Phân biệt tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2 như thế nào?

Ngày nay, số người mắc bệnh tiểu đường đang tăng nhanh trên toàn cầu, kéo theo những lo ngại về biến chứng và khả năng kiểm soát đường huyết. Trong đó, tiểu đường tuýp 1 và 2 là hai thể bệnh chính có mức độ nghiêm trọng khác nhau tùy theo nguyên nhân và tiến triển. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai loại tiểu đường này giúp người bệnh có cách phòng ngừa và điều trị phù hợp hơn.

Phân biệt tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2 như thế nào?

Tiểu đường tuýp 1

Ở người mắc tiểu đường tuýp 1, hệ miễn dịch nhầm lẫn và tấn công các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy. Khi insulin không còn được tạo ra, lượng đường trong máu tăng cao nhanh chóng, gây ra nhiều rối loạn chuyển hóa. Do đó, người bệnh phải tiêm insulin hàng ngày để duy trì sự sống.

Tiểu đường tuýp 1 thường khởi phát sớm, diễn tiến nhanh và đòi hỏi người bệnh phải theo dõi sát sao chế độ ăn, vận động và liều insulin mỗi ngày.

Tiểu đường tuýp 2

Trái với tuýp 1, người mắc tiểu đường tuýp 2 vẫn sản xuất insulin, nhưng hormone này không được cơ thể sử dụng đúng cách (gọi là đề kháng insulin). Tình trạng này thường tiến triển chậm và liên quan nhiều đến lối sống, chế độ ăn uống, cân nặng và di truyền. Người bệnh có thể kiểm soát được bằng thay đổi lối sống, thuốc uống hoặc đôi khi cần tiêm insulin nếu bệnh không kiểm soát tốt.

Khác biệt chính

Dưới đây là một số điểm khác biệt chính giữa 2 loại bệnh tiểu đường:

So sánh mức độ nghiêm trọng giữa đái tháo đường tuýp 1 và tuýp 2

Mức độ nghiêm trọng

Cả đái tháo đường tuýp 1 và tuýp 2 đều là bệnh lý mạn tính, yêu cầu theo dõi và điều trị suốt đời. Tuy nhiên, đái tháo đường tuýp 1 thường có diễn tiến cấp tính hơn và được chẩn đoán ở thời điểm người bệnh đã mất hoàn toàn khả năng sản xuất insulin nội sinh. Do đó, tuýp 1 thường được xem là nghiêm trọng hơn tại thời điểm phát hiện và bắt buộc phải điều trị bằng insulin ngay lập tức để duy trì sự sống.

Ngược lại, người mắc đái tháo đường tuýp 2 vẫn còn khả năng sản xuất insulin nhưng bị suy giảm chức năng hoặc đề kháng insulin. Mức độ nặng nhẹ của mỗi thể bệnh phụ thuộc nhiều vào khả năng kiểm soát đường huyết, sự tuân thủ điều trị và xuất hiện của các biến chứng mạn tính theo thời gian.

Tỷ lệ mắc và đặc điểm phổ biến

Đái tháo đường tuýp 1 chỉ chiếm khoảng 5-10% tổng số ca bệnh, thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên. Trong khi đó, tuýp 2 chiếm khoảng 90-95%, phổ biến hơn ở người trưởng thành và có liên quan mật thiết đến lối sống, béo phì và các yếu tố chuyển hóa.

Mặc dù ít gặp hơn, tuýp 1 lại đòi hỏi kiểm soát đường huyết nghiêm ngặt và thường khó điều chỉnh hơn do thiếu hoàn toàn insulin.

Kiểm soát là yếu tố quyết định tiên lượng

Dù thuộc thể bệnh nào, đái tháo đường không được kiểm soát tốt đều có nguy cơ dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như bệnh lý tim mạch, tổn thương thận (bệnh thận đái tháo đường), biến chứng võng mạc hay thần kinh ngoại biên. Do đó, việc giáo dục bệnh nhân, duy trì chế độ ăn, vận động hợp lý, dùng thuốc đúng chỉ định và tái khám định kỳ có vai trò quyết định trong kiểm soát bệnh và nâng cao chất lượng sống.

Tóm lại, đái tháo đường tuýp 1 có thể nghiêm trọng hơn khi phát hiện do mất hoàn toàn insulin, nhưng mức độ ảnh hưởng lâu dài phụ thuộc chủ yếu vào khả năng kiểm soát bệnh và phòng ngừa biến chứng ở cả hai thể bệnh.

Triệu chứng bệnh thường gặp của đái tháo đường tuýp 1 và 2

Cả tiểu đường tuýp 1 với tuýp 2 đều ảnh hưởng đến khả năng điều hòa lượng đường trong máu của cơ thể, dẫn đến nhiều biểu hiện tương tự nhau. Tuy nhiên, điểm khác biệt nằm ở tốc độ khởi phát và mức độ rõ ràng của triệu chứng ở từng loại.

Các triệu chứng chung của tiểu đường

Người mắc tiểu đường, dù là tuýp 1 hay tuýp 2, thường gặp những dấu hiệu đặc trưng sau:

• Đi tiểu nhiều lần, đặc biệt là vào ban đêm.
• Khát nước nhiều và cảm giác khô miệng liên tục.
• Mệt mỏi, cơ thể uể oải, thiếu năng lượng.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân dù ăn uống bình thường.
• Ngứa vùng kín hoặc tưa miệng do nhiễm nấm.
• Vết thương lâu lành, dễ bị nhiễm trùng.
• Mờ mắt, nhìn không rõ.
• Cảm giác đói tăng lên bất thường.

Những triệu chứng này là dấu hiệu cảnh báo sớm cho thấy lượng đường trong máu tăng cao kéo dài và cần được kiểm tra y tế sớm.

Triệu chứng tiểu đường tuýp 1

Tiểu đường tuýp 1 thường xuất hiện đột ngột và tiến triển nhanh, đặc biệt ở trẻ em hoặc thanh thiếu niên. Bốn triệu chứng điển hình được gọi là 4T của bệnh gồm:

• Toilet: Đi tiểu nhiều.
• Thirsty: Khát nước liên tục.
• Tired: Mệt mỏi.
• Thinner: Sụt cân nhanh.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến nhiễm toan ceton do tiểu đường (DKA), một biến chứng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng.

Triệu chứng tiểu đường tuýp 2

Khác với tuýp 1, tiểu đường tuýp 2 phát triển chậm và âm thầm trong nhiều năm. Ở giai đoạn đầu, người bệnh có thể không nhận thấy triệu chứng rõ ràng hoặc chỉ cảm thấy hơi mệt, khô miệng, hay đi tiểu nhiều hơn bình thường. 

Chính vì vậy, nhiều người sống chung với bệnh đến 10 năm mà không hề biết, khiến nguy cơ biến chứng tăng cao. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và kiểm tra đường huyết định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện bệnh trước khi quá muộn.

Mặc dù đái tháo đường tuýp 1 và tuýp 2 có nhiều triệu chứng giống nhau, nhưng sự khác biệt về tốc độ khởi phát khiến việc phát hiện bệnh ở tuýp 2 khó khăn hơn. Do đó, nếu bạn gặp các dấu hiệu nghi ngờ, hãy đến cơ sở y tế kiểm tra. 

Tóm lại, cả tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2 đều nguy hiểm nếu không được kiểm soát tốt, nhưng tuýp 1 thường diễn tiến nhanh hơn và buộc người bệnh phải tiêm insulin suốt đời. Trong khi đó, tuýp 2 phổ biến hơn, có thể kiểm soát bằng thuốc và thay đổi lối sống ở giai đoạn đầu. Điều quan trọng nhất là duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, vận động thường xuyên và theo dõi đường huyết định kỳ để ngăn ngừa biến chứng và bảo vệ sức khỏe lâu dài.