Xét nghiệm giun sán: Dấu hiệu cảnh báo và các phương pháp xét nghiệm

Không ít người lầm tưởng rằng chỉ cần tẩy giun định kỳ là đủ để phòng tránh ký sinh trùng. Tuy nhiên, có rất nhiều loại giun sán không bị tiêu diệt bởi thuốc thông thường và chúng có thể ẩn náu trong gan, phổi, máu hay thậm chí não bộ. Do đó, việc xét nghiệm giun sán có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc xác định chính xác loại ký sinh trùng đang tồn tại trong cơ thể, từ đó đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả. Vậy khi nào cần làm xét nghiệm và các phương pháp xét nghiệm như thế nào? Cùng tìm hiểu qua bài viết sau.

Tại sao cần xét nghiệm giun sán?

Xét nghiệm giun sán đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe, đặc biệt ở những khu vực có tỷ lệ nhiễm ký sinh trùng cao. Dưới đây là những lý do chính nên thực hiện xét nghiệm giun sán định kỳ:

• Phát hiện sớm và điều trị kịp thời: Nhiều loại giun sán không gây triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Xét nghiệm giúp phát hiện ký sinh trùng trước khi chúng gây tổn thương nghiêm trọng.
• Ngăn ngừa biến chứng: Nhiễm giun sán lâu dài có thể dẫn đến tắc ruột, viêm đường mật, suy gan hoặc tổn thương não.
• Bảo vệ gia đình và cộng đồng: Nhiễm giun sán có thể lây lan mầm bệnh qua phân, nước hoặc thực phẩm. Xét nghiệm và điều trị kịp thời giúp hạn chế lây nhiễm.
• Tăng cường sức khỏe tổng thể: Giun sán cạnh tranh chất dinh dưỡng với cơ thể, gây suy nhược, mệt mỏi và suy giảm miễn dịch. Loại bỏ ký sinh trùng giúp cải thiện sức khỏe.

Các phương pháp xét nghiệm giun sán hiện nay

Có nhiều phương pháp xét nghiệm giun sán, tùy thuộc vào loại ký sinh trùng nghi ngờ và tình trạng sức khỏe. Dưới đây là các phương pháp phổ biến hiện nay:

Xét nghiệm phân

Phương pháp xét nghiệm phân là cách phổ biến nhất để phát hiện trứng hoặc ấu trùng giun sán trong phân. Đây là một kỹ thuật đơn giản, chi phí thấp và không xâm lấn, phù hợp để chẩn đoán các loại giun như giun đũa, giun kim, giun móc, hoặc sán dây. Phương pháp này thường được sử dụng đầu tiên khi nghi ngờ nhiễm giun sán.

• Kiểm tra trứng và ấu trùng dưới kính hiển vi: Đây là phương pháp phổ biến nhất và đơn giản nhất, dùng để phát hiện trứng hoặc ấu trùng của các loại giun sán như giun đũa, giun kim, giun móc, sán dây,... trong mẫu phân.
• Xét nghiệm phân định kỳ: Do trứng giun có thể không xuất hiện liên tục trong phân, bác sĩ thường yêu cầu lấy mẫu phân trong 2 - 3 ngày liên tiếp để tăng độ nhạy.
• Xét nghiệm phân bằng PCR: Đây là phương pháp hiện đại dùng để phát hiện DNA của ký sinh trùng trong phân. PCR đặc biệt hữu ích trong các trường hợp nhiễm ký sinh trùng mức độ nhẹ, số lượng trứng ít hoặc khó phát hiện bằng kính hiển vi.

Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu được sử dụng để tìm kháng thể hoặc kháng nguyên do giun sán tiết ra, đặc biệt hiệu quả trong việc phát hiện sán lá gan, sán lá phổi, hoặc sán dây heo. Phương pháp này có độ nhạy cao, giúp phát hiện ký sinh trùng ở các cơ quan nội tạng mà xét nghiệm phân không thể xác định. Xét nghiệm máu thường được chỉ định khi bệnh nhân có triệu chứng bất thường hoặc khi nghi ngờ nhiễm các loại ký sinh trùng phức tạp hơn.

• Tăng bạch cầu ái toan: Nhiễm giun sán, đặc biệt là sán di trú qua mô, thường gây tăng số lượng bạch cầu ái toan, một chỉ số có thể phát hiện qua công thức máu. Đây là dấu hiệu gián tiếp quan trọng để nghi ngờ nhiễm ký sinh trùng.
• Phát hiện kháng thể hoặc kháng nguyên đặc hiệu: Các kỹ thuật như ELISA có thể phát hiện kháng thể hoặc kháng nguyên đặc trưng của ký sinh trùng có trong huyết thanh. Điều này đặc biệt hiệu quả với các loại sán nội tạng như sán lá gan lớn, sán lá phổi hoặc sán dây heo.

Chẩn đoán hình ảnh

Chẩn đoán hình ảnh sử dụng các kỹ thuật như siêu âm, X-quang hoặc CT để phát hiện tổn thương do giun sán gây ra, chẳng hạn như u nang sán dây trong não hoặc gan. Phương pháp này đặc biệt hữu ích khi ký sinh trùng di chuyển đến các cơ quan nội tạng, gây ra tổn thương rõ rệt. Chẩn đoán hình ảnh thường được kết hợp với các xét nghiệm khác để xác định chính xác loại giun sán và mức độ ảnh hưởng.

Sinh thiết hoặc nội soi

Sinh thiết hoặc nội soi là phương pháp lấy mẫu mô hoặc quan sát trực tiếp qua nội soi để phát hiện ký sinh trùng. Đây là kỹ thuật có độ chính xác cao, thường được sử dụng khi các phương pháp khác không đưa ra kết luận rõ ràng. Phương pháp này phù hợp để chẩn đoán sán lá hoặc giun sán ở đường tiêu hóa, gan, hoặc phổi, đặc biệt trong các trường hợp nhiễm trùng nặng hoặc phức tạp.

Dấu hiệu cảnh báo nên đi xét nghiệm giun sán

Không phải trường hợp nào cũng có triệu chứng rõ ràng khi nhiễm ký sinh trùng. Tuy nhiên, có một số biểu hiện cơ thể cần lưu ý vì chúng có thể là dấu hiệu cảnh báo cần xét nghiệm giun sán ngay.

• Triệu chứng đường tiêu hóa: Đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, rối loạn tiêu hóa kéo dài là những triệu chứng dễ thấy khi nhiễm giun sán đường ruột. Ngoài ra, tình trạng chán ăn hoặc ăn mãi không tăng cân dù chế độ dinh dưỡng tốt cũng là một dấu hiệu cần lưu ý.
• Biểu hiện ngoài da và toàn thân: Nhiễm giun sán có thể gây ngứa da, nổi mẩn, phát ban dị ứng do cơ thể phản ứng với chất tiết của ký sinh trùng. Một số người còn gặp phải tình trạng mệt mỏi, thiếu máu, hoa mắt, chóng mặt kéo dài.

Đối tượng nên thực hiện xét nghiệm giun sán

Các chuyên gia khuyến cáo xét nghiệm giun sán định kỳ 6 - 12 tháng/lần, đặc biệt với trẻ em và người lớn ở khu vực nguy cơ cao. Xét nghiệm giun sán được khuyến nghị cho các đối tượng sau:

• Người có triệu chứng nghi ngờ: Mệt mỏi, đau bụng, tiêu chảy kéo dài, ngứa hậu môn, thiếu máu hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Người sống ở khu vực nguy cơ cao: Các vùng nông thôn, nơi vệ sinh kém, hoặc khu vực có tỷ lệ nhiễm giun sán cao.
• Người có thói quen ăn uống không an toàn: Thích ăn tiết canh, thực phẩm sống, rau sống hoặc thực phẩm chưa nấu chín.
• Trẻ em: Dễ nhiễm giun sán do chơi đùa dưới đất hoặc không vệ sinh tay sạch sẽ.
  Người tiếp xúc với động vật: Nuôi thú cưng hoặc làm việc trong môi trường chăn nuôi.

Cách phòng ngừa nhiễm giun sán

Phòng ngừa nhiễm giun sán là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe. Các biện pháp phòng ngừa hiệu quả bao gồm:

• Vệ sinh cá nhân: Rửa tay sạch trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Nên cắt ngắn móng tay, không nên để móng tay quá dài.
• Ăn chín, uống sôi: Nấu chín thực phẩm, đặc biệt là thịt, cá. Tránh ăn rau sống chưa rửa sạch.
• Vệ sinh môi trường sống: Giữ nhà cửa sạch, xử lý rác thải đúng cách.
• Tẩy giun định kỳ: Dùng thuốc tẩy giun định kỳ theo chỉ định của bác sĩ, đặc biệt với trẻ em từ 2 tuổi.
• Sử dụng nguồn nước sạch: Sử dụng nguồn nước sạch, tránh dùng nước từ ao, hồ chưa qua xử lý.

Nhiễm giun sán là một vấn đề sức khỏe thường bị xem nhẹ, nhưng thực tế lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Với những tiến bộ trong y học hiện nay, việc xét nghiệm giun sán đã trở nên đơn giản, nhanh chóng và có thể thực hiện định kỳ để kiểm soát toàn diện tình trạng nhiễm ký sinh trùng trong cơ thể. Hãy chủ động thăm khám và làm xét nghiệm sớm để bảo vệ sức khỏe.

Việc tiêm vắc xin định kỳ không chỉ giúp nâng cao hệ miễn dịch mà còn hỗ trợ phòng ngừa nguy cơ nhiễm các bệnh lý ký sinh trùng, trong đó có giun sán - nguyên nhân tiềm ẩn gây hại cho sức khỏe nếu không được phát hiện sớm. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện đang cung cấp đa dạng các loại vắc xin dành cho cả trẻ em và người lớn, đáp ứng tiêu chuẩn bảo quản nghiêm ngặt theo quy định Bộ Y tế. Khi tiêm vắc xin tại đây, khách hàng được trải nghiệm quy trình tiêm an toàn, nhanh chóng, tư vấn kỹ lưỡng bởi đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao cùng không gian tiêm chủng sạch sẽ, hiện đại. Để chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình, bạn có thể liên hệ với Trung tâm Tiêm chủng Long Châu qua hotline miễn phí 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch hẹn sớm nhất.