Viêm họng hạt là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa

Viêm họng hạt là gì?

Viêm họng hạt là một dạng của viêm họng mạn tính, xảy ra khi niêm mạc họng bị viêm kéo dài, khiến các mô lympho ở thành sau họng phì đại và hình thành các “hạt” nhỏ dễ nhận thấy. Người bệnh thường có cảm giác rát họng, vướng như có dị vật, đau nhẹ khi nuốt, kèm theo ho khan hoặc khạc đờm kéo dài.

Tình trạng này có thể do nhiễm trùng tái đi tái lại, tiếp xúc thường xuyên với khói bụi, hóa chất, hoặc là hậu quả của các bệnh lý tai mũi họng mạn tính khác. Nếu viêm họng hạt không được điều trị đúng cách, các triệu chứng có thể kéo dài trong nhiều tuần và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Do đó, khi có biểu hiện đau họng kéo dài, người bệnh nên thăm khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Viêm họng hạt có lây không?

Bản thân viêm họng hạt không phải là bệnh lây nhiễm, vì đây là hậu quả của quá trình viêm họng kéo dài, mạn tính, khiến các mô lympho ở thành sau họng phì đại. Tuy nhiên, nguyên nhân ban đầu dẫn đến viêm họng hạt có thể là do nhiễm vi khuẩn hoặc virus, những tác nhân này có thể lây truyền qua đường hô hấp (ho, hắt hơi, tiếp xúc gần).

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm họng hạt

Các triệu chứng của viêm họng hạt bao gồm:

• Khó nuốt;
• Cảm giác như có vật mắc trong họng;
• Khàn giọng;
• Đau hoặc rát họng;
• Hạch bạch huyết ở cổ nổi to;
• Cảm giác ngứa hoặc kích thích trong họng;
• Giọng nói yếu hoặc dễ mệt khi nói.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đến gặp bác sĩ khi có viêm họng hạt kèm theo bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:

• Triệu chứng kéo dài hơn 10 ngày;
• Khó nuốt nghiêm trọng hoặc đau dữ dội khi nuốt;
• Khó thở;
• Phát ban;
• Không thể uống nước;
• Không thể nuốt nước bọt;
• Khó mở miệng;
• Thay đổi giọng nói.

Nguyên nhân gây viêm họng hạt kéo dài bao gồm:

• Dị ứng với các yếu tố như phấn hoa, nấm mốc, lông thú nuôi (viêm mũi dị ứng).
• Viêm amidan mạn, tình trạng amidan bị viêm nhiễm và sưng kéo dài.
• Tiếp xúc với các chất độc hại như khói thuốc lá hoặc hóa chất.
• Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD), khi axit dạ dày trào lên thực quản gây kích ứng.
• Trào ngược họng – thanh quản (LPR), khi axit dạ dày trào ngược lên đến họng gây viêm.
• Hiếm gặp hơn, đau họng kéo dài có thể là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng như ung thư vòm họng hoặc thanh quản. Loại ung thư này thường khởi phát ở thanh quản hoặc phía sau họng, và có thể kèm theo các triệu chứng như khó thở, nổi hạch ở cổ, chảy máu ra miệng hoặc mũi.

Những ai có nguy cơ mắc phải viêm họng hạt?

Viêm họng hạt thường gặp ở những người có tiền căn viêm họng kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, đặc biệt trong độ tuổi từ thanh thiếu niên đến trung niên. Bệnh phổ biến hơn ở những người làm việc trong môi trường phải sử dụng giọng nói thường xuyên như giáo viên, ca sĩ, phát thanh viên, hoặc người làm việc trong môi trường ô nhiễm.

Ngoài ra, những người mắc các bệnh lý mạn tính ở đường hô hấp trên như viêm xoang, viêm mũi dị ứng, viêm amidan mạn cũng có nguy cơ cao hơn bị viêm họng hạt.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm họng hạt

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm họng hạt là:

• Viêm họng cấp lặp đi lặp lại: Là nguyên nhân chính dẫn đến viêm họng mạn tính và hình thành các hạt lympho.
• Môi trường sống ô nhiễm: Khói bụi, khí thải, hóa chất công nghiệp hoặc hút thuốc lá chủ động và thụ động đều có thể gây kích ứng niêm mạc họng.
• Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Axit trào ngược lên họng gây viêm mạn tính, làm tăng nguy cơ hình thành các hạt lympho.
• Thở bằng miệng kéo dài: Do tắc nghẽn mũi, viêm mũi dị ứng hoặc cấu trúc bất thường của mũi – xoang khiến không khí khô và bụi đi thẳng vào họng.
• Suy giảm miễn dịch: Cơ thể không đủ khả năng chống lại tác nhân gây viêm khiến tình trạng viêm kéo dài và nặng hơn.
• Lạm dụng giọng nói: Nói nhiều, nói to, hoặc sử dụng giọng không đúng kỹ thuật gây tổn thương niêm mạc họng.
• Không điều trị dứt điểm các bệnh lý tai mũi họng: Viêm amidan hoặc viêm xoang kéo dài làm viêm lan tỏa đến họng.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm trong viêm họng hạt

Để chẩn đoán viêm họng hạt, bác sĩ sẽ bắt đầu thăm khám lâm sàng. Họ sẽ quan sát phía sau họng và sờ vùng cổ để kiểm tra hạch bạch huyết có to không. Đồng thời, bác sĩ cũng sẽ hỏi về các triệu chứng và xem xét tiền căn của bạn.

Để xác định nguyên nhân gây đau họng kéo dài, bác sĩ có thể thực hiện thêm các xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm nhanh phát hiện kháng nguyên: Giúp kiểm tra xem bạn có bị viêm họng do liên cầu khuẩn hay không.
• Cấy họng: Giúp xác định bạn có bị nhiễm trùng hay không và do loại tác nhân nào gây ra (virus, vi khuẩn hoặc nấm).

Những xét nghiệm này sẽ giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất cho bạn.

Điều trị viêm họng hạt

Điều trị viêm họng hạt có thể bao gồm:

• Thuốc corticosteroid giúp giảm viêm;
• Thuốc điều trị nhiễm trùng như kháng sinh, thuốc kháng virus hoặc thuốc kháng nấm;
• Thuốc giảm đau như acetaminophen hoặc ibuprofen;
• Cắt amidan (nếu viêm amidan là nguyên nhân gây viêm họng mạn tính).

Khi bạn bị đau họng kéo dài, bác sĩ cần xác định nguyên nhân gây ra tình trạng đó. Sau khi biết rõ nguyên nhân, họ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp nhất để giúp bạn hồi phục.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh viêm họng hạt

Việc điều chỉnh chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng hàng ngày đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa viêm họng hạt tái phát.

Chế độ sinh hoạt:

• Uống nhiều nước để giữ ẩm niêm mạc họng và phòng ngừa mất nước.
• Súc họng bằng nước muối ấm (1 thìa cà phê muối trong 240 ml nước ấm) giúp giảm viêm, sát khuẩn và làm dịu cảm giác rát họng.
• Sử dụng máy tạo ẩm không khí trong phòng ngủ để giữ độ ẩm không khí, tránh làm khô niêm mạc đường hô hấp.
• Nghỉ ngơi đầy đủ để tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ cơ thể hồi phục.
• Tránh nói to, nói nhiều, đặc biệt khi cổ họng đang đau hoặc viêm.
• Giữ vệ sinh tay sạch sẽ, đặc biệt sau khi ho, hắt hơi hoặc trước khi ăn, nhằm hạn chế nhiễm trùng tái phát.
• Không hút thuốc lá và tránh khói thuốc vì đây là yếu tố kích thích và làm nặng thêm tình trạng viêm họng mạn tính.

Ngoài ra, có thể sử dụng các biện pháp hỗ trợ giảm triệu chứng như:

• Ngậm viên ngậm họng chứa các thành phần làm dịu niêm mạc (như bạc hà, mật ong, hoặc kẽm).
• Dùng thuốc giảm đau không kê đơn như paracetamol hoặc ibuprofen nếu có đau họng nhiều hoặc sốt nhẹ (theo chỉ dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ).

Chế độ dinh dưỡng:

• Tăng cường thực phẩm giàu vitamin C và A (cam, chanh, cà rốt, rau xanh đậm) để nâng cao sức đề kháng.
• Ăn thực phẩm mềm, ấm, dễ nuốt, như cháo, súp, nước dùng,… giúp làm dịu họng và tránh gây tổn thương thêm cho niêm mạc.
• Tránh thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ hoặc quá mặn, vì chúng có thể gây kích ứng niêm mạc họng.
• Hạn chế đồ uống lạnh hoặc có cồn, chất kích thích (như cà phê, bia rượu), vì chúng làm khô và tổn thương lớp niêm mạc họng.

Phòng ngừa viêm họng hạt

Giữ vệ sinh đúng cách có thể giúp phòng ngừa nhiều trường hợp viêm họng.

Để phòng ngừa viêm họng hạt, bạn nên:

• Tránh dùng chung thức ăn, đồ uống và dụng cụ ăn uống;
• Tránh tiếp xúc gần với người đang bị bệnh;
• Rửa tay thường xuyên, đặc biệt trước khi ăn và sau khi ho hoặc hắt hơi;
• Sử dụng dung dịch rửa tay có cồn khi không có xà phòng và nước;
• Tránh hút thuốc lá và hít phải khói thuốc thụ động.