Xét nghiệm ung thư tuyến giáp gồm những gì? Những thông tin cần biết

Tuyến giáp là cơ quan nội tiết quan trọng, có nhiệm vụ điều hòa chuyển hóa và ảnh hưởng đến hầu hết hoạt động của cơ thể. Khi xuất hiện các tổn thương bất thường hoặc tế bào ác tính, việc thực hiện xét nghiệm giúp bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng bệnh lý, mức độ xâm lấn và khả năng đáp ứng điều trị. Bài viết này cung cấp những thông tin khoa học về quy trình xét nghiệm, các chỉ số liên quan và những lưu ý cần biết để người bệnh có sự chuẩn bị tốt nhất trước khi tiến hành kiểm tra.

Xét nghiệm ung thư tuyến giáp gồm những gì?

Để chẩn đoán chính xác ung thư tuyến giáp, bác sĩ thường chỉ định kết hợp nhiều phương pháp xét nghiệm khác nhau. Mỗi phương pháp mang một vai trò riêng, giúp phát hiện tổn thương ban đầu, đánh giá chức năng tuyến giáp đến xác định bản chất tế bào và mức độ lan rộng của khối u. Dưới đây là các loại xét nghiệm của ung thư tuyến giáp thường được áp dụng trong quá trình sàng lọc và chẩn đoán bệnh.

Siêu âm tuyến giáp

Đây là kỹ thuật đầu tiên và cơ bản nhất được thực hiện khi nghi ngờ bệnh lý tuyến giáp. Siêu âm giúp bác sĩ quan sát được hình dạng, kích thước và cấu trúc của tuyến giáp cũng như sự xuất hiện của các nhân giáp.

Thông qua hình ảnh siêu âm, bác sĩ có thể nhận biết các đặc điểm bất thường như nhân đặc, vi vôi hóa hay ranh giới không đều, gợi ý nguy cơ ung thư tuyến giáp. Ưu điểm của phương pháp này là không xâm lấn, an toàn, chi phí thấp và có thể thực hiện tại hầu hết các cơ sở y tế.

Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu đóng vai trò quan trọng trong đánh giá chức năng tuyến giáp và hỗ trợ định hướng chẩn đoán. Các chỉ số thường được kiểm tra gồm:

• TSH (Thyroid Stimulating Hormone): T3, T4, FT3, FT4, phản ánh hoạt động chuyển hóa của tuyến giáp
• Anti-TPO, Anti-TG:  Các kháng thể kháng tuyến giáp giúp phát hiện bệnh lý tự miễn

Dựa trên kết quả xét nghiệm, bác sĩ có thể xác định người bệnh đang ở trạng thái cường giáp, suy giáp hay bình giáp, từ đó kết hợp với hình ảnh học để định hướng khả năng ác tính của tổn thương tuyến giáp.

Đo độ bắt i-ốt (Radioiodine Uptake Test)

Phương pháp này được sử dụng để đánh giá chức năng tuyến giáp, cụ thể là khả năng hấp thu i-ốt của các tế bào tuyến giáp. Người bệnh sẽ được uống một lượng nhỏ i-ốt phóng xạ (thường là I-123 hoặc I-131), sau đó thiết bị chuyên dụng sẽ đo tỷ lệ i-ốt được tuyến giáp hấp thu sau một khoảng thời gian nhất định.

• Mức độ hấp thu i-ốt cao thường gặp trong các tình trạng cường giáp (ví dụ: Bệnh Graves, bướu nhân độc).
• Mức độ hấp thu thấp có thể gợi ý viêm tuyến giáp, suy giáp hoặc ức chế chức năng tuyến giáp do i-ốt ngoại sinh.

Mặc dù đây không phải là xét nghiệm dùng để chẩn đoán ung thư tuyến giáp, nhưng có giá trị trong việc phân biệt giữa các nguyên nhân gây rối loạn chức năng tuyến giáp, từ đó định hướng chẩn đoán và điều trị phù hợp. Trong bối cảnh ung thư tuyến giáp đã được chẩn đoán, xét nghiệm này có thể được sử dụng để đánh giá mô còn lại hoặc di căn sau điều trị bằng I-131.

Xạ hình tuyến giáp

Xạ hình là kỹ thuật ghi lại hình ảnh tuyến giáp sau khi người bệnh được sử dụng một lượng nhỏ i-ốt phóng xạ (I131). I-ốt này sẽ tập trung tại các tế bào tuyến giáp và phát ra tín hiệu phóng xạ giúp tạo hình ảnh trên máy quét chuyên dụng.

Phương pháp này cho phép bác sĩ đánh giá sự phân bố hoạt động của tuyến giáp, phát hiện nhân nóng, nhân lạnh, giúp phân biệt tổn thương lành tính hay ác tính. Đây là xét nghiệm có giá trị cao trong chẩn đoán và theo dõi bệnh ung thư tuyến giáp.

Chọc hút tế bào tuyến giáp (FNA)

Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ là phương pháp xác định bản chất tế bào chính xác nhất trong chẩn đoán ung thư tuyến giáp. Dưới hướng dẫn của siêu âm, bác sĩ sử dụng kim mảnh chọc vào nhân tuyến giáp để lấy mẫu tế bào, sau đó tiến hành soi kính hiển vi. Kỹ thuật này giúp phát hiện tế bào ác tính với độ chính xác cao, hạn chế các trường hợp mổ sinh thiết không cần thiết. FNA thường được chỉ định khi nhân giáp có kích thước >1cm hoặc có đặc điểm nghi ngờ trên siêu âm, xạ hình.

Nên xét nghiệm bệnh ung thư tuyến giáp khi nào?

Xét nghiệm bệnh ung thư tuyến giáp nên được thực hiện sớm khi có dấu hiệu nghi ngờ bất thường tại vùng cổ hoặc các biểu hiện rối loạn nội tiết. Chẩn đoán sớm giúp phát hiện tổn thương tuyến giáp ở giai đoạn đầu, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị và tiên lượng bệnh. Người bệnh nên đi xét nghiệm khi có một hoặc nhiều biểu hiện sau:

• Xuất hiện khối u hoặc sưng bất thường ở vùng cổ, đặc biệt khi khối không di động hoặc ngày càng to.
• Khàn giọng kéo dài, khó nuốt, cảm giác vướng nghẹn hoặc khó thở.
• Ho kéo dài không rõ nguyên nhân dù không mắc bệnh đường hô hấp.
• Có tiền sử bệnh lý tuyến giáp hoặc người thân trong gia đình từng mắc ung thư tuyến giáp.

Khám tuyến giáp và sàng lọc nhân giáp nên được cân nhắc khi có triệu chứng nghi ngờ, tiền sử tiếp xúc bức xạ vùng đầu‑cổ, hoặc tiền sử gia đình ung thư tuyến giáp.

Lưu ý khi thực hiện xét nghiệm

Để đảm bảo kết quả xét nghiệm bệnh ung thư tuyến giáp được chính xác, khách quan và an toàn, người bệnh cần tuân thủ một số hướng dẫn trước, trong và sau quá trình thực hiện. Một số lưu ý quan trọng bao gồm:

• Tránh sử dụng chất kích thích và đồ uống có cồn như rượu, bia, cà phê hoặc thuốc lá ít nhất 24 giờ trước khi làm xét nghiệm, nhằm tránh ảnh hưởng đến hoạt động nội tiết và kết quả phân tích hormone.
• Hạn chế tiêu thụ thực phẩm giàu đạm, chất béo và đồ ngọt trong 1-2 ngày trước khi xét nghiệm máu để duy trì độ ổn định của các chỉ số sinh hóa.
• Thông báo với bác sĩ về các loại thuốc đang sử dụng, đặc biệt là thuốc điều trị nội tiết, thuốc kháng giáp, hoặc chế phẩm chứa i-ốt, vì những thuốc này có thể làm sai lệch kết quả xét nghiệm.
• Tuân thủ hướng dẫn sau khi chọc hút tế bào tuyến giáp, không tự ý dùng thuốc giảm đau hoặc kháng viêm nếu vùng chọc bị sưng đau, mà nên tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị.
• Nghỉ ngơi đầy đủ và giữ tâm lý thoải mái trước khi làm xét nghiệm để tránh ảnh hưởng đến nồng độ hormone trong máu, giúp kết quả phản ánh chính xác hơn tình trạng tuyến giáp thực tế.

Xét nghiệm ung thư tuyến giáp giúp phát hiện sớm, chẩn đoán chính xác và định hướng điều trị phù hợp cho người bệnh. Kết hợp nhiều phương pháp như siêu âm, xét nghiệm máu, xạ hình tuyến giáp, kiểm tra độ tập trung i-ốt và chọc hút tế bào giúp bác sĩ đánh giá toàn diện cấu trúc và chức năng tuyến giáp, cũng như xác định bản chất của khối u. Để đảm bảo kết quả chính xác, người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ, lưu ý chế độ ăn uống, sinh hoạt và tránh tự ý dùng thuốc trước khi xét nghiệm.