Hormone tuyến giáp là gì? Vai trò của hormone tuyến giáp

Tuyến giáp tuy nhỏ bé nhưng lại giữ vai trò cực kỳ quan trọng nhờ khả năng sản xuất hormone ảnh hưởng trực tiếp đến hầu hết các cơ quan. Hormone tuyến giáp không chỉ tham gia kiểm soát năng lượng, nhịp tim, thân nhiệt mà còn tác động đến chức năng thần kinh và sinh sản. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hormone tuyến giáp là gì và tại sao chúng lại cần thiết cho sức khỏe.

Hormone tuyến giáp là gì?

Hormone tuyến giáp là các hormone nội tiết do tuyến giáp, tuyến nội tiết lớn nhất của cơ thể, có hình dạng cánh bướm nằm ngay phía trước và dưới thanh quản sản xuất và tiết vào máu. Hai loại hormone chính của tuyến giáp gồm thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3). Trong đó, T4 chiếm tỷ lệ khoảng 80% tổng lượng hormone tuyến giáp được tiết ra, sau đó một phần T4 sẽ được khử iod ở gan hoặc các mô ngoại vi để chuyển thành T3, dạng hormone có hoạt tính sinh học mạnh hơn.

Về bản chất, hormone tuyến giáp hoạt động như những sứ giả hóa học mang theo thông điệp, di chuyển qua hệ tuần hoàn để điều phối chức năng của hầu hết cơ quan trong cơ thể. Chúng tham gia điều hòa quá trình chuyển hóa năng lượng, tăng trưởng và phát triển, đồng thời duy trì sự cân bằng nội môi. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hormone tuyến giáp đặc biệt quan trọng trong quá trình phát triển hệ thần kinh trung ương và sự hoàn thiện cấu trúc não bộ.

Các tác động của hormone tuyến giáp biểu hiện trên nhiều hệ thống: kiểm soát tốc độ chuyển hóa cơ bản (BMR), điều chỉnh nhịp tim, nhiệt độ cơ thể, quá trình tiêu hóa, hoạt động co cơ, và tái tạo tế bào. Chính vì vậy, bất kỳ sự rối loạn nào trong bài tiết hoặc tác động của hormone tuyến giáp đều có thể dẫn đến những biến đổi lâm sàng quan trọng như rối loạn chuyển hóa, thay đổi cân nặng, ảnh hưởng đến tim mạch, hệ thần kinh và sức khỏe tổng thể.

Dấu hiệu hormone tuyến giáp bất thường

Thiếu hay dư hormone tuyến giáp đều ảnh hưởng đến sức khỏe. Người bệnh có nguy cơ gặp phải các vấn đề như bướu giáp, rối loạn tim mạch, suy giảm chức năng thần kinh, khó khăn trong khả năng sinh sản, sảy thai hoặc nguy cơ dị tật bẩm sinh ở thai nhi. Do đó, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bất thường về hormone tuyến giáp là vô cùng cần thiết để bảo vệ sức khỏe lâu dài. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy hormone tuyến giáp đang hoạt động bất thường:

Dấu hiệu thiếu hormone tuyến giáp

Khi cơ thể không sản xuất đủ hormone tuyến giáp (suy giáp), quá trình chuyển hóa và điều hòa hoạt động sinh lý bị chậm lại. Người bệnh thường gặp một số biểu hiện điển hình sau:

• Mệt mỏi kéo dài, giảm tập trung: Cơ thể suy nhược, dễ buồn ngủ, đãng trí, thậm chí có thể xuất hiện trầm cảm.
• Biểu hiện trên da, tóc và móng: Da khô, sần sùi, tóc dễ gãy rụng, móng tay giòn yếu.
• Rối loạn kinh nguyệt và sinh sản: Kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh nhiều, nguy cơ vô sinh hoặc sảy thai cao.
• Rối loạn điều hòa nhiệt độ: Thường xuyên thấy lạnh vào mùa đông, cảm giác nóng bức quá mức khi trời hè.
• Các triệu chứng toàn thân khác: Nhức đầu, chóng mặt, phù niêm, nhịp tim chậm, nguy cơ bướu cổ hoặc bệnh tim mạch.

Dấu hiệu dư hormone tuyến giáp

Ngược lại, khi cơ thể sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp (cường giáp), quá trình trao đổi chất bị đẩy nhanh, gây ra những biểu hiện bất thường như:

• Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân: Dù ăn uống bình thường hoặc thậm chí ăn nhiều hơn.
• Rối loạn tiêu hóa: Đi cầu nhiều lần, dễ bị tiêu chảy.
• Biểu hiện thần kinh - cơ: Run tay, mất ngủ, dễ cáu gắt, thậm chí có thể bị liệt cơ chi dưới đột ngột.
• Thay đổi ở mắt: Lồi mắt, nhạy cảm với ánh sáng, cảm giác khô rát hoặc cộm mắt.
• Tim mạch và hô hấp: Tim đập nhanh, khó thở khi gắng sức, tăng nguy cơ rung nhĩ, suy tim.
• Ảnh hưởng đến xương: Người cường giáp, đặc biệt là phụ nữ sau mãn kinh, dễ bị loãng xương.

Cách phòng ngừa mất cân bằng hormone tuyến giáp

Duy trì nồng độ hormone tuyến giáp ổn định đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ sức khỏe chuyển hóa, thần kinh và sinh sản. Các bác sĩ nội tiết khuyến nghị mỗi cá nhân nên chủ động thực hiện những biện pháp sau để giảm thiểu nguy cơ rối loạn chức năng tuyến giáp:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng cân đối: Thực đơn hàng ngày nên đa dạng, bổ sung đầy đủ nhóm rau xanh, củ quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt và thực phẩm giàu đạm chất lượng cao. Hạn chế tiêu thụ thức ăn nhanh, nhiều dầu mỡ hay chứa chất bảo quản.
• Đảm bảo cung cấp i-ốt hợp lý: I-ốt là vi chất thiết yếu cho quá trình tổng hợp hormone tuyến giáp. Nên sử dụng muối i-ốt trong nấu ăn và ưu tiên thực phẩm giàu i-ốt như cá biển, rong biển. Tuy nhiên, việc bổ sung cần ở mức phù hợp, đặc biệt ở phụ nữ mang thai và cho con bú để tránh tình trạng thừa i-ốt gây rối loạn chức năng tuyến giáp.
• Duy trì hoạt động thể chất thường xuyên: Tập luyện thể thao ít nhất 30 phút/ngày với các hình thức như đi bộ, yoga hoặc bơi lội giúp cải thiện chuyển hóa, tăng cường tuần hoàn máu và ổn định nội tiết.
• Xây dựng lối sống khoa học: Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya, hạn chế tiếp xúc với căng thẳng kéo dài. Tránh lạm dụng rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích.
• Khám sức khỏe định kỳ: Thực hiện tầm soát và xét nghiệm tuyến giáp giúp phát hiện sớm tình trạng suy giáp, cường giáp hoặc các bệnh lý liên quan để can thiệp kịp thời.

Áp dụng đồng bộ những biện pháp trên không chỉ hỗ trợ tuyến giáp hoạt động hiệu quả mà còn góp phần nâng cao sức khỏe và phòng ngừa nhiều bệnh lý mạn tính khác.

Hy vọng rằng qua những thông tin trong bài viết, bạn đã hiểu rõ hơn hormone tuyến giáp là gì cũng như vai trò thiết yếu của chúng đối với sức khỏe. Tuyến giáp hoạt động cân bằng sẽ giúp duy trì sự ổn định của quá trình chuyển hóa, tim mạch, thần kinh và cả chức năng sinh sản. Vì vậy, việc theo dõi các dấu hiệu bất thường của cơ thể, xây dựng lối sống khoa học và thăm khám định kỳ là điều vô cùng quan trọng để kịp thời phát hiện, phòng ngừa và điều trị hiệu quả các rối loạn liên quan đến tuyến giáp.