Viêm mũi dị ứng là gì? Triệu chứng, nguyên nhân và hướng điều trị

Viêm mũi dị ứng là một phản ứng của hệ thống miễn dịch xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với các chất gây dị ứng trong không khí. Khi hít phải những chất này, cơ thể phản ứng bằng cách giải phóng histamin, gây ra các triệu chứng khó chịu.

Các triệu chứng phổ biến của viêm mũi dị ứng bao gồm hắt hơi liên tục, nghẹt mũi, ngứa mũi, họng, miệng và mắt. Viêm mũi dị ứng khác với cảm lạnh thông thường và viêm mũi không dị ứng, một tình trạng gây ra các triệu chứng tương tự nhưng không liên quan đến dị ứng.

Viêm mũi dị ứng có thể xuất hiện quanh năm, nhưng thường gặp nhất vào những thời điểm sau:

Dị ứng theo mùa:

• Mùa xuân: Do phấn hoa từ cây cối.
• Mùa hè: Do phấn hoa từ cỏ.
• Mùa thu: Do phấn hoa từ cỏ dại.

Dị ứng quanh năm:

Xảy ra quanh năm, do các tác nhân gây dị ứng có mặt thường xuyên trong môi trường như:

• Mạt bụi.
• Lông động vật.
• Nấm mốc.
• Gián.

Ngoài ra mùa phấn hoa có thể thay đổi tùy thuộc vào vị trí địa lý nơi sinh sống.

Viêm mũi dị ứng không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc, học tập và chất lượng cuộc sống. May mắn thay, bạn có thể kiểm soát các triệu chứng bằng cách tránh các tác nhân gây dị ứng và tìm kiếm phương pháp điều trị phù hợp.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm mũi dị ứng

Triệu chứng thường gặp bao gồm:

Các triệu chứng mũi:

• Nghẹt mũi, chảy nước mũi trong suốt.
• Hắt hơi liên tục, đặc biệt là vào buổi sáng.
• Ngứa mũi, họng.

Các triệu chứng mắt:

• Mắt đỏ, ngứa, chảy nước mắt.
• Quầng thâm dưới mắt.

Các triệu chứng khác:

• Đau đầu, tức nặng vùng xoang.
• Ho, khò khè, khó thở.
• Đau họng do chảy dịch mũi sau.
• Mệt mỏi.

Các triệu chứng này có thể nặng hơn vào các mùa khác nhau trong năm, ví dụ như:

• Mùa xuân, hè, thu: Do phấn hoa từ cây cỏ.
• Mùa đông: Do dị ứng với các tác nhân trong nhà như lông vật nuôi, mạt bụi.

Biến chứng có thể gặp của viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng, tuy không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được kiểm soát tốt có thể dẫn đến một số biến chứng, ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống:

Suy giảm chất lượng cuộc sống:

• Các triệu chứng khó chịu của viêm mũi dị ứng có thể gây cản trở các hoạt động hàng ngày, làm giảm hiệu suất làm việc và học tập.
• Nhiều người bệnh phải nghỉ làm hoặc nghỉ học do các triệu chứng quá nặng.

Rối loạn giấc ngủ:

• Nghẹt mũi, khó thở và các triệu chứng khác có thể gây mất ngủ, ngủ không sâu giấc.
• Điều này dẫn đến mệt mỏi, uể oải, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

Làm trầm trọng bệnh hen suyễn: Viêm mũi dị ứng có thể kích thích đường thở, làm tăng nặng các triệu chứng hen suyễn như ho, khò khè, khó thở.

Viêm xoang: Tình trạng nghẹt mũi kéo dài tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, dẫn đến viêm xoang.

Nhiễm trùng tai giữa: Đặc biệt ở trẻ em, viêm mũi dị ứng có thể gây tắc nghẽn vòi nhĩ, dẫn đến nhiễm trùng tai giữa.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu:

• Các triệu chứng viêm mũi dị ứng không thuyên giảm dù đã tự điều trị.
• Thuốc dị ứng không hiệu quả hoặc gây tác dụng phụ.
• Bạn có các bệnh lý khác như polyp mũi, hen suyễn hoặc viêm xoang tái phát.

Các tác nhân gây viêm mũi dị ứng phổ biến bao gồm:

Các tác nhân trong nhà:

• Mạt bụi.
• Lông động vật.
• Nấm mốc.
• Gián.

Các tác nhân ngoài trời: Phấn hoa từ cây cối, cỏ và cỏ dại.

Những ai có nguy cơ mắc viêm mũi dị ứng?

Viêm mũi dị ứng có thể xảy ra với bất kỳ ai. Nếu bạn đã có các bệnh dị ứng khác hoặc hen suyễn, nguy cơ mắc viêm mũi dị ứng sẽ cao hơn.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm mũi dị ứng

Những yếu tố sau đây có thể làm tăng khả năng mắc bệnh viêm mũi dị ứng:

• Viêm da cơ địa (chàm): Tình trạng da liễu này cũng làm tăng nguy cơ dị ứng nói chung.
• Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người thân như cha mẹ hoặc anh chị em mắc các bệnh dị ứng hoặc hen suyễn, nguy cơ bạn gặp phải tình trạng tương tự sẽ cao hơn.
• Môi trường sống và làm việc: Tiếp xúc thường xuyên với các chất gây dị ứng như lông động vật, mạt bụi, nấm mốc làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Tiếp xúc với các chất kích thích: Khói thuốc lá và các mùi mạnh có thể kích ứng niêm mạc mũi, làm tăng tính nhạy cảm với dị ứng.
• Tiếp xúc với khói thuốc lá từ nhỏ: Trẻ em có mẹ hút thuốc trong năm đầu đời có nguy cơ mắc bệnh viêm mũi dị ứng cao hơn.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm mũi dị ứng

Để chẩn đoán viêm mũi dị ứng, bác sĩ sẽ thực hiện:

• Khám lâm sàng và hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ tìm hiểu về các triệu chứng, tiền sử dị ứng và các yếu tố kích thích có thể gây bệnh.
• Xét nghiệm chích da: Một lượng nhỏ chất gây dị ứng được đưa vào da để kiểm tra phản ứng dị ứng. Trường hợp xuất hiện mẩn đỏ và cảm giác ngứa tại vùng da được tiêm, điều này có thể là dấu hiệu cho thấy bạn đang phản ứng dị ứng với chất đã tiếp xúc.
• Xét nghiệm máu: Đo lượng kháng thể IgE trong máu, giúp xác định mức độ phản ứng dị ứng với các chất cụ thể.

Phương pháp điều trị viêm mũi dị ứng hiệu quả

Một số biện pháp sau đây có thể giúp làm dịu các triệu chứng của viêm mũi dị ứng:

Thuốc kháng histamin:

• Giúp ngăn chặn histamin, chất gây ra các triệu chứng dị ứng.
• Có nhiều dạng: viên uống, dung dịch, thuốc nhỏ mắt, thuốc xịt mũi.
• Cần lưu ý tác dụng phụ gây buồn ngủ và tương tác với rượu.

Thuốc thông mũi:

• Giảm nghẹt mũi và xoang.
• Có dạng viên uống, dung dịch và thuốc xịt mũi.
• Sử dụng ngắn hạn để tránh tình trạng lệ thuộc thuốc.

Thuốc xịt mũi corticosteroid:

• Giảm viêm và các triệu chứng dị ứng.
• Tác dụng phụ có thể bao gồm đau đầu, kích ứng mũi, chảy máu cam và ho.

Chất ức chế leukotriene:

• Ngăn chặn leukotriene, một chất gây viêm khác.
• Cần có sự chỉ định của bác sĩ.
• Có thể gây ra một số thay đổi về tâm trạng.

Liệu pháp miễn dịch: Liệu pháp miễn dịch là phương pháp giúp cơ thể dần làm quen và giảm phản ứng với các tác nhân gây dị ứng. Có thể thực hiện bằng cách tiêm hoặc dùng viên ngậm dưới lưỡi. Quá trình điều trị cần được tiến hành dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa.

Lưu ý:

• Trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn và phù hợp.
• Để giảm thiểu nguy cơ mắc viêm mũi dị ứng hoặc làm dịu các triệu chứng, cần lưu ý giảm tiếp xúc với các yếu tố gây kích ứng.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của viêm mũi dị ứng

Chế độ sinh hoạt:

• Hạn chế tiếp xúc với phấn hoa, lông động vật, bụi nhà, nấm mốc.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt vào những ngày có lượng phấn hoa cao.
• Giữ nhà cửa sạch sẽ, thông thoáng, hạn chế sử dụng thảm và rèm cửa.
• Dùng máy lọc không khí tích hợp màng lọc HEPA để cải thiện chất lượng không khí trong không gian sống.
• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý để loại bỏ bụi bẩn và chất gây dị ứng.
• Để làm dịu tình trạng khô rát và kích ứng niêm mạc mũi, bạn có thể sử dụng dung dịch nước muối sinh lý dạng xịt.
• Ăn uống lành mạnh, tăng cường rau xanh và trái cây.
• Rèn luyện thể chất thường xuyên giúp nâng cao hệ miễn dịch của cơ thể.
• Ngủ đủ giấc để cơ thể phục hồi.
• Giảm căng thẳng, stress.

Chế độ dinh dưỡng:

• Thực phẩm giàu vitamin C: Ăn cam, kiwi, ớt chuông để tăng đề kháng, giảm viêm mũi do dị ứng.
• Bổ sung omega-3: Tăng cường omega-3 từ các thực phẩm như cá hồi, hạt chia hoặc óc chó có thể giúp giảm viêm và làm dịu các kích ứng ở niêm mạc mũi.
• Tăng thực phẩm chứa quercetin: Táo, hành tây, hoặc bông cải xanh có chất chống histamine tự nhiên, giảm triệu chứng hắt hơi, ngứa.
• Hạn chế thực phẩm gây kích ứng: Tránh sữa, đồ chiên rán, hoặc thực phẩm dễ dị ứng (tôm, cua) nếu bạn nhạy cảm, để giảm tiết dịch mũi.
• Uống đủ nước: Uống 1.5-2L nước/ngày để làm loãng chất nhầy, giúp thông thoáng đường mũi.

Phương pháp phòng ngừa viêm mũi dị ứng hiệu quả

Phòng ngừa viêm mũi dị ứng bằng cách:

• Tránh dị nguyên: Đeo khẩu trang, hạn chế phấn hoa, bụi, lông thú.
• Vệ sinh: Giặt giường, dùng máy lọc không khí.
• Rửa mũi: Dùng nước muối sinh lý.
• Tăng miễn dịch: Ăn uống đủ chất, ngủ đủ.
• Thuốc dự phòng: Sử dụng thuốc phòng ngừa như thuốc xịt mũi hoặc thuốc kháng histamin theo chỉ định của bác sĩ.

Để biết thêm thông tin chi tiết về vắc xin và các biện pháp bảo vệ sức khỏe, bạn có thể tham khảo thêm tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hoặc liên hệ hotline 1800 6928.