Ung thư có lây từ người này sang người khác không?

Khi nghe tin một người thân hoặc bạn bè mắc ung thư, nhiều người không tránh khỏi cảm giác lo lắng, thậm chí e ngại tiếp xúc vì sợ bệnh có thể “lây” sang mình. Đây là thắc mắc phổ biến và cũng là nỗi hiểu lầm khiến người bệnh trở nên cô lập, thiếu đi sự hỗ trợ tinh thần cần thiết.

Ung thư có lây không?

Khoa học đã chứng minh rõ ràng rằng ung thư không phải là bệnh truyền nhiễm. Điều này có nghĩa là ung thư hoàn toàn không lây từ người này sang người khác, dù tiếp xúc gần hay sinh hoạt chung hàng ngày. Bệnh ung thư không do vi khuẩn, không do virus lây từ người sang người mà chủ yếu xuất phát từ yếu tố di truyền, môi trường sống, lối sống và đột biến gen.

Lý do là vì các tế bào ung thư phát triển do đột biến gen xảy ra trong cơ thể người bệnh. Khi các tế bào này thoát khỏi hàng rào kiểm soát của hệ miễn dịch, chúng tiếp tục nhân lên bất thường và tạo thành khối u. Các tế bào ung thư không thể sống và phát triển trong cơ thể một người khỏe mạnh. Hệ miễn dịch của người khỏe mạnh sẽ nhanh chóng nhận diện tế bào từ người khác là “vật lạ” và tiêu diệt chúng, bao gồm cả tế bào ung thư.

Các yếu tố nguy cơ gây ung thư

Ung thư không phải là bệnh truyền nhiễm, tức là không thể lây từ người này sang người khác qua tiếp xúc thông thường. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố khiến một số người dễ mắc ung thư hơn, từ đó tạo ra sự nhầm lẫn rằng ung thư “lây lan”.

Nhiễm trùng làm tăng nguy cơ ung thư

Mặc dù bản thân ung thư không lây, nhưng một số tác nhân gây nhiễm trùng như virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư. Ví dụ:

• Virus HPV (gây ung thư cổ tử cung, hậu môn, họng).
• Virus viêm gan B và C (gây ung thư gan).
• Vi khuẩn Helicobacter pylori (gây ung thư dạ dày).

Những tác nhân này có thể lây nhiễm, nhưng ung thư do chúng gây ra thì không. Vì vậy, tiêm chủng, điều trị nhiễm trùng kịp thời và quan hệ tình dục an toàn là cách quan trọng để giảm nguy cơ ung thư.

Ung thư do di truyền

Một số loại ung thư có yếu tố di truyền, khiến chúng xuất hiện nhiều hơn trong cùng một gia đình. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa các thành viên lây bệnh cho nhau. Nguyên nhân thực sự là:

• Đột biến gen di truyền từ bố hoặc mẹ khiến nguy cơ ung thư tăng cao (ví dụ: gen BRCA1, BRCA2 gây ung thư vú).
• Lối sống, môi trường sống và thói quen sinh hoạt giống nhau, ví dụ hút thuốc, chế độ ăn nhiều chất béo, ít vận động…
• Do đó, gia đình có người mắc ung thư không phải vì bệnh lây lan, mà vì gen và môi trường chung góp phần làm tăng nguy cơ.

Truyền ung thư trong cấy ghép nội tạng

Trong những trường hợp cực kỳ hiếm gặp, người nhận tạng có thể phát triển ung thư từ tế bào ung thư có sẵn trong cơ quan được hiến. Điều này xảy ra bởi:

• Người nhận tạng phải dùng thuốc ức chế miễn dịch, khiến hệ miễn dịch không đủ mạnh để tiêu diệt tế bào lạ.
• Tuy nhiên, đây là tình huống rất hiếm vì quy trình sàng lọc người hiến tạng hiện nay rất nghiêm ngặt. Nó cũng không liên quan đến tiếp xúc hằng ngày giữa người khỏe và người bệnh ung thư.

Ung thư trong thai kỳ

Phụ nữ mang thai mắc ung thư cũng hầu như không truyền bệnh cho thai nhi. Trong vài trường hợp hiếm hoi, tế bào ung thư có thể xuất hiện ở nhau thai, nhưng chúng rất khó xâm nhập vào thai nhi vì thai có cơ chế bảo vệ riêng. Do đó, việc mang thai không làm tăng nguy cơ truyền ung thư từ mẹ sang con.

Những yếu tố kể trên cho thấy nguyên nhân gây ung thư xuất phát từ đột biến gen, nhiễm trùng, môi trường và lối sống, chứ không phải sự “lây lan” từ người bệnh sang người khác. Vì vậy, gia đình và bạn bè không nên xa lánh hay kỳ thị người bị ung thư. Sự quan tâm và chia sẻ mới chính là nguồn động lực giúp người bệnh vững vàng vượt qua quá trình điều trị đầy thử thách.

Cách phòng ngừa ung thư hiệu quả

Bên cạnh việc tìm hiểu “ung thư có lây không?”, việc chủ động xây dựng lối sống lành mạnh và điều chỉnh thói quen sinh hoạt hằng ngày đóng vai trò rất quan trọng trong phòng ngừa ung thư. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, một lối sống khoa học có thể giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc nhiều loại ung thư phổ biến.

Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa ung thư quan trọng mà bạn nên áp dụng:

Nói không với thuốc lá

Hút thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ lớn nhất dẫn đến ung thư. Khói thuốc chứa hơn 70 chất gây ung thư, làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi, miệng, họng, thanh quản, tuyến tụy, bàng quang, cổ tử cung và thận. Ngay cả khi bạn không hút nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc thụ động, nguy cơ mắc ung thư vẫn tăng lên đáng kể. Vì vậy, bỏ thuốc lá và tránh môi trường có khói thuốc là ưu tiên hàng đầu trong phòng ngừa ung thư.

Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh

Chế độ dinh dưỡng khoa học không đảm bảo phòng ngừa ung thư tuyệt đối, nhưng có thể giúp giảm thiểu rủi ro. Bạn nên:

• Ăn nhiều rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu.
• Hạn chế đường tinh luyện, thức ăn chiên rán, thực phẩm nhiều chất béo động vật.
• Giảm tối đa việc sử dụng thịt chế biến sẵn như xúc xích, thịt muối, đồ hun khói, các thực phẩm này được xếp vào nhóm làm tăng nguy cơ ung thư đường tiêu hoá.
• Hạn chế rượu bia, bởi việc tiêu thụ thường xuyên làm tăng nguy cơ ung thư gan, thực quản, bàng quang và vú.
• Ưu tiên chế độ ăn Địa Trung Hải với dầu ô liu, cá, ngũ cốc nguyên hạt và thực phẩm có nguồn gốc thực vật, chế độ ăn này được chứng minh có tác dụng giảm nguy cơ ung thư vú.

Duy trì cân nặng hợp lý và vận động thường xuyên

Thừa cân hoặc béo phì liên quan đến sự phát triển của nhiều loại ung thư như ung thư vú, đại trực tràng, tuyến tụy và thận. Vận động tối thiểu 150 phút/tuần giúp cơ thể duy trì cân nặng lý tưởng và tăng cường hệ miễn dịch.

Bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời

Ung thư da là một trong những ung thư có thể phòng ngừa được. Bạn nên:

• Tránh ánh nắng gay gắt từ 10h – 16h.
• Sử dụng kem chống nắng phổ rộng SPF từ 30 trở lên.
• Mặc áo dài tay, đội nón và đeo kính râm khi hoạt động ngoài trời.

Tiêm vắc xin đúng lịch

Một số bệnh ung thư có liên quan đến virus, chẳng hạn như ung thư cổ tử cung liên quan đến virus HPV hay ung thư gan liên quan đến virus viêm gan B và C. Vì vậy, tiêm vắc xin phòng ngừa các loại virus này là biện pháp hiệu quả để giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư liên quan.

Chủ động phòng bệnh luôn là cách bảo vệ sức khỏe đơn giản nhưng mang lại lợi ích lâu dài cho mỗi người. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp đầy đủ các vắc xin phòng HPV, viêm gan B và nhiều bệnh lý nguy hiểm khác, giúp bạn an tâm hơn trong việc giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư liên quan đến virus. Việc tiêm phòng đúng lịch, đúng loại vắc xin sẽ giúp cơ thể hình thành miễn dịch vững vàng, từ đó bảo vệ sức khỏe bản thân và những người thân yêu một cách toàn diện. Hãy ghé ngay Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn và hoàn tất mũi tiêm phù hợp nhé.

Tránh các hành vi nguy cơ

• Không dùng chung kim tiêm để tránh lây nhiễm HIV, viêm gan B và C.
• Quan hệ tình dục an toàn để phòng HPV và các bệnh lây qua đường tình dục.
• Người nhiễm HIV/AIDS cần được theo dõi sát vì có nguy cơ cao mắc một số loại ung thư như sarcoma Kaposi hay lymphoma.

Khám sức khỏe định kỳ

Tầm soát ung thư định kỳ không chỉ giúp phát hiện bệnh ngay từ giai đoạn sớm, khi các triệu chứng chưa rõ ràng, mà còn tạo điều kiện để điều trị kịp thời, giảm thiểu biến chứng và tăng cơ hội khỏi bệnh hoàn toàn. Đây là phương pháp quan trọng giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về ung thư có lây không. Ung thư không phải là bệnh lây truyền giữa người với người, vì vậy bạn hoàn toàn có thể tiếp xúc, chăm sóc và đồng hành cùng người bệnh mà không cần lo sợ nhiễm bệnh. Điều quan trọng nhất là duy trì lối sống lành mạnh, tầm soát sức khỏe định kỳ và trang bị kiến thức đúng đắn để phát hiện sớm nguy cơ ung thư. Khi hiểu rõ bản chất căn bệnh, chúng ta không chỉ tự bảo vệ bản thân mà còn giúp người mắc ung thư cảm thấy được yêu thương và hỗ trợ đúng cách.