Các bệnh lây qua đường nước bọt có thể bạn chưa biết

Các bệnh lây truyền qua đường nước bọt là những bệnh có thể lây từ người này sang người khác thông qua vi khuẩn, virus hoặc các tác nhân gây bệnh khác có trong nước bọt, dịch tiết miệng và vùng hầu họng. Quá trình lây nhiễm có thể xảy ra khi tiếp xúc trực tiếp với nước bọt của người bệnh. Hãy cùng tìm hiểu các hình thức lây truyền và một số bệnh lây qua đường nước bọt trong bài viết dưới đây của Trung tâm Tiêm chủng Long Châu nhé!

Hình thức lây truyền của các bệnh lây qua đường nước bọt

Các hình thức lây truyền bệnh lây qua đường nước bọt có thể được mô tả như sau:

• Hôn: Việc trao đổi nước bọt khi hôn là một trong những con đường lây nhiễm phổ biến của nhiều bệnh, bao gồm cảm lạnh, cúm, quai bị, tay chân miệng và một số bệnh khác.

• Ho hoặc hắt hơi: Khi một người ho hoặc hắt hơi, họ phát tán hàng nghìn giọt dịch nhỏ chứa virus hoặc vi khuẩn. Những giọt này có thể lơ lửng trong không khí và lây lan đến những người xung quanh trong phạm vi khoảng 1–2 mét.

• Tiếp xúc với bề mặt có nước bọt: Virus và vi khuẩn có thể tồn tại trên các bề mặt như tay nắm cửa, điện thoại di động, bàn làm việc và nhiều đồ vật khác trong nhiều giờ, thậm chí nhiều ngày. Khi ai đó chạm vào những bề mặt này và sau đó đưa tay lên mặt, họ có nguy cơ nhiễm virus hoặc vi khuẩn.

• Chia sẻ vật dụng cá nhân: Sử dụng chung các đồ dùng cá nhân như bàn chải đánh răng, ly uống nước, khăn mặt hoặc ống hút cũng có thể là con đường lây truyền bệnh.

Để hạn chế nguy cơ lây nhiễm, nên thực hiện các biện pháp phòng tránh như rửa tay thường xuyên, tránh tiếp xúc gần với người bệnh và không dùng chung đồ cá nhân. Khi ho hoặc hắt hơi, cần che miệng và mũi bằng khăn giấy hoặc khuỷu tay để giảm thiểu sự phát tán giọt bắn.

Các bệnh lây qua đường nước bọt thường gặp

Các bệnh về đường hô hấp

Các bệnh về đường hô hấp có thể lây truyền qua đường nước bọt là:

• Cảm cúm: Do virus cúm gây ra, lây truyền qua các giọt bắn nhỏ khi ho hoặc hắt hơi.

• COVID-19: Do virus SARS-CoV-2 gây ra, cũng lây lan thông qua giọt bắn khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc gần với người nhiễm bệnh.

• Các bệnh do virus đường hô hấp khác: Bao gồm nhiễm Adenovirus, Rhinovirus, virus hợp bào hô hấp (RSV) và các loại virus khác gây viêm nhiễm đường hô hấp.

Bệnh quai bị

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus quai bị (Mumps virus) thuộc họ Paramyxoviridae gây ra. Virus này có thể tồn tại khá lâu bên ngoài cơ thể và lây lan qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc bắn nước bọt.

Bệnh thường gặp ở trẻ em nhưng người lớn cũng có nguy cơ mắc. Virus có thể lây truyền từ khoảng 2 ngày trước khi xuất hiện triệu chứng đến 6 ngày sau khi triệu chứng biến mất.

Triệu chứng thường gặp:

• Sốt cao đột ngột.

• Đau đầu, chán ăn.

• Buồn nôn, nôn.

• Đau nhức cơ, mệt mỏi.

• Sưng đau tuyến nước bọt (thường một hoặc cả hai bên), khiến khuôn mặt bị sưng to.

Nếu không được theo dõi và chăm sóc đúng cách, quai bị có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như:

• Nam giới: Teo tinh hoàn, làm tăng nguy cơ vô sinh.

• Nữ giới: Viêm buồng trứng, rối loạn kinh nguyệt.

• Cả hai giới: Viêm màng não, viêm não, viêm tụy cấp tính.

Bệnh tay, chân, miệng

Bệnh tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm do các chủng virus thuộc họ Enterovirus gây ra, phổ biến nhất là Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71). Trong đó, EV71 tuy ít gặp hơn nhưng có nguy cơ gây ra các biến chứng nghiêm trọng hơn.

Bệnh thường xuất hiện chủ yếu ở trẻ dưới 5 tuổi, nhưng người trưởng thành có hệ miễn dịch suy yếu cũng có thể mắc. Virus có khả năng lây lan nhanh chóng qua đường tiêu hóa hoặc tiếp xúc với nước bọt của người bệnh.

Triệu chứng thường gặp:

• Sốt nhẹ.

• Đau họng.

• Loét miệng.

• Tiêu chảy.

• Xuất hiện nốt ban, mụn nước ở miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, có thể lan sang vùng mông và háng. Các nốt ban thường nhỏ, màu trắng, mọc thành cụm.

Bệnh tay chân miệng thường có diễn biến nhẹ và có thể tự khỏi trong khoảng 7–10 ngày. Tuy nhiên, giống như quai bị, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, viêm não, và thậm chí còn có thể gây viêm cơ tim, suy hô hấp, đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ dưới 3 tuổi.

Bệnh mụn rộp

Bệnh mụn rộp là một dạng nhiễm trùng do virus Herpes Simplex (HSV) gây ra, bao gồm hai chủng chính:

• HSV-1 chủ yếu gây mụn rộp ở môi, còn được gọi là vết loét lạnh, đây là tình trạng khá phổ biến.

• HSV-2 ít gặp hơn và thường liên quan đến các vết loét đau rát ở vùng sinh dục.

HSV-1 và HSV-2 có thể lây truyền qua:

• Tiếp xúc với nước bọt khi hôn hoặc quan hệ tình dục bằng miệng.

• Dùng chung đồ cá nhân như dao cạo râu, khăn mặt, son môi nếu người bị nhiễm có mụn rộp.

• Chạm vào vùng da bị tổn thương do virus gây ra.

Bệnh mụn rộp không chỉ gây khó chịu về mặt thẩm mỹ mà còn có thể ảnh hưởng đến tâm lý, gây ngứa vùng sinh dục, e ngại trong quan hệ tình dục và lo lắng về khả năng lây nhiễm cho đối tác. Ngoài ra, HSV còn có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm màng não và nhiễm trùng da diện rộng.

Mụn rộp có thể tự khỏi sau 2 – 4 tuần. Trong giai đoạn đầu, người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng như:

• Sốt, đau đầu.

• Mệt mỏi, đau cơ.

• Sưng hạch bạch huyết, đặc biệt ở vùng bẹn (trong trường hợp HSV-2).

Hiện chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn bệnh mụn rộp, nhưng có thể kiểm soát bằng các phương pháp sau:

• Thuốc kháng virus: Acyclovir, Valacyclovir hoặc Famciclovir có thể giúp rút ngắn thời gian phát bệnh, giảm triệu chứng và hạn chế nguy cơ tái phát.

• Thuốc giảm đau: Ibuprofen hoặc Paracetamol giúp giảm đau và hạ sốt khi cần thiết.

Hiện nay, chưa có vắc xin phòng ngừa HSV-1, nhưng có vắc xin dành cho HSV-2, dù hiệu quả vẫn còn hạn chế. Virus Herpes có khả năng tồn tại suốt đời trong cơ thể và có thể tái phát bất kỳ lúc nào, do đó, việc duy trì lối sống lành mạnh và thực hiện các biện pháp phòng tránh lây nhiễm là rất quan trọng.

Bệnh thủy đậu

Bệnh thủy đậu là một bệnh truyền nhiễm do virus Varicella-Zoster (VZV) gây ra. Virus này có thể lây lan qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, phát tán các giọt bắn chứa virus vào không khí.

Triệu chứng bệnh thủy đậu:

• Phát ban: Xuất hiện các mụn nước chứa dịch, gây ngứa, thường bắt đầu từ da đầu, mặt, thân mình rồi lan ra tay chân. Mụn nước có thể vỡ ra, đóng vảy và bong tróc sau một thời gian.

• Sốt: Thường ở mức nhẹ đến trung bình, kèm theo cảm giác ớn lạnh, đau đầu, mệt mỏi và chán ăn.

• Ho và sổ mũi: Một số trường hợp có thể xuất hiện triệu chứng ho nhẹ kèm theo chảy nước mũi.

• Đau bụng: Ít phổ biến hơn, nhưng có thể xảy ra, đặc biệt ở trẻ nhỏ.

Khi vi khuẩn xâm nhập vào vùng da tổn thương, có thể dẫn đến nhiễm trùng da. Ngoài ra, bệnh thủy đậu còn có nguy cơ gây ra các biến chứng như:

• Viêm phổi.

• Viêm não.

• Hội chứng Reye (tổn thương gan và não, hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm).

Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu tập trung vào việc giảm triệu chứng bằng các phương pháp:

• Hạ sốt: Sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt như Paracetamol.

• Giảm ngứa: Có thể dùng thuốc hoặc áp dụng các biện pháp chăm sóc da phù hợp.

• Thuốc kháng virus: Acyclovir có thể được chỉ định trong một số trường hợp nhằm rút ngắn thời gian bệnh và giảm nguy cơ biến chứng, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người lớn tuổi và những người có hệ miễn dịch suy yếu.

Bệnh bạch cầu đơn nhân

Bệnh bạch cầu đơn nhân là một bệnh nhiễm trùng do virus Epstein-Barr (EBV) – một loại virus thuộc họ Herpes Virus, nhưng không phải loại thường gặp như HSV-1 hay HSV-2. Virus này lây truyền chủ yếu qua nước bọt, vì vậy bệnh thường được gọi là "bệnh nụ hôn". Sau khi xâm nhập vào cơ thể, virus sẽ nhân lên trong khoang miệng và cổ họng.

Một khi đã nhiễm, EBV tồn tại suốt đời trong cơ thể, tương tự như các loại virus herpes khác. Tuy nhiên, ở hầu hết các trường hợp, nó không gây ra vấn đề nghiêm trọng, mặc dù có thể liên quan đến một số bệnh lý khác.

Triệu chứng bệnh bạch cầu đơn nhân:

• Sưng hạch bạch huyết.

• Viêm, đau amidan.

• Lớp phủ trắng dày trên amidan.

• Sốt.

• Gan và lá lách to.

Hầu hết bệnh nhân sẽ hồi phục mà không gặp biến chứng nghiêm trọng. Ở những người có hệ miễn dịch kém, EBV có thể gây ra các vấn đề nguy hiểm như:

• Viêm phổi.

• Viêm gan.

• Viêm não.

• Một số loại ung thư liên quan đến EBV.

Hiện chưa có phác đồ điều trị đặc hiệu dành cho EBV. Trong một số trường hợp nhiễm trùng nghiêm trọng ở người suy giảm miễn dịch, thuốc kháng virus có thể được sử dụng để kiểm soát bệnh. Điều trị chủ yếu tập trung vào việc giảm triệu chứng, bao gồm nghỉ ngơi, uống nhiều nước, hạ sốt và giảm đau khi cần thiết.

Viêm gan A

Viêm gan A là một bệnh nhiễm trùng do virus HAV gây ra, ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng gan. Bệnh không tiến triển thành mãn tính và thường tự khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, do khả năng lây lan cao, virus có thể truyền từ người bệnh sang người khỏe mạnh ngay cả khi chưa có triệu chứng. Đặc biệt, mức độ lây nhiễm mạnh nhất vào cuối giai đoạn ủ bệnh, khi bệnh nhân chưa biểu hiện rõ ràng các dấu hiệu bệnh. Virus HAV có thể lây truyền không chỉ qua đường hôn mà còn qua các bề mặt, đồ vật mà người nhiễm đã tiếp xúc.

Thời gian ủ bệnh: Khoảng 15 – 45 ngày, tùy từng trường hợp.

Triệu chứng của viêm gan A:

• Cảm giác mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn.

• Sốt nhẹ.

• Đau bụng, khó chịu vùng gan.

• Nước tiểu sẫm màu.

• Vàng da, vàng mắt.

• Phân nhạt màu.

Mặc dù viêm gan A hiếm khi gây biến chứng nguy hiểm, nhưng trong một số trường hợp, viêm gan cấp tính nặng có thể xảy ra, dẫn đến suy gan. Nguy cơ biến chứng cao hơn ở những người có bệnh lý gan từ trước, chẳng hạn như xơ gan.

Hiện tại, chưa có thuốc đặc trị cho viêm gan A. Việc điều trị chủ yếu nhằm kiểm soát triệu chứng và phòng ngừa biến chứng. Người bệnh cần nghỉ ngơi đầy đủ, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung vitamin và khoáng chất. Trong một số trường hợp, thuốc hạ sốt, giảm đau có thể được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ.

Giang mai

Giang mai là một bệnh nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục (STD) do vi khuẩn Treponema pallidum gây ra. Mặc dù không phổ biến, nhưng giang mai vẫn có thể lây nhiễm qua đường miệng, đặc biệt khi người bệnh có vết loét giang mai ở miệng (thường gặp trong giai đoạn thứ phát). Nguy cơ lây truyền tăng cao nếu vết loét ở miệng chứa dịch tiết hoặc có nhiều xoắn khuẩn.

Dấu hiệu nhận biết:

• Vết loét giang mai: Xuất hiện không gây đau, thường thấy ở miệng, môi, lưỡi hoặc cổ họng. Do không gây khó chịu nên người bệnh dễ bỏ qua. Vết loét có thể bị nhầm lẫn với loét áp tơ hoặc mụn rộp.

• Phát ban da: Màu đỏ sẫm, có thể đi kèm sốt, đau đầu, mệt mỏi, đau cơ và khớp.

• Sưng hạch bạch huyết: Hạch ở cổ hoặc bẹn có thể to lên.

• Các triệu chứng khác: Rụng tóc, sút cân, rối loạn thị lực,...

Phát hiện và điều trị giang mai kịp thời có thể ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng như tổn thương tim, hệ thần kinh, não bộ hoặc ảnh hưởng đến thai nhi ở phụ nữ mang thai.

• Tiêm penicillin: Là lựa chọn tối ưu cho tất cả các giai đoạn bệnh, thường chỉ cần một liều duy nhất trong giai đoạn sớm.

• Kháng sinh đường uống: Dành cho những người không thể tiêm penicillin, liều lượng sẽ được điều chỉnh tùy theo từng giai đoạn bệnh.

• Điều trị hỗ trợ: Có thể sử dụng thuốc giảm đau, giảm ngứa để cải thiện triệu chứng.

Giang mai là bệnh có thể điều trị nếu phát hiện sớm, do đó, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng.

Phòng ngừa các bệnh lây qua đường nước bọt bằng vắc xin

Bệnh đường hô hấp

Một số loại vắc xin có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây viêm nhiễm đường hô hấp:

• Vắc xin phòng cúm giúp giảm nguy cơ nhiễm virus cúm – một trong những nguyên nhân phổ biến gây viêm họng đỏ.

• Vắc xin phế cầu (PCV13, PPSV23) giúp ngăn ngừa bệnh do phế cầu khuẩn, tác nhân có thể gây viêm họng đỏ, viêm phổi và viêm màng não.

• Vắc xin ho gà - bạch hầu - uốn ván giúp phòng ngừa vi khuẩn bạch hầu và ho gà, hai nguyên nhân có thể gây viêm họng cũng như nhiễm trùng đường hô hấp nghiêm trọng.

Việc tiêm chủng đầy đủ không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn góp phần hạn chế sự lây lan của bệnh trong cộng đồng. Để đảm bảo hiệu quả và an toàn, mọi người nên tiêm phòng theo lịch trình khuyến nghị của Bộ Y tế và tham khảo ý kiến bác sĩ để lựa chọn loại vắc xin phù hợp với từng độ tuổi.

Quai bị

Quai bị là bệnh không có thuốc điều trị đặc hiệu và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng, viêm não và suy giảm thính lực. Tiêm vắc xin là biện pháp quan trọng để phòng ngừa bệnh. Đặc biệt, vắc xin MMR (sởi - quai bị - Rubella) giúp tăng cường miễn dịch, giảm nguy cơ nhiễm bệnh và hạn chế sự lây lan trong cộng đồng.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp vắc xin MMR chất lượng cao, giúp tạo miễn dịch bền vững và giảm nguy cơ biến chứng. Hãy chủ động đặt lịch tiêm ngay tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người thân yêu!

Thủy đậu

Thủy đậu là một bệnh truyền nhiễm dễ lây lan, có thể diễn tiến nặng và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng. Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, tiêm vắc xin là cách hiệu quả nhất để phòng ngừa thủy đậu, giúp cơ thể tạo miễn dịch và giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc biến chứng nghiêm trọng.

Tại sao nên tiêm vắc xin phòng thủy đậu?

• Giảm nguy cơ mắc bệnh: Vắc xin giúp kích thích hệ miễn dịch tạo kháng thể chống lại virus Varicella-Zoster.

• Ngăn ngừa biến chứng: Người đã tiêm phòng nếu mắc bệnh thường có triệu chứng nhẹ hơn, giảm nguy cơ viêm phổi, viêm não, nhiễm trùng da.

• Bảo vệ cộng đồng: Tiêm phòng giúp hạn chế sự lây lan của virus, đặc biệt quan trọng đối với trẻ nhỏ, người già và người có hệ miễn dịch yếu.

• Tiết kiệm chi phí điều trị: Phòng bệnh bằng vắc xin giúp tránh được các chi phí điều trị lâu dài nếu xảy ra biến chứng.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện cung cấp các vắc xin phòng bệnh thủy đậu chính hãng, nhập khẩu từ các nhà sản xuất uy tín:

• Vắc xin Varivax (Mỹ): Giá tham khảo 1.030.000đ.

• Vắc xin Varilrix (Bỉ): Giá tham khảo 1.030.000đ.

Để được tư vấn chi tiết và đặt lịch tiêm phù hợp, vui lòng liên hệ Trung tâm Tiêm chủng Long Châu qua hotline 1800 6928 (miễn phí). Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình ngay hôm nay!

Viêm gan A

Vắc xin viêm gan A là một dung dịch vô trùng chứa virus HAV đã được bất hoạt. Khi được tiêm vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ nhận diện virus và kích thích sản sinh kháng thể đặc hiệu để chống lại mầm bệnh. Do virus trong vắc xin đã bị bất hoạt, quá trình này diễn ra dễ dàng và an toàn hơn so với việc cơ thể tiếp xúc trực tiếp với virus sống.

Nhờ cơ chế này, cơ thể sẽ phát triển khả năng miễn dịch với virus viêm gan A. Khi tiếp xúc với HAV sau này, hệ miễn dịch sẽ phản ứng nhanh chóng, tạo kháng thể kịp thời để tiêu diệt virus, giúp ngăn ngừa bệnh hiệu quả.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện cung cấp đa dạng các loại vắc xin phòng viêm gan A, giúp khách hàng dễ dàng lựa chọn loại phù hợp với nhu cầu sức khỏe.

• Havax – 250.000 VNĐ/liều: Vắc xin phổ biến, giúp tăng cường miễn dịch và ngăn ngừa viêm gan A hiệu quả.

• Twinrix – 655.000 VNĐ/liều: Vắc xin kết hợp, bảo vệ đồng thời cả viêm gan A và viêm gan B, phù hợp cho những người chưa tiêm vắc xin viêm gan B trước đó.

• Avaxim – 650.000 VNĐ/liều: Sản xuất bằng công nghệ tiên tiến, giúp tạo miễn dịch bền vững và lâu dài chống lại viêm gan A.

Để đảm bảo hiệu quả bảo vệ tối ưu, khách hàng nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc nhân viên y tế trước khi tiêm vắc xin. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cam kết cung cấp vắc xin chính hãng, dịch vụ an toàn với quy trình tiêm chủng chuyên nghiệp. Khách hàng có thể liên hệ trước để được tư vấn và đặt lịch hẹn, giúp tiết kiệm thời gian và tránh tình trạng chờ đợi lâu.

Bài viết về các bệnh lây qua đường nước bọt xin được khép lại. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào liên quan đến các bệnh này, hãy chủ động thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Điều này không chỉ giúp bạn bảo vệ sức khỏe của chính mình mà còn góp phần ngăn ngừa sự lây lan của bệnh trong cộng đồng.