Siêu âm tuyến giáp: Chỉ định, quy trình và những câu hỏi liên quan

Tuyến giáp là cơ quan nội tiết quan trọng, điều tiết nhiều chức năng chuyển hóa của cơ thể. Những rối loạn tại tuyến giáp thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, khiến việc phát hiện bệnh gặp khó khăn. Do đó, siêu âm tuyến giáp đóng vai trò quan trọng trong phát hiện sớm và đánh giá chính xác tình trạng tuyến giáp từ đó hỗ trợ điều trị hiệu quả.

Tuyến giáp là gì? Siêu âm tuyến giáp để làm gì? 

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nhỏ, hình con bướm, nằm ở phía trước cổ, ngay dưới yết hầu. Tuyến này có vai trò sản xuất các hormone quan trọng như T3 (triiodothyronine) và T4 (thyroxine), giúp điều hòa quá trình chuyển hóa, thân nhiệt, nhịp tim, huyết áp và cung cấp năng lượng cho cơ thể. 

Khi tuyến giáp gặp vấn đề, các chức năng này có thể bị rối loạn dẫn đến các bệnh lý như cường giáp, suy giáp, bướu giáp hoặc ung thư tuyến giáp.

Siêu âm tuyến giáp là phương pháp sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh chi tiết về cấu trúc tuyến giáp và các mô xung quanh. Đây là kỹ thuật không xâm lấn, an toàn và được sử dụng rộng rãi trong y khoa. Những ứng dụng chính của siêu âm tuyến giáp bao gồm các mục đích phát hiện bất thường, theo dõi tiến triển của bệnh, hỗ trợ chẩn đoán ung thư và đánh giá lưu lượng máu trong tuyến giáp.

Khi nào nên đi siêu âm tuyến giáp? Dấu hiệu cần đi siêu âm ngay

Siêu âm tuyến giáp không phải là xét nghiệm cần thiết cho tất cả mọi người nhưng một số nhóm đối tượng hoặc triệu chứng nhất định đòi hỏi phải thực hiện kiểm tra này. Dưới đây là những dấu hiệu và nhóm nguy cơ cao cần lưu ý để đi siêu âm tuyến giáp kịp thời:

Các dấu hiệu cần siêu âm tuyến giáp ngay

Nếu bạn gặp một trong các triệu chứng sau, hãy cân nhắc đi siêu âm tuyến giáp ngay lập tức:

• Khối u hoặc bướu ở cổ: Sờ thấy khối u ở vùng cổ hoặc nhận thấy cổ to ra bất thường. Đây có thể là dấu hiệu của bướu giáp hoặc nhân giáp.
• Nuốt nghẹn, khó thở hoặc cảm giác vướng cổ: Các triệu chứng này có thể do tuyến giáp phì đại hoặc bướu giáp chèn ép vào thực quản hoặc khí quản.
• Giảm cân nhanh không rõ nguyên nhân: Mặc dù vẫn ăn uống bình thường nhưng sụt cân nhanh có thể liên quan đến cường giáp.
• Tim đập nhanh, hồi hộp hoặc lo âu kéo dài: Đây là dấu hiệu phổ biến của rối loạn chức năng tuyến giáp, đặc biệt là cường giáp.
• Run tay, mất ngủ hoặc mệt mỏi mãn tính: Các triệu chứng này có thể xuất hiện khi hormone tuyến giáp bị rối loạn.
• Rối loạn kinh nguyệt hoặc suy giảm sinh lý: Phụ nữ có thể gặp kinh nguyệt không đều còn nam giới có thể bị giảm ham muốn hoặc rối loạn cương dương.
• Mắt lồi hoặc căng thẳng mắt: Đây là dấu hiệu đặc trưng của bệnh Basedow - một nguyên nhân phổ biến gây cường giáp.
• Rối loạn thân nhiệt, dễ nóng bức hoặc đổ mồ hôi: Những thay đổi này có thể liên quan đến hoạt động quá mức của tuyến giáp.
• Khàn tiếng hoặc thay đổi giọng nói kéo dài: Có thể do khối u tuyến giáp chèn ép vào dây thần kinh thanh quản.

Nhóm nguy cơ cao nên siêu âm tuyến giáp định kỳ

Những đối tượng sau đây nên thực hiện siêu âm tuyến giáp định kỳ để theo dõi và phát hiện sớm các vấn đề:

• Người có tiền sử bệnh lý tuyến giáp: Nếu bạn từng mắc các bệnh như cường giáp, suy giáp hoặc viêm tuyến giáp, cần siêu âm định kỳ để theo dõi.
• Gia đình có người mắc bệnh tuyến giáp: Yếu tố di truyền làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tuyến giáp.
• Phụ nữ trên 35 tuổi: Phụ nữ, đặc biệt sau sinh hoặc trong giai đoạn tiền mãn kinh, có nguy cơ cao hơn.
• Người tiếp xúc với phóng xạ hoặc hóa chất: Những người từng điều trị bằng xạ trị vùng cổ hoặc tiếp xúc với môi trường độc hại có nguy cơ cao hơn.

Siêu âm tuyến giáp là cách đơn giản và hiệu quả để phát hiện sớm các bất thường, giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác và kịp thời.

Quy trình siêu âm tuyến giáp thực hiện thế nào?

Siêu âm tuyến giáp là một thủ thuật không xâm lấn, an toàn, không gây đau và thường chỉ mất khoảng 10 - 15 phút. Quy trình thực hiện bao gồm các bước cụ thể như sau:

Chuẩn bị trước siêu âm

Trước khi tiến hành siêu âm, bệnh nhân cần thực hiện một số bước chuẩn bị đơn giản:

• Nằm ngửa trên giường, ngửa cổ nhẹ nhàng để bác sĩ dễ dàng tiếp cận vùng tuyến giáp.
• Không cần nhịn ăn, nhịn uống hoặc ngừng thuốc trước khi siêu âm, trừ trường hợp bác sĩ có yêu cầu đặc biệt.
• Mặc áo rộng cổ hoặc dễ cởi để tiện cho quá trình kiểm tra.

Thực hiện siêu âm

Quá trình siêu âm được thực hiện với các thao tác nhẹ nhàng và nhanh chóng:

• Bác sĩ bôi một lớp gel siêu âm lên vùng cổ để giúp sóng siêu âm truyền tốt hơn và tạo hình ảnh rõ nét.
• Một đầu dò siêu âm được di chuyển nhẹ nhàng trên da vùng cổ để thu nhận hình ảnh của tuyến giáp và các cấu trúc lân cận.
• Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể sử dụng Doppler màu để đánh giá lưu lượng máu trong tuyến giáp, giúp xác định mức độ hoạt động của tuyến hoặc phát hiện các khối u bất thường.

Phân tích hình ảnh

Sau khi thu nhận hình ảnh, bác sĩ sẽ tiến hành phân tích để đánh giá các đặc điểm sau:

• Kích thước tuyến giáp: Xác định xem tuyến giáp có phì đại hay teo nhỏ bất thường.
• Cấu trúc nhu mô: Đánh giá tính đồng nhất của mô tuyến giáp, phát hiện các dấu hiệu viêm hoặc tổn thương.
• Sự hiện diện của nhân, nang hoặc khối u: Xác định số lượng, kích thước, hình dạng và đặc tính (lành tính hay nghi ngờ ác tính) của các tổn thương.
• Lưu lượng máu: Nếu sử dụng Doppler màu, bác sĩ sẽ đánh giá lưu lượng máu để hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý như viêm giáp hoặc cường giáp.

Kết luận và tư vấn

Dựa trên kết quả siêu âm, bác sĩ sẽ đưa ra kết luận và tư vấn phù hợp:

• Nếu không phát hiện bất thường, bác sĩ sẽ thông báo kết quả bình thường và có thể đề xuất lịch siêu âm định kỳ (thường 6 - 12 tháng/lần với nhóm nguy cơ cao).
• Nếu phát hiện bất thường (như nhân giáp, nang hoặc khối u nghi ngờ), bác sĩ sẽ chỉ định thêm các xét nghiệm bổ sung như xét nghiệm hormone tuyến giáp (TSH, FT3, FT4) hoặc chọc hút tế bào (FNA) để xác định bản chất tổn thương.

FAQ - Những câu hỏi thường gặp về siêu âm tuyến giáp

Dưới đây là những câu hỏi phổ biến nhất liên quan đến siêu âm tuyến giáp, cùng câu trả lời chi tiết để giải đáp thắc mắc của bạn:

Siêu âm tuyến giáp có đau không?

Không, siêu âm tuyến giáp là kỹ thuật không xâm lấn, không sử dụng kim tiêm hay bất kỳ công cụ gây đau nào. Người bệnh chỉ cảm thấy áp lực nhẹ từ đầu dò siêu âm di chuyển trên da.

Siêu âm tuyến giáp có phát hiện ung thư không?

Siêu âm tuyến giáp có thể phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ ung thư, chẳng hạn như nhân giáp có vi vôi hóa, bờ không đều hoặc tăng lưu lượng máu bất thường. Tuy nhiên, để xác định chính xác ung thư, cần thực hiện chọc hút tế bào (FNA) hoặc sinh thiết.

Siêu âm tuyến giáp có chính xác không?

Siêu âm tuyến giáp có độ chính xác cao trong việc đánh giá kích thước, cấu trúc và các tổn thương của tuyến giáp. Tuy nhiên, nó không thể xác định chính xác bản chất tế bào (lành tính hay ác tính), nên thường cần kết hợp với các xét nghiệm khác để có chẩn đoán đầy đủ.

Có cần nhịn ăn trước khi siêu âm tuyến giáp không?

Không cần nhịn ăn hoặc nhịn uống trước khi siêu âm tuyến giáp vì kỹ thuật này chỉ tập trung vào vùng cổ và không liên quan đến dạ dày hay ruột. Bạn có thể sinh hoạt bình thường trước khi thực hiện.

Có cần chuẩn bị gì đặc biệt trước khi siêu âm?

Thông thường, bạn không cần chuẩn bị gì đặc biệt. Tuy nhiên, nên mặc áo rộng cổ, tránh đeo trang sức vùng cổ và thông báo với bác sĩ nếu bạn đang dùng thuốc hoặc có tiền sử bệnh lý tuyến giáp.

Siêu âm tuyến giáp là một phương pháp chẩn đoán an toàn, đơn giản và hiệu quả, đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm các bất thường của tuyến giáp. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào liên quan đến vùng cổ, chuyển hóa hoặc nội tiết, đừng chần chừ. Hãy đến các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và thực hiện siêu âm tuyến giáp càng sớm càng tốt. Việc phát hiện bệnh từ giai đoạn sớm sẽ giúp tăng cơ hội điều trị thành công và duy trì chất lượng cuộc sống lâu dài.