Triệu chứng tiểu đường tuýp 1 là gì? Những thông tin cần biết

Nếu bạn hoặc người thân đang trải qua những thay đổi bất thường về sức khỏe, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến việc khát nước liên tục, đi tiểu nhiều lần hay sụt cân dù ăn uống đủ chất, đó có thể là những hồi chuông cảnh báo về tiểu đường tuýp 1. Những triệu chứng của bệnh tiểu đường tuýp 1 thường tiến triển nhanh chóng và nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời bằng insulin, có thể dẫn đến tình trạng nguy hiểm đến sức khỏe. 

Triệu chứng tiểu đường tuýp 1

Tiểu đường tuýp 1 (đái tháo đường týp 1) là một bệnh lý rối loạn chuyển hóa mạn tính do cơ thể không còn khả năng sản xuất insulin - hormone do tế bào beta của tuyến tụy tiết ra, có vai trò điều hòa lượng đường trong máu. Nguyên nhân chủ yếu là do phản ứng tự miễn dịch, trong đó hệ miễn dịch nhầm lẫn và tấn công phá hủy các tế bào sản xuất insulin.

Bệnh tiểu đường tuýp 1 thường tiến triển nhanh và biểu hiện rõ rệt hơn so với tiểu đường tuýp 2. Các triệu chứng xuất hiện khi lượng glucose trong máu tăng cao vượt ngưỡng kiểm soát, khiến cơ thể phải tìm cách đào thải đường ra ngoài. Một số triệu chứng tiểu đường tuýp 1 bao gồm:

• Tiểu nhiều: Khi lượng đường trong máu tăng, thận phải hoạt động liên tục để lọc và loại bỏ glucose dư thừa, dẫn đến tiểu nhiều, đặc biệt là vào ban đêm.
• Khát nước nhiều: Mất nước do tiểu nhiều khiến cơ thể phản ứng bằng cách kích thích cảm giác khát liên tục, người bệnh thường uống nhiều nước hoặc đồ ngọt.
• Ăn nhiều nhưng vẫn sụt cân: Glucose không được tế bào hấp thu nên cơ thể buộc phải sử dụng năng lượng từ mỡ và cơ, gây sụt cân nhanh dù ăn uống đầy đủ.
• Mệt mỏi, kiệt sức: Tế bào không nhận đủ năng lượng khiến người bệnh cảm thấy yếu ớt, uể oải và giảm khả năng tập trung.
• Khô da, khô miệng: Hậu quả của tình trạng mất nước kéo dài.
• Ở trẻ em: Có thể xuất hiện tình trạng tiểu dầm ban đêm dù trước đó trẻ đã kiểm soát tốt.

Khi các triệu chứng này xuất hiện, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được kiểm tra đường huyết và chẩn đoán chính xác, từ đó có phác đồ điều trị phù hợp.

Tiểu đường tuýp 1 khác gì so với tuýp 2? Nhận biết để không nhầm lẫn

Mặc dù cùng là các thể bệnh trong nhóm rối loạn chuyển hóa glucose, tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2 có cơ chế bệnh sinh, độ tuổi khởi phát, biểu hiện lâm sàng và phương pháp điều trị khác biệt rõ rệt.

• Nguyên nhân bệnh sinh: Tiểu đường tuýp 1 là bệnh lý tự miễn, trong đó hệ miễn dịch phá hủy tế bào beta tụy - nơi sản xuất insulin. Ngược lại, tuýp 2 thường liên quan đến tình trạng đề kháng insulin và rối loạn tiết insulin, chủ yếu do yếu tố lối sống và di truyền.
• Độ tuổi khởi phát: Tuýp 1 thường xuất hiện ở trẻ em và thanh thiếu niên, trong khi tuýp 2 phổ biến hơn ở người trưởng thành, đặc biệt là trên 40 tuổi.
• Triệu chứng lâm sàng: Bệnh nhân tuýp 1 thường có triệu chứng xuất hiện nhanh và rầm rộ như tiểu nhiều, khát nước, sụt cân nhanh, mệt mỏi. Tuýp 2 diễn tiến âm thầm, nhiều người không có triệu chứng rõ rệt trong thời gian dài.
• Điều trị: Người bệnh tuýp 1 buộc phải sử dụng insulin suốt đời vì cơ thể hoàn toàn không còn khả năng sản xuất insulin. Ngược lại, bệnh nhân tuýp 2 có thể kiểm soát tốt bằng chế độ ăn uống, luyện tập và thuốc uống, chỉ cần dùng insulin khi bệnh tiến triển nặng.

Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai thể bệnh giúp nâng cao hiệu quả điều trị, đồng thời ngăn ngừa các biến chứng mạn tính nguy hiểm.

Những người có nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 1

Tiểu đường tuýp 1 là bệnh lý tự miễn đặc trưng bởi việc hệ miễn dịch tấn công và phá hủy các tế bào beta của tụy. Dù nguyên nhân chính xác chưa được xác định, song các nghiên cứu y học đã chỉ ra một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh. 

• Yếu tố di truyền và tiền sử gia đình: Những người có cha, mẹ, anh chị em ruột hoặc người thân cấp một mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 sẽ có nguy cơ cao hơn so với người bình thường.
• Độ tuổi: Mặc dù tiểu đường tuýp 1 có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng trẻ em và thanh thiếu niên là nhóm nguy cơ cao nhất. Hai giai đoạn dễ khởi phát bệnh nhất thường nằm trong khoảng 4-7 tuổi và 10-14 tuổi.
• Yếu tố môi trường và virus: Một số virus đường ruột (như Coxsackie B, quai bị, rubella) hoặc độc tố môi trường được cho là có thể kích hoạt phản ứng tự miễn ở người mang gen nhạy cảm, khiến hệ miễn dịch nhầm lẫn và phá hủy tế bào tụy.
• Người mắc bệnh lý tự miễn khác: Những người đang mắc bệnh tuyến giáp Hashimoto, bệnh Celiac hoặc các rối loạn tự miễn khác có nguy cơ phát triển tiểu đường tuýp 1 cao hơn do hệ miễn dịch vốn đã bị rối loạn.

Biện pháp phòng ngừa tiểu đường tuýp 1

Hiện nay, bệnh tiểu đường tuýp 1 là một rối loạn tự miễn mà y học chưa có biện pháp phòng ngừa tuyệt đối. Tuy nhiên, việc kiểm soát tốt đường huyết và duy trì lối sống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ khởi phát hoặc hạn chế biến chứng nguy hiểm của bệnh. Dưới đây là những biện pháp quan trọng được khuyến nghị:

• Duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học: Ăn nhiều rau xanh, trái cây ít đường, ngũ cốc nguyên hạt và thực phẩm giàu chất xơ. Hạn chế đường tinh luyện, đồ chiên xào, chất béo bão hòa và thực phẩm chế biến sẵn để tránh tăng đường huyết đột ngột.
• Tập luyện thể dục đều đặn: Vận động ít nhất 150 phút/tuần giúp tăng độ nhạy insulin, ổn định glucose máu và kiểm soát cân nặng. Các bài tập phù hợp như đi bộ nhanh, bơi lội, yoga hoặc đạp xe.
• Theo dõi đường huyết định kỳ: Người có nguy cơ cao hoặc đang điều trị cần tự kiểm tra đường huyết tại nhà bằng máy đo cầm tay. Nếu chỉ số đường huyết tăng cao bất thường, cần liên hệ bác sĩ để điều chỉnh chế độ ăn hoặc liều insulin.
• Tuân thủ điều trị bằng insulin: Với bệnh nhân đã được chẩn đoán, cần sử dụng insulin đúng liều, đúng thời điểm theo chỉ định của bác sĩ để tránh biến chứng hạ hoặc tăng đường huyết cấp tính.
• Chăm sóc sức khỏe tổng thể: Ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng kéo dài, giữ tâm lý ổn định. Khi có biểu hiện sốt, buồn nôn, nôn mửa, tiểu nhiều hoặc mệt mỏi kéo dài, cần thăm khám ngay để được can thiệp kịp thời.

Hy vọng qua bài viết trên, bạn đã hiểu rõ hơn về triệu chứng tiểu đường tuýp 1 cũng như những dấu hiệu cảnh báo sớm của bệnh. Nếu nhận thấy cơ thể có các biểu hiện nghi ngờ, bạn nên đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám, xét nghiệm và tư vấn chuyên khoa, từ đó có hướng điều trị và kiểm soát phù hợp.