Viêm phế quản dạng hen là bệnh gì? Những thông tin cần biết

Viêm phế quản dạng hen là một tình trạng viêm đường hô hấp mãn tính có biểu hiện tương tự như hen phế quản. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ và có thể diễn tiến dai dẳng nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách. Vậy viêm phế quản dạng hen có đặc điểm gì và khác gì với hen suyễn thông thường?

Viêm phế quản dạng hen là bệnh gì?

Viêm phế quản dạng hen (hay còn gọi là viêm phế quản co thắt) là tình trạng xảy ra khi các đặc điểm của cả viêm phế quản và hen suyễn cùng xuất hiện ở một người bệnh. Để hiểu rõ hơn, cần phân biệt rõ hai bệnh lý này.

Viêm phế quản là tình trạng viêm của niêm mạc ống phế quản, các đường dẫn khí chính trong phổi. Nếu diễn ra trong thời gian ngắn và thường tự khỏi sau vài ngày đến vài tuần, bệnh được gọi là viêm phế quản cấp tính, thường do virus hoặc vi khuẩn gây ra. Tuy nhiên, nếu viêm kéo dài trong nhiều tháng hoặc tái đi tái lại, đặc biệt là do tiếp xúc thường xuyên với các chất kích ứng như khói thuốc, bụi bẩn hoặc hóa chất độc hại, thì được gọi là viêm phế quản mạn tính.

Hen suyễn là một bệnh viêm mãn tính của đường hô hấp, đặc trưng bởi tình trạng co thắt các cơ quanh phế quản, phù nề niêm mạc và tăng tiết nhầy, khiến đường thở bị thu hẹp lại. Điểm đặc trưng của hen suyễn là tình trạng hẹp đường thở có thể hồi phục, nghĩa là có thể cải thiện bằng thuốc, đặc biệt là thuốc dạng hít.

Khi một người vừa có biểu hiện viêm phế quản vừa có cơ địa hen suyễn hoặc đang mắc hen suyễn, họ có thể bị viêm phế quản dạng hen. Trong trường hợp này, viêm phế quản làm tăng mức độ viêm và kích thích đường thở, từ đó khởi phát hoặc làm nặng thêm các cơn hen. Ngược lại, người bị hen suyễn vốn đã có đường thở nhạy cảm nên dễ bị các tác nhân gây viêm như vi khuẩn hoặc vi-rút tấn công, dẫn đến viêm phế quản.

Cách nhận biết bản thân có thể mắc viêm phế quản dạng hen

Viêm phế quản dạng hen là sự kết hợp giữa các triệu chứng của viêm phế quản và hen suyễn. Do đó, việc nhận biết bệnh không chỉ dựa vào một dấu hiệu đơn lẻ mà cần quan sát toàn diện nhiều triệu chứng liên quan đến đường hô hấp.

Một người có thể nghi ngờ mình mắc viêm phế quản dạng hen nếu thường xuyên gặp khó khăn trong việc thở (khó thở), kèm theo cảm giác tức ngực, thở khò khè (nghe thấy tiếng rít hoặc tiếng huýt sáo khi thở, đặc biệt là khi thở ra). Ho cũng là triệu chứng rất phổ biến, có thể xuất hiện nhiều hơn vào ban đêm hoặc sáng sớm, đôi khi kèm theo đờm màu vàng hoặc xanh lá cây. Một số người còn cảm thấy mệt mỏi kéo dài, sốt nhẹ hoặc có biểu hiện ngực bị tắc nghẽn do sản xuất quá nhiều chất nhầy.

Mặc dù viêm phế quản cấp tính do vi-rút hoặc vi khuẩn có thể lây lan qua đường hô hấp, nhưng viêm phế quản dạng hen thường không mang tính chất lây nhiễm. Đây là bệnh lý liên quan đến phản ứng quá mức của hệ miễn dịch hoặc các yếu tố kích thích từ môi trường, chứ không phải là bệnh truyền nhiễm thông thường.

Một số yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến dễ mắc viêm phế quản dạng hen hơn, bao gồm tiền sử hút thuốc lá, dị ứng với các chất trong không khí, tiền sử gia đình có người mắc bệnh phổi hoặc hen suyễn và bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Những yếu tố này có thể làm tăng độ nhạy cảm của đường thở, khiến bạn dễ bị kích thích, viêm nhiễm và dẫn đến tình trạng kết hợp giữa hen suyễn và viêm phế quản.

Nếu nhận thấy mình có các triệu chứng điển hình của cả viêm phế quản và hen suyễn chẳng hạn như ho kéo dài, khò khè, khó thở, ngực nặng và sử dụng thuốc điều trị hen suyễn thường xuyên nhưng không hiệu quả, thì đây có thể là dấu hiệu của viêm phế quản dạng hen. Trong những trường hợp như vậy, việc đi khám và điều trị sớm là rất quan trọng để tránh các đợt bùng phát nặng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Viêm phế quản dạng hen là do đâu?

Viêm phế quản dạng hen là kết quả của tình trạng viêm và phản ứng quá mức ở đường hô hấp, xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, thường là sự kết hợp giữa yếu tố môi trường, lối sống và cơ địa dị ứng. Khi tiếp xúc với các tác nhân kích thích, cơ thể sẽ giải phóng các chất gây viêm, dẫn đến co thắt cơ trơn phế quản, sưng tấy niêm mạc và tăng tiết nhầy, tất cả cùng góp phần làm hẹp đường thở và gây ra các triệu chứng đặc trưng như ho, khò khè và khó thở.

Một trong những nguyên nhân hàng đầu là khói thuốc lá. Khói thuốc làm tổn thương niêm mạc đường hô hấp, gây kích thích và làm tăng nguy cơ viêm phế quản ở những người có sẵn bệnh hen suyễn. Ngoài ra, ô nhiễm không khí, đặc biệt ở những người thường xuyên tiếp xúc với khói bụi, hóa chất công nghiệp hoặc mùn gỗ, cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Các chất gây dị ứng như phấn hoa, nấm mốc, bụi nhà, lông động vật, hay thậm chí một số loại thực phẩm và phụ gia thực phẩm như bột ngọt (MSG) cũng có thể kích hoạt phản ứng dị ứng ở người có cơ địa nhạy cảm. Những phản ứng này dẫn đến tình trạng viêm kéo dài ở phế quản và làm bùng phát triệu chứng.

Một số trường hợp viêm phế quản dạng hen được khởi phát bởi nhiễm trùng đường hô hấp, chủ yếu do virus. Những đợt cảm lạnh, cúm hay viêm mũi họng có thể làm cho đường thở vốn đã nhạy cảm trở nên sưng viêm và co thắt mạnh hơn.

Thay đổi thời tiết, đặc biệt là khi trời chuyển lạnh, cũng là một yếu tố phổ biến gây tình trạng viêm phế quản dạng hen. Ngoài ra, tập thể dục gắng sức, căng thẳng cảm xúc (như khóc, cười lớn, hoặc lo âu), thậm chí một số loại thuốc như aspirin hoặc thuốc chẹn beta có thể là yếu tố thúc đẩy các cơn bùng phát.

Hiện nay, tiêm chủng phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng do phế cầu khuẩn – một trong những nguyên nhân thường gặp gây viêm đường hô hấp, đặc biệt ở những người có bệnh nền hô hấp mạn tính như hen phế quản được khuyến cáo. Mặc dù “viêm phế quản dạng hen” không được phân loại là một thực thể bệnh lý riêng biệt, nhưng vì tình trạng này biểu hiện triệu chứng chồng lắp giữa viêm phế quản và hen suyễn, bệnh nhân vẫn thuộc nhóm nguy cơ cao cần được bảo vệ. Các loại vắc xin đang được cung cấp tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu như Prevenar 13 (PCV13), Pneumovax 23 (PPSV23), Vaxneuvance (PCV15) và Prevenar 20 (PCV20) có hiệu quả trong việc tăng cường miễn dịch, làm giảm nguy cơ mắc bệnh và hạn chế các biến chứng nghiêm trọng liên quan đến nhiễm khuẩn hô hấp do phế cầu. Việc tiêm chủng đầy đủ là một phần quan trọng trong chiến lược phòng ngừa cho người có bệnh lý đường thở mạn tính. Liên hệ ngay với Trung tâm Tiêm chủng Long Châu qua hotline 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch tiêm phòng nhanh chóng.

Viêm phế quản dạng hen là bệnh lý hô hấp mãn tính có cơ chế viêm tương tự hen suyễn. Việc nhận biết và điều trị đúng hướng sẽ giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả, ngăn ngừa bệnh tái phát và giảm nguy cơ tiến triển thành hen phế quản thực sự. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn kịp thời.