Triệu chứng giãn phế quản: Dấu hiệu nhận biết sớm và cách xử lý

Theo thống kê của Bộ Y Tế Việt Nam và các tổ chức y tế quốc tế, tỷ lệ người mắc bệnh giãn phế quản đang gia tăng, đặc biệt ở nhóm người cao tuổi và những người có tiền sử viêm phổi, lao phổi. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa nhận biết được triệu chứng giãn phế quản, dẫn đến việc chậm trễ trong điều trị. Bài viết này cung cấp thông tin đầy đủ, dễ hiểu về các dấu hiệu của bệnh, giúp người đọc chủ động phát hiện và chăm sóc sức khỏe hô hấp một cách hiệu quả. Việc nhận biết sớm và can thiệp đúng cách không chỉ cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn giảm thiểu nguy cơ biến chứng ảnh hưởng cuộc sống.

Triệu chứng giãn phế quản thường gặp nhất hiện nay

Triệu chứng giãn phế quản có thể khác nhau ở mỗi người, tùy thuộc vào mức độ bệnh và các yếu tố nền như bệnh lý đồng mắc hoặc môi trường sống. Tuy nhiên, các dấu hiệu điển hình bao gồm:

• Ho kéo dài: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, đặc biệt vào buổi sáng. Ho có thể kéo dài nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng, gây khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Khạc đờm nhiều: Người bệnh thường khạc đờm đặc, màu vàng hoặc xanh, đôi khi có mùi hôi do nhiễm trùng. Lượng đờm có thể tăng lên trong các đợt cấp tính của bệnh.
• Ho ra máu: Một số bệnh nhân có thể thấy vệt máu lẫn trong đờm hoặc ho ra máu tươi. Đây là dấu hiệu cần được chú ý và xử trí khẩn cấp, đặc biệt nếu lượng máu lớn.
• Khó thở: Mức độ khó thở có thể từ nhẹ (chỉ xuất hiện khi vận động nặng) đến nặng (khó thở ngay cả khi nghỉ ngơi), đặc biệt trong các đợt cấp hoặc khi có bội nhiễm.
• Mệt mỏi, giảm cân không rõ nguyên nhân: Tình trạng viêm nhiễm mạn tính và năng lượng tiêu hao do ho kéo dài có thể khiến người bệnh mệt mỏi, sụt cân và suy nhược.
• Tiếng thở khò khè hoặc tiếng huýt sáo khi bạn thở.

Dấu hiệu cần đi khám sớm để phát hiện giãn phế quản

Việc nhận biết và chẩn đoán sớm triệu chứng giãn phế quản giúp cải thiện tiên lượng và giảm nguy cơ biến chứng. Người bệnh cần đi khám ngay nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

Khi nào nên đi khám?

Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời giúp ngăn ngừa biến chứng của giãn phế quản. Bạn nên đi khám nếu gặp phải một hoặc nhiều dấu hiệu sau:

• Ho khạc đờm kéo dài > 8 tuần: Đây là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý mạn tính, đặc biệt nếu đờm có màu sắc bất thường hoặc mùi hôi.
• Tái phát viêm phổi hoặc viêm phế quản nhiều lần trong năm: Những người thường xuyên bị nhiễm trùng đường hô hấp cần được kiểm tra kỹ lưỡng.
• Khó thở và thở khò khè: Các triệu chứng này trở nên tồi tệ hơn khi bùng phát.
• Sốt và/hoặc ớn lạnh: Các triệu chứng như sốt hoặc ớn lạnh xảy ra khi kèm theo tình trạng viêm mãn tính và nhiễm trùng.
• Có tiền sử lao phổi, hít phải dị vật hoặc hút thuốc lâu năm: Những yếu tố này làm tăng nguy cơ giãn phế quản.
• Ho ra máu dù chỉ một lần: Đây là dấu hiệu nguy hiểm, cần được đánh giá ngay lập tức để loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng như giãn phế quản hoặc ung thư phổi.

Nhận biết đợt bệnh nặng lên giãn phế quản

Mặc dù giãn phế quản là một bệnh mạn tính, người bệnh có thể trải qua những giai đoạn các triệu chứng trở nên rõ rệt và nghiêm trọng hơn, được gọi là đợt bệnh bùng phát (hay còn gọi là đợt cấp của giãn phế quản). Những đợt này thường xảy ra sau khi bị nhiễm khuẩn mới hoặc khi vi khuẩn thường trú trong đường hô hấp phát triển mạnh, khiến tình trạng viêm trở nên trầm trọng hơn. Nó làm nặng các triệu chứng sẵn có, có thể khiến người bệnh nhập viện và thậm chí tử vong trong những trường hợp nặng. Bệnh nhân cần nắm các biểu hiện của đợt nặng lên này để có thể đến gặp bác sĩ đúng lúc, bao gồm:

• Khó thở nhiều hơn so với mọi ngày: Người bệnh cảm thấy khó thở nhiều hơn so với ngày thường, đặc biệt khi thực hiện các hoạt động nhẹ hoặc ngay cả khi nghỉ ngơi. Điều này có thể do đường thở bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn bởi đờm và viêm.
• Đàm nhiều hơn hay thay đổi màu sắc đàm: Những màu đậm hơn thường liên quan tình trạng viêm hay nhiễm trùng đường thở gia tăng. Bệnh nhân nên chú ý màu sắc đàm lúc bệnh ổn định của mình để có thể nhận biết sớm dấu hiệu bệnh tiến triển.
• Khạc đàm kèm lẫn máu: Đây là dấu hiệu nghiêm trọng, cần được xử lý ngay lập tức, đặc biệt nếu lượng máu lớn, vì có thể liên quan đến tổn thương mạch máu trong phổi
• Sốt, lạnh run.
• Mệt mỏi.
• Sụt cân không do giảm cân, chán ăn.

Bệnh nhân khi xuất hiện các triệu chứng trên nên đến thăm khám sớm nhằm nhận được sự chăm sóc và điều trị phù hợp.

Các xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán

Để xác định chính xác bệnh giãn phế quản và đánh giá mức độ tổn thương, bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm cận lâm sàng sau:

• Chụp CT scan ngực liều thấp (High-resolution CT – HRCT): Đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh chính xác nhất để phát hiện giãn phế quản, cho thấy hình ảnh phế quản giãn rộng, thành phế quản dày hoặc có các túi đờm.
• Chụp Xquang: Cung cấp những hình ảnh thể hiện các dấu hiệu bất thường liên quan đến phổi và phế quản.
• Xét nghiệm đờm, công thức máu: Xét nghiệm cấy đờm giúp xác định vi khuẩn gây nhiễm trùng (như Pseudomonas aeruginosa), trong khi công thức máu đánh giá tình trạng viêm hoặc thiếu máu.
• Đo chức năng hô hấp: Phế dung ký (spirometry) giúp đánh giá mức độ tắc nghẽn hoặc suy giảm thông khí, hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi bệnh.

Triệu chứng dễ nhầm lẫn với các bệnh hô hấp khác

Triệu chứng giãn phế quản dễ bị nhầm lẫn với các bệnh hô hấp mạn tính khác như viêm phế quản mạn, hen suyễn hoặc lao phổi. Việc phân biệt chính xác là rất quan trọng để điều trị đúng hướng.

So sánh triệu chứng

Lưu ý:

• CT ngực độ phân giải cao (HRCT) là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán giãn phế quản, cho hình ảnh phế quản giãn rộng bất thường, dày thành, có thể có túi giãn.
• Hen và viêm phế quản mạn thường không gây tổn thương cấu trúc phế quản như giãn phế quản.
• Lao phổi cần được xác định bằng xét nghiệm cấy đờm tìm Mycobacterium tuberculosis.

Hậu quả nếu không phát hiện sớm triệu chứng giãn phế quản

Nếu không nhận biết và điều trị kịp thời, triệu chứng giãn phế quản có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe:

• Suy giảm chức năng hô hấp: Tổn thương phế quản không hồi phục làm giảm khả năng thông khí, gây khó thở mạn tính.
• Tái phát nhiễm trùng phổi thường xuyên: Các đợt bội nhiễm lặp lại làm tổn thương phổi nặng hơn, tăng nguy cơ kháng kháng sinh.
• Suy hô hấp mạn tính: Thiếu oxy kéo dài có thể gây tím tái, suy tim thứ phát hoặc suy đa cơ quan.
• Giảm chất lượng cuộc sống: Ho kéo dài, khó thở và mệt mỏi khiến người bệnh khó tham gia các hoạt động hàng ngày, ảnh hưởng đến tâm lý và công việc.
• Tăng nguy cơ tử vong ở người già hoặc người có bệnh nền: Đặc biệt ở những người có bệnh lý đồng mắc như COPD, tiểu đường hoặc suy giảm miễn dịch.

Triệu chứng giãn phế quản có thể âm thầm hoặc biểu hiện rõ ràng tùy thuộc vào từng người bệnh. Các dấu hiệu như ho kéo dài, khạc đờm nhiều, ho ra máu hoặc khó thở là những cảnh báo quan trọng cần được chú ý. Nhận biết sớm và đi khám kịp thời tại các cơ sở y tế uy tín sẽ giúp chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả, giảm nguy cơ biến chứng. Nếu bạn hoặc người thân có tiền sử bệnh phổi mạn tính hoặc các triệu chứng nghi ngờ, hãy chủ động kiểm tra sức khỏe hô hấp và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được hướng dẫn cụ thể.