Viêm phế quản có lây không? Cách nhận biết và phòng ngừa đúng cách

Vào mùa lạnh hoặc thời điểm giao mùa, tỷ lệ người mắc bệnh viêm đường hô hấp, trong đó có viêm phế quản, gia tăng rõ rệt. Do triệu chứng bệnh dễ nhầm lẫn với cảm cúm hay viêm họng, nhiều người không biết cách phòng tránh và điều trị đúng cách. Quan trọng hơn, việc hiểu rõ “viêm phế quản có lây không” sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ bản thân và người thân, đặc biệt là trẻ nhỏ, người cao tuổi và người mắc bệnh nền.

Bệnh viêm phế quản là gì?

Viêm phế quản là tình trạng lớp niêm mạc của ống phế quản bị viêm, gây cản trở luồng không khí đến và đi từ phổi. Người bệnh thường có triệu chứng ho kéo dài, khạc đờm và cảm giác khó thở. Viêm phế quản được chia thành hai dạng chính là viêm phế quản cấp tính và viêm phế quản mạn tính, mỗi dạng có nguyên nhân và biểu hiện đặc trưng riêng.

Nguyên nhân phổ biến của viêm phế quản cấp tính là do nhiễm virus. Ngoài ra, vi khuẩn và các yếu tố kích thích như khói thuốc, bụi mịn và ô nhiễm không khí cũng có thể là tác nhân gây bệnh. Trong khi đó, viêm phế quản mạn tính thường phát sinh từ việc phế quản bị kích ứng lặp đi lặp lại trong thời gian dài. Đối tượng dễ mắc viêm phế quản mạn tính bao gồm người hút thuốc lá, công nhân làm việc trong môi trường ô nhiễm như ngành xây dựng, luyện kim hoặc khai thác than.

Các triệu chứng điển hình của viêm phế quản bao gồm:

• Ho dai dẳng, đôi khi ho có thể kèm theo máu;
• Khạc đờm có màu trắng, vàng hoặc xanh lá cây;
• Cảm giác mệt mỏi toàn thân;
• Sốt nhẹ và ớn lạnh;
• Khó thở hoặc tức ngực.

Ngoài ra, ở viêm phế quản cấp tính, người bệnh còn có thể xuất hiện các biểu hiện cảm lạnh như đau đầu nhẹ, đau nhức cơ. Các cơn ho thường kéo dài trong vài tuần sau khi triệu chứng chính đã thuyên giảm. Trong viêm phế quản mạn tính, các triệu chứng phát triển chậm hơn nhưng dai dẳng, có nguy cơ tiến triển thành nhiễm trùng cấp tính nếu không được điều trị đúng cách. Vậy viêm phế quản có lây không?

Viêm phế quản có lây không?

Viêm phế quản có lây không? Câu trả lời là có, nhưng điều này còn phụ thuộc vào dạng bệnh mà người mắc phải. Viêm phế quản cấp tính có khả năng lây lan do sự hiện diện của virus trong dịch nhầy và đờm. Virus này có thể truyền từ người bệnh sang người khỏe mạnh thông qua đường hô hấp, đặc biệt khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc gần. Nguy cơ lây nhiễm càng cao ở nhóm người có hệ miễn dịch yếu như trẻ nhỏ, người cao tuổi, người mắc hen suyễn hoặc thường xuyên đau ốm.

Trong khi đó, với câu hỏi “viêm phế quản có lây không?” ở trường hợp viêm phế quản mạn tính, thì câu trả lời là không. Viêm phế quản mạn tính không do virus gây ra và không có khả năng lây nhiễm từ người này sang người khác. Tuy nhiên, bệnh lý này tiến triển âm thầm, kéo dài ít nhất 3 tháng và dễ tái phát sau 2 năm, nếu không được điều trị đúng cách có thể dẫn đến bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và các biến chứng nặng khác. Vì vậy, việc phân biệt rõ giữa hai dạng bệnh sẽ giúp phòng tránh hiệu quả hơn trong cộng đồng.

Các con đường lây nhiễm của bệnh viêm phế quản

Viêm phế quản là bệnh lý hô hấp phổ biến, có thể lây lan nhanh nếu không kiểm soát tốt, đặc biệt khi nguyên nhân gây bệnh là virus hợp bào hô hấp (RSV). Đây là loại virus có tốc độ phát tán mạnh và khả năng lây nhiễm cao, dễ dàng bùng phát thành dịch nếu không có biện pháp ngăn ngừa kịp thời. Vậy viêm phế quản có lây không? Câu trả lời là có, và điều đó phụ thuộc nhiều vào con đường lây truyền của virus.

Có hai con đường chính khiến bệnh viêm phế quản lây lan trong cộng đồng:

• Lây truyền trực tiếp: Virus gây bệnh có thể lây từ người này sang người khác thông qua tiếp xúc gần với người bệnh. Khi người nhiễm ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, các giọt bắn chứa virus sẽ phát tán vào không khí và xâm nhập vào cơ thể người khỏe mạnh qua đường hô hấp.
• Lây truyền gián tiếp: Việc sử dụng chung đồ dùng cá nhân như cốc, chén, khăn mặt, đồ chơi… với người mắc bệnh cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Virus RSV có thể tồn tại trên bề mặt vật dụng trong vài giờ, và dễ dàng xâm nhập khi người khỏe mạnh chạm tay vào rồi đưa lên miệng, mũi hoặc mắt mà không rửa tay đúng cách.

Do đó, nhận diện rõ các con đường lây nhiễm sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc phòng ngừa và hạn chế nguy cơ phát tán bệnh trong cộng đồng.

Quá trình lây nhiễm bệnh viêm phế quản diễn ra như thế nào? 

Viêm phế quản không lây ngay lập tức sau khi tiếp xúc với nguồn bệnh mà diễn tiến qua nhiều giai đoạn. Hiểu rõ từng giai đoạn lây nhiễm sẽ giúp bạn nhận biết sớm, chủ động phòng ngừa và hạn chế lây lan cho người xung quanh. Dưới đây là các giai đoạn lây nhiễm của bệnh viêm phế quản:

• Giai đoạn ủ bệnh: Giai đoạn này kéo dài từ 1 - 3 ngày sau khi người khỏe mạnh tiếp xúc với giọt bắn có chứa virus gây viêm phế quản. Trong thời gian này, người nhiễm không có biểu hiện rõ rệt nào và thường không biết mình đang mang mầm bệnh.
• Giai đoạn viêm đường hô hấp trên: Người bệnh bắt đầu xuất hiện các triệu chứng nhẹ như đau họng, hắt hơi, sổ mũi, sốt nhẹ, đau nhức toàn thân và mệt mỏi. Đây là giai đoạn người bệnh có khả năng lây lan cao nhất vì virus được phát tán mạnh mẽ ra môi trường thông qua hơi thở, ho hoặc hắt hơi.
• Giai đoạn viêm phế quản cấp: Các triệu chứng trở nên rõ rệt hơn, điển hình là ho khan hoặc ho có đờm. Đờm có thể có màu trắng, vàng, xanh hoặc thậm chí có lẫn máu trong những trường hợp nghiêm trọng. Người bệnh cũng có thể cảm thấy đau tức vùng xương ức khi ho mạnh.
• Giai đoạn hồi phục: Sau khi trải qua các triệu chứng nặng, bệnh thường cải thiện trong khoảng 7 - 10 ngày. Tuy nhiên, với những người có hệ miễn dịch yếu hoặc mắc bệnh nền, quá trình phục hồi có thể kéo dài hơn và triệu chứng có thể dai dẳng hoặc nặng lên nếu không được điều trị đúng cách.

Phòng ngừa bệnh viêm phế quản như thế nào?

Nhiều người lo lắng không biết viêm phế quản có lây không? Thực tế, bệnh có thể lây trong một số trường hợp, đặc biệt là viêm phế quản do virus. Vì vậy, thực hiện các biện pháp phòng ngừa đúng cách là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng.

Các biện pháp phòng ngừa viêm phế quản hiệu quả bao gồm:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch ít nhất 20 giây, đặc biệt sau khi tiếp xúc với người bệnh hoặc bề mặt nghi ngờ nhiễm virus.
• Đeo khẩu trang đúng cách khi tiếp xúc gần với người mắc bệnh hoặc ở nơi có nguy cơ lây nhiễm cao, đồng thời thay khẩu trang mới khi ẩm hoặc bẩn.
• Hạn chế tiếp xúc gần với người có biểu hiện ho, hắt hơi, đặc biệt là với trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc người có miễn dịch yếu.
• Không dùng chung đồ dùng cá nhân như ly, cốc, khăn mặt, đặc biệt trong môi trường sinh hoạt tập thể.
• Nên giữ vệ sinh môi trường sống bằng cách lau chùi, khử khuẩn thường xuyên các bề mặt tiếp xúc như bàn ghế, tay nắm cửa, đồ chơi.
  Tránh đến nơi đông người trong mùa dịch hoặc khi có dịch viêm đường hô hấp bùng phát.
• Tăng cường miễn dịch bằng cách ăn uống đầy đủ dưỡng chất, tập luyện đều đặn, ngủ đủ giấc và hạn chế stress.
• Tiêm các loại vắc xin phòng bệnh theo khuyến cáo, chẳng hạn như vắc xin phế cầu, vắc xin cúm và vắc xin phòng Hib.
• Chủ động điều trị và kiểm soát các bệnh lý nền như hen suyễn, viêm mũi dị ứng để giảm nguy cơ mắc viêm phế quản.

Viêm phế quản có lây không là câu hỏi được nhiều người quan tâm, đặc biệt trong bối cảnh các bệnh hô hấp ngày càng phổ biến. Qua bài viết, có thể thấy viêm phế quản cấp tính do virus có khả năng lây lan, trong khi viêm phế quản mạn tính thì không. Việc nhận biết đúng loại bệnh, hiểu rõ con đường lây nhiễm và thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp sẽ giúp bảo vệ sức khỏe bản thân và hạn chế nguy cơ lây lan trong cộng đồng.