Cách sơ cứu trẻ bị sốt co giật: Cha mẹ cần biết gì để xử trí đúng cách?

Sốt co giật ở trẻ nhỏ là tình huống khiến nhiều bậc cha mẹ lo lắng, bởi cơn co giật thường đến bất ngờ khi trẻ sốt cao và có thể tái phát. Việc xử trí đúng cách không chỉ giúp trẻ an toàn mà còn hạn chế biến chứng nguy hiểm. Trong bài viết này, Tiêm chủng Long Châu sẽ giúp bạn tìm hiểu chi tiết về cách sơ cứu trẻ bị sốt co giật, cách nhận biết các dấu hiệu đi kèm, cũng như biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây sốt co giật ở trẻ

Sốt co giật thường xuất hiện ở nhóm trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi - giai đoạn mà hệ thần kinh trung ương chưa phát triển hoàn thiện, dễ nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ cơ thể. Khi trẻ sốt cao đột ngột, não bộ có thể bị kích thích quá mức, dẫn đến co giật.

Một số nguyên nhân thường gặp gây sốt co giật ở trẻ nhỏ bao gồm:

• Nhiễm trùng đường hô hấp, tiêu hóa hoặc tai mũi họng do virus, vi khuẩn.
• Phản ứng sau tiêm vắc xin: Một số loại vắc xin có thể gây sốt phản ứng trong 24 - 48 giờ sau tiêm, từ đó khởi phát co giật ở trẻ nhạy cảm.
• Sốt mọc răng hoặc nhiễm ký sinh trùng cũng có thể là tác nhân khiến thân nhiệt tăng cao.

Ngoài nguyên nhân trực tiếp, một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng trẻ bị sốt co giật gồm:

• Tiền sử gia đình có người từng bị sốt co giật hoặc động kinh.
• Trẻ sinh non, suy dinh dưỡng hoặc có bệnh lý nền về thần kinh.
• Tình trạng mất nước, rối loạn điện giải khi trẻ bị sốt cao kéo dài.

Việc nắm rõ nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ giúp phụ huynh có kế hoạch theo dõi chặt chẽ và phòng ngừa kịp thời, giảm thiểu nguy cơ tái phát các cơn co giật.

Cách sơ cứu trẻ bị sốt co giật như thế nào?

Khi cơn co giật xảy ra, trẻ thường mất ý thức và không kiểm soát được hành vi, vì vậy cha mẹ cần thật bình tĩnh để xử trí đúng cách. Dưới đây là hướng dẫn cách sơ cứu trẻ bị sốt co giật an toàn và chuẩn y khoa:

• Đặt trẻ nằm trên bề mặt phẳng, thoáng mát, tốt nhất là sàn hoặc giường có trải khăn mềm, để hạn chế nguy cơ va đập.
• Nghiêng trẻ sang một bên nhằm ngăn ngừa chất nôn hoặc nước bọt tràn vào đường thở, giảm nguy cơ sặc.
• Nới lỏng quần áo, bỏ bớt chăn ủ để cơ thể dễ tỏa nhiệt, tuyệt đối không đắp kín.
• Chườm ấm bằng khăn sạch ở các vị trí nách, bẹn, sau tai giúp hạ nhiệt dần. Không dùng nước đá hay cồn để lau vì dễ gây co mạch và biến chứng nguy hiểm.
• Đặt thuốc hạ sốt đường hậu môn (paracetamol 10 - 15 mg/kg) thay vì uống, do trẻ đang trong cơn co giật dễ sặc.
• Sau khi cơn co giật dừng, duy trì tư thế nằm nghiêng an toàn, quan sát nhịp thở, màu da và tình trạng ý thức của trẻ.
• Nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ thăm khám, tìm nguyên nhân sốt và ngăn ngừa tái phát.

Khi nào cần đưa trẻ đi cấp cứu ngay?

Không phải mọi trường hợp sốt co giật đều nguy hiểm, tuy nhiên có những tình huống khẩn cấp mà cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức:

• Cơn co giật kéo dài trên 5 phút hoặc tái phát nhiều lần trong cùng một đợt sốt.
• Sau cơn co giật, trẻ không tỉnh lại, ý thức lơ mơ kéo dài trên 10 phút.
• Trẻ có dấu hiệu khó thở, tím tái, co kéo lồng ngực hoặc ngừng thở thoáng qua trong cơn co giật.
• Xuất hiện các triệu chứng thần kinh bất thường như cứng cổ, liệt một bên chi, nôn ói dữ dội.
• Trẻ dưới 6 tháng tuổi bị co giật kèm sốt.
• Trẻ có bệnh lý như viêm màng não, rối loạn điện giải, chấn thương sọ não, động kinh.

Trong những trường hợp trên, việc đưa trẻ đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt giúp bác sĩ xử trí kịp thời và hạn chế biến chứng. Ngay cả khi cha mẹ đã thực hiện đúng cách sơ cứu trẻ bị sốt co giật tại nhà, việc thăm khám vẫn cần thiết để tìm nguyên nhân sốt và có hướng điều trị chính xác.

Những sai lầm ba mẹ cần tránh khi sơ cứu trẻ bị sốt co giật

Trong tình huống trẻ lên cơn sốt co giật, cha mẹ thường lo lắng và dễ xử trí sai cách. Những hành động sai lầm này không chỉ khiến cơn co giật kéo dài mà còn làm tăng nguy cơ tổn thương cho trẻ. Khi áp dụng cách sơ cứu trẻ bị sốt co giật, phụ huynh cần tuyệt đối tránh các sai lầm dưới đây:

• Ép trẻ uống thuốc hoặc nước trong cơn co giật: Khi trẻ đang giật, ý thức bị mất và phản xạ nuốt bị ảnh hưởng, việc cho uống dễ gây sặc, ngạt thở.
• Cạy miệng hoặc nhét vật cứng vào răng: Nhiều phụ huynh sợ trẻ cắn lưỡi nên cố gắng nhét thìa, đũa hoặc vật cứng vào miệng, nhưng điều này có thể gây gãy răng, tổn thương niêm mạc miệng và thậm chí tắc đường thở.
• Dùng lực giữ chặt tay chân trẻ: Việc ghì chặt hoặc cố gắng kìm cơn co giật có thể khiến trẻ bị bong gân, trật khớp hoặc gãy xương.
• Ủ ấm hoặc đắp nhiều chăn khi trẻ sốt cao: Điều này khiến thân nhiệt khó hạ, làm cơn sốt trầm trọng hơn và tăng nguy cơ tái phát co giật.
• Chườm lạnh bằng đá hoặc cồn: Đây là sai lầm phổ biến vì có thể gây co mạch, rối loạn thân nhiệt và tổn thương da của trẻ.

Cách phòng tránh sốt co giật ở trẻ nhỏ

Phòng ngừa là bước quan trọng để hạn chế nguy cơ trẻ tái phát cơn co giật do sốt. Cha mẹ có thể áp dụng những nguyên tắc sau trong quá trình chăm sóc:

• Theo dõi nhiệt độ thường xuyên: Sử dụng nhiệt kế để kiểm tra thân nhiệt khi trẻ có dấu hiệu ốm hoặc sau khi tiêm vắc xin, giúp phát hiện sớm tình trạng sốt cao.
• Hạ sốt kịp thời: Khi nhiệt độ cơ thể từ 38,5°C trở lên, nên cho trẻ dùng thuốc hạ sốt đúng liều khuyến cáo hoặc đặt thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Chườm ấm an toàn: Lau cơ thể trẻ bằng khăn mềm thấm nước ấm tại các vị trí như nách, bẹn, trán; tuyệt đối không dùng nước đá hoặc cồn để hạ sốt vì có thể gây hại cho sức khỏe.
• Giữ môi trường thoáng mát: Cho trẻ mặc quần áo nhẹ, không quấn chăn dày hoặc ủ kín, giúp cơ thể dễ dàng tỏa nhiệt.
• Bổ sung nước và điện giải: Cho trẻ uống oresol, nước hoa quả giàu vitamin C hoặc tăng cường bú mẹ để tránh mất nước khi sốt cao.
• Đảm bảo chế độ dinh dưỡng: Cung cấp đầy đủ dưỡng chất, vitamin và khoáng chất để tăng sức đề kháng, đặc biệt quan trọng đối với những trẻ có thể trạng yếu hoặc suy dinh dưỡng.
• Đưa trẻ đi khám sớm: Khi trẻ sốt cao kéo dài, không rõ nguyên nhân hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường, phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Sốt co giật là tình trạng thường gặp ở trẻ nhỏ nhưng nếu biết cách sơ cứu trẻ bị sốt co giật đúng cách, cha mẹ hoàn toàn có thể giúp con an toàn vượt qua cơn nguy hiểm. Quan trọng hơn, phụ huynh cần chủ động phòng ngừa, theo dõi sát sao và đưa trẻ đến cơ sở y tế khi có dấu hiệu bất thường. Hãy luôn chuẩn bị sẵn kiến thức và kỹ năng sơ cứu để bảo vệ sức khỏe cho trẻ trong những tình huống khẩn cấp.