Xét nghiệm cấy đờm và những điều nên biết về xét nghiệm này

Khi bạn cảm thấy ho kéo dài, có đờm đặc, thậm chí có mùi hôi hay lẫn máu, có bao giờ bạn được bác sĩ chỉ định làm xét nghiệm cấy đờm chưa? Đây là một phương pháp chẩn đoán cực kỳ quan trọng trong việc phát hiện nguyên nhân gây nhiễm trùng hô hấp. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu rõ hơn về xét nghiệm, từ tác dụng đến quy trình và những căn bệnh nào cần thực hiện!

Xét nghiệm cấy đờm có tác dụng gì?

Xét nghiệm cấy đờm không chỉ là một xét nghiệm thông thường, mà còn là phương thức giúp bác sĩ xác định chính xác loại vi khuẩn, nấm hoặc vi sinh vật gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới. Nhờ đó, việc điều trị sẽ được cá nhân hóa và hiệu quả hơn.

Thực tế không phải tất cả các loại vi khuẩn đều nhạy với cùng một loại kháng sinh. Vậy nên việc sử dụng thuốc bừa bãi có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc – một vấn đề nhức nhối hiện nay. Thông qua kết quả xét nghiệm cấy đờm, bác sĩ sẽ chọn được loại kháng sinh phù hợp, tránh lạm dụng kháng sinh rộng phổ.

Ngoài ra, xét nghiệm này còn giúp:

• Theo dõi hiệu quả điều trị: Sau khi dùng thuốc, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm lại để xem vi khuẩn còn tồn tại không.
• Phát hiện tái phát hoặc biến chứng: Với các bệnh mạn tính như viêm phế quản, hen suyễn, đây là công cụ cực kỳ hữu ích.
• Giảm chi phí điều trị lâu dài: Nhờ phát hiện sớm và đúng tác nhân gây bệnh, người bệnh không cần điều trị kéo dài hay nhập viện không cần thiết.

Quy trình xét nghiệm cấy đờm như thế nào?

Nếu bạn chưa từng làm xét nghiệm này, đừng lo, quy trình của nó khá đơn giản nhưng cần thực hiện đúng để đảm bảo kết quả chính xác:

Chuẩn bị trước khi lấy mẫu đờm

Thông thường, mẫu đờm được lấy vào buổi sáng sớm, ngay sau khi thức dậy, lúc đờm đặc nhất và chứa nhiều vi sinh vật nhất. Trước đó, bạn sẽ được hướng dẫn:

• Súc miệng bằng nước sạch (không dùng nước muối hay súc miệng sát khuẩn).
• Tránh ăn uống hoặc đánh răng trước khi lấy mẫu.

Lấy mẫu đờm

Lấy mẫu đờm là bước quan trọng trong xét nghiệm cấy đờm, giúp đảm bảo kết quả chính xác. Mẫu đờm thường được lấy vào buổi sáng sớm, khi đờm tích tụ nhiều và đặc nhất. Trước khi lấy mẫu, người bệnh cần súc miệng bằng nước sạch để loại bỏ vi khuẩn miệng, tránh làm nhiễu kết quả. Sau đó, bạn sẽ được hướng dẫn ho sâu từ phổi, không phải khạc nước bọt và nhổ đờm vào lọ vô trùng do cơ sở y tế cung cấp. Mẫu này cần được chuyển đến phòng xét nghiệm trong vòng 1 – 2 giờ.

Cấy mẫu đờm

Sau khi lấy được mẫu đờm đạt yêu cầu, nhân viên y tế sẽ tiến hành đưa mẫu vào phòng xét nghiệm để thực hiện bước cấy đờm. Mẫu sẽ được đặt lên môi trường nuôi cấy đặc biệt nhằm tạo điều kiện cho vi khuẩn, nấm hoặc các vi sinh vật gây bệnh phát triển. 

Quá trình này thường mất từ 24 đến 72 giờ tùy loại tác nhân gây bệnh. Trong thời gian đó, kỹ thuật viên sẽ quan sát sự phát triển của vi khuẩn, định danh loại vi khuẩn cụ thể và chuẩn bị cho bước làm kháng sinh đồ tiếp theo.

Kháng sinh đồ

Kháng sinh đồ là bước quan trọng tiếp theo sau khi đã xác định được loại vi khuẩn trong mẫu đờm. Kỹ thuật viên sẽ thử nghiệm nhiều loại kháng sinh khác nhau trên vi khuẩn đã nuôi cấy để xem loại nào có khả năng tiêu diệt hoặc ức chế chúng hiệu quả nhất. 

Quá trình này giúp bác sĩ lựa chọn đúng loại thuốc phù hợp, tránh tình trạng kháng thuốc – vấn đề đang ngày càng phổ biến hiện nay. Nhờ kháng sinh đồ, việc điều trị trở nên chính xác, nhanh chóng hơn và giảm thiểu nguy cơ điều trị sai hướng cho người bệnh.

Chẩn đoán bệnh nào nên thực hiện xét nghiệm cấy đờm?

Không phải lúc nào ho có đờm cũng cần xét nghiệm. Tuy nhiên, nếu có các triệu chứng nghiêm trọng, kéo dài, hoặc không đáp ứng điều trị, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm này để xác định rõ nguyên nhân. Dưới đây là một số bệnh thường được chỉ định làm xét nghiệm:

Hen suyễn

Hen suyễn là một bệnh lý mãn tính của đường hô hấp, gây ra tình trạng thở khò khè, khó thở, đặc biệt là vào ban đêm hoặc khi thời tiết thay đổi. Dù bản chất của hen không do nhiễm khuẩn nhưng người bị hen thường có nguy cơ cao bị bội nhiễm do sức đề kháng tại đường thở kém.

Khi người bệnh hen bị ho kéo dài kèm theo đờm đặc, có màu xanh hoặc vàng, rất có thể đã có vi khuẩn xâm nhập. Lúc này, xét nghiệm cấy đờm sẽ giúp xác định loại vi khuẩn gây nhiễm trùng để điều trị đúng hướng, tránh làm bệnh trầm trọng hơn.

Viêm phế quản

Đây là một bệnh lý phổ biến, đặc biệt ở người hút thuốc lá hoặc sống trong môi trường ô nhiễm. Viêm phế quản có thể cấp tính hoặc mãn tính, thường gây ho kéo dài, đờm đặc, đôi khi có máu. Trong những trường hợp viêm phế quản không đáp ứng với thuốc điều trị ban đầu, việc làm xét nghiệm cấy đờm là cần thiết để phát hiện xem có vi khuẩn “lạ” nào kháng thuốc đang gây ra bệnh không. Từ đó, bác sĩ có thể thay đổi hướng điều trị phù hợp hơn.

Viêm phổi

Viêm phổi là một bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt là ở trẻ nhỏ, người lớn tuổi hoặc người có bệnh nền. Triệu chứng thường bao gồm sốt cao, ho nhiều, đau ngực, khó thở và đờm có màu bất thường. Xét nghiệm cấy đờm đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc xác định loại vi khuẩn gây viêm phổi – ví dụ như Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, hay Klebsiella pneumoniae. Việc xác định chính xác tác nhân sẽ giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả hơn và rút ngắn thời gian nằm viện.

Xét nghiệm cấy đờm không chỉ đơn thuần là một xét nghiệm mà còn là công cụ hỗ trợ đắc lực trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý hô hấp. Dù nghe có vẻ phức tạp, nhưng thực tế lại khá đơn giản và không gây đau đớn gì. Nếu bạn hay người thân có dấu hiệu ho kéo dài, đờm bất thường, đừng ngần ngại hỏi bác sĩ về xét nghiệm này nhé.