3 trong 1) được sử dụng để tiêm nhắc lại, nhằm duy trì hiệu quả bảo vệ lâu dài và thuận tiện trong quá trình tiêm chủng.