Ung thư tuyến giáp là gì? Nguyên nhân, phương pháp điều trị và phòng ngừa

Ung thư tuyến giáp là gì? Đây là nhóm bệnh lý ác tính xuất phát từ tế bào biểu mô của tuyến giáp hoặc tế bào nội tiết đặc hiệu trong tuyến. Các thể chính gồm ung thư thể nhú, thể nang, thể tủy và thể không biệt hóa. 

Mặt khác, ung thư thể nhú và thể nang thường tiến triển chậm, có tiên lượng tốt khi được điều trị kịp thời. Ung thư thể tủy liên quan đến đột biến gen và có thể xuất hiện trong hội chứng đa u nội tiết. Ung thư thể không biệt hóa là dạng tiến triển nhanh và thường gặp ở người lớn tuổi. Việc phân loại mô học và đánh giá giai đoạn là cơ sở để lựa chọn chiến lược điều trị.

Những dấu hiệu và biểu hiện ung thư tuyến giáp

K tuyến giáp có thể có các dấu hiệu lâm sàng thường gặp, người bệnh nên chú ý các thay đổi sau:

• Sờ thấy khối mới xuất hiện ở vùng cổ trước, khối có thể tăng dần về kích thước.
• Thay đổi giọng nói hoặc khàn tiếng kéo dài do khối chèn ép dây thần kinh quặt ngược thanh quản có thể là dấu hiệu ung thư tuyến giáp.
• Khó nuốt hoặc cảm giác vướng khi nuốt do khối chèn ép thực quản.
• Đau vùng cổ hoặc đau lan lên tai trong một số trường hợp.
• Sưng hạch bạch huyết do di căn hạch.
• Dấu hiệu ung thư tuyến giáp toàn thân như sụt cân không giải thích được hoặc mệt mỏi khi bệnh tiến triển.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh ung thư tuyến giáp 

Người bệnh mắc k tuyến giáp có thể gặp các biến chứng sau, cần lưu ý rằng biến chứng phụ thuộc vào dấu hiệu ung thư tuyến giáp, loại mô học giai đoạn bệnh và phương pháp điều trị, cụ thể:

• Di căn xa đến phổi xương hoặc các cơ quan khác làm giảm tiên lượng bệnh.
• Tổn thương dây thần kinh quặt ngược thanh quản gây khàn tiếng kéo dài hoặc khó thở có thể là biểu hiện ung thư tuyến giáp hoặc biến chứng do tiến triển bệnh.
• Suy chức năng tuyến cận giáp sau phẫu thuật dẫn đến hạ canxi máu.
• Biến chứng do điều trị như viêm tuyến giáp bán cấp sau xạ trị hoặc nhiễm độc tuyến giáp sau điều trị bằng iod phóng xạ.
• Tiến triển thành ung thư thể không biệt hóa ở một số trường hợp làm tăng nguy cơ tử vong.

Khi nào cần gặp bác sĩ? 

Người bệnh nên đến khám bác sĩ chuyên khoa khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường vùng cổ hoặc triệu chứng liên quan nghi là biểu hiện ung thư tuyến giáp. Cụ thể, cần khám ngay khi:

• Sờ thấy khối mới xuất hiện ở cổ hoặc khối có kích thước tăng nhanh.
• Giọng nói thay đổi kéo dài hoặc khó nuốt xuất hiện.
• Có sưng hạch cổ hoặc triệu chứng toàn thân không giải thích được.

Nguyên nhân ung thư tuyến giáp thường là sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và môi trường, bao gồm:

• Phơi nhiễm bức xạ vùng đầu cổ trong thời thơ ấu làm tăng nguy cơ phát triển k tuyến giáp.
• Đột biến gen somatic hoặc germline như đột biến BRAF, RAS, RET/PTC liên quan đến sinh ung thư.
• Tiền sử bệnh tuyến giáp lành tính như bướu nhân đa nhân, Basedow hoặc viêm tuyến giáp mạn tính có thể liên quan.
• Rối loạn cân bằng iod trong cộng đồng có thể ảnh hưởng, làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở một số quần thể.

Những ai có nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến giáp? 

Có một số nhóm đối tượng có nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp cao hơn, cụ thể:

• Người có tiền sử phơi nhiễm bức xạ vùng đầu cổ, đặc biệt trong thời thơ ấu.
• Người có tiền sử gia đình mắc ung thư tuyến giáp hoặc hội chứng di truyền liên quan.
• Người có bệnh lý tuyến giáp mạn tính hoặc bướu cổ kéo dài.
• Người mang đột biến gen đã biết làm tăng nguy cơ ung thư tuyến giáp như đột biến RET ở thể tủy.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến giáp 

Ngoài các nhóm đối tượng nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp, một số yếu tố làm tăng khả năng mắc bệnh gồm:

• Phơi nhiễm bức xạ y tế hoặc môi trường trong thời kỳ phát triển.
• Tiền sử gia đình có đột biến gen liên quan đến ung thư tuyến giáp.
• Rối loạn cân bằng iod trong cộng đồng.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán ung thư tuyến giáp 

Chẩn đoán ung thư tuyến giáp dựa trên lâm sàng kết hợp xét nghiệm hình ảnh và mô học. Trong đó, bác sĩ chuyên khoa có thể chỉ định:

• Siêu âm tuyến giáp để đánh giá kích thước cấu trúc và đặc điểm nhân.
• Sinh thiết hút kim nhỏ dưới hướng dẫn siêu âm để lấy mẫu tế bào cho giải phẫu bệnh.
• Xét nghiệm hormone tuyến giáp và kháng thể khi cần để đánh giá chức năng.
• Chụp cắt lớp vi tính hoặc cộng hưởng từ khi nghi ngờ xâm lấn tại chỗ hoặc di căn.
• Xét nghiệm phân tử trên mẫu mô để xác định đột biến hướng điều trị khi cần.
• Xạ hình phổi hoặc xương khi nghi ngờ di căn xa.

Phương pháp điều trị ung thư tuyến giáp

Nguyên tắc điều trị dựa trên loại mô học giai đoạn bệnh và yếu tố cá thể. Trong số các phương pháp điều trị chính, bác sĩ chuyên khoa có thể áp dụng:

• Phẫu thuật cắt thùy tuyến giáp hoặc cắt toàn bộ tuyến tùy theo kích thước và phân loại mô học.
• Điều trị bằng iod phóng xạ để tiêu diệt tế bào tuyến giáp còn sót lại sau phẫu thuật ở các thể nhạy cảm.
• Sử dụng liệu pháp hormone thay thế bằng levothyroxine để ức chế hormone kích thích tuyến giáp và hỗ trợ điều trị.
• Xạ trị ngoài cơ thể hoặc hóa trị trong các trường hợp tiến triển hoặc thể không biệt hóa.
• Điều trị đích phân tử như thuốc ức chế kinase cho bệnh nhân có đột biến phân tử phù hợp hoặc bệnh tiến triển không đáp ứng điều trị thông thường.
• Theo dõi lâu dài bằng siêu âm và xét nghiệm thyroglobulin hoặc calcitonin tùy thể bệnh để phát hiện tái phát sớm.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của ung thư tuyến giáp 

Chế độ sinh hoạt: 

Chuyên gia khuyến khích một số thói quen hỗ trợ điều trị và phòng ngừa tái phát ung thư tuyến giáp, bệnh nhân nên áp dụng:

• Tuân thủ lịch tái khám và xét nghiệm theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
• Duy trì lối sống lành mạnh bao gồm dinh dưỡng cân đối và hoạt động thể lực phù hợp.
• Tránh tiếp xúc không cần thiết với bức xạ vùng đầu cổ.
• Thông báo cho bác sĩ chuyên khoa về mọi thuốc hoặc thực phẩm chức năng đang sử dụng để tránh tương tác với điều trị.
• Nghỉ ngơi hợp lý và quản lý stress để hỗ trợ phục hồi sau phẫu thuật hoặc điều trị.
• Tránh hút thuốc lá, hạn chế rượu bia để giảm nguy cơ biến chứng và hỗ trợ miễn dịch.

Chế độ dinh dưỡng:

Bên cạnh chế độ sinh hoạt, có một số nguyên tắc dinh dưỡng mà bệnh nhân cần lưu ý:

• Duy trì chế độ ăn cân đối giàu protein để hỗ trợ lành vết mổ và phục hồi.
• Bảo đảm đủ vitamin và khoáng chất cần thiết theo khuyến nghị dinh dưỡng chung.
• Thảo luận với bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên gia dinh dưỡng về nhu cầu hạn chế iod trước khi điều trị bằng iod phóng xạ.
• Tránh tự ý dùng thực phẩm chức năng có chứa iod hoặc các thành phần có thể tương tác với thuốc điều trị mà không có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Phương pháp phòng ngừa ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp hiện không có biện pháp phòng ngừa đặc hiệu, tuy nhiên có một số phương pháp giúp hạn chế khởi phát bệnh mà cộng đồng và cá nhân nên thực hiện:

• Giảm phơi nhiễm bức xạ không cần thiết ở vùng đầu cổ, đặc biệt ở trẻ em.
• Sàng lọc và tư vấn gen cho những người có tiền sử gia đình mắc ung thư thể tủy hoặc hội chứng di truyền liên quan.
• Giáo dục cộng đồng về dấu hiệu sớm để khuyến khích khám sớm khi phát hiện khối vùng cổ.
• Duy trì dinh dưỡng hợp lý và lối sống lành mạnh để hỗ trợ sức khỏe tổng thể.
• Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa về chuẩn bị trước các thủ thuật như chế độ ăn ít iod khi cần thiết cho điều trị.

Ung thư tuyến giáp là bệnh lý đa dạng về mô học và lâm sàng, trong đó phát hiện sớm đóng vai trò then chốt trong cải thiện tiên lượng. Điều trị đa mô thức bao gồm phẫu thuật, iod phóng xạ, liệu pháp hormone và điều trị đích giúp tối ưu hóa kết quả khi được chỉ định phù hợp. Bệnh nhân cần phối hợp chặt chẽ với bác sĩ chuyên khoa để theo dõi lâu dài và điều chỉnh chăm sóc nhằm đạt chất lượng cuộc sống tốt nhất.