Cập nhật tình hình lây nhiễm HIV ở Nghệ An

Trong những ngày gần đây, cộng đồng mạng xôn xao trước các thông tin liên quan đến số người nhiễm HIV Nghệ An. Việc con số được chia sẻ thiếu bối cảnh đã khiến nhiều người lo lắng về nguy cơ bùng phát dịch. Để hiểu đúng, cần nhìn nhận theo dữ liệu chính thức từ Bộ Y tế và CDC Nghệ An, những đơn vị theo dõi, giám sát dịch HIV một cách liên tục và khoa học.

Thực hư con số “hơn 11.000 người nhiễm HIV ở Nghệ An?”

Gần đây, nhiều bài đăng lan truyền thông tin “Nghệ An có hơn 11.100 người nhiễm HIV”, gây sự chú ý lớn và tạo ra tâm lý hoang mang. Tuy nhiên, con số này không phản ánh số ca đang lưu hành hiện tại mà là số liệu lũy kế, tổng cộng tất cả trường hợp được ghi nhận từ năm 1996 đến nay, kể từ khi Nghệ An phát hiện ca nhiễm HIV đầu tiên.

Việc hiểu sai số liệu lũy kế là điều thường gặp trong các báo cáo dịch tễ. Lũy kế bao gồm cả những trường hợp đã tử vong, đã chuyển giai đoạn AIDS hoặc đã không còn sinh sống tại địa phương. Do đó, nếu không nắm rõ bản chất số liệu, người dân dễ có cảm giác dịch đang tăng mạnh, trong khi thực tế cần nhìn vào số ca đang điều trị và số ca nhiễm mới hằng năm.

Về tình hình nhiễm HIV ở Việt Nam, theo Cục Phòng, chống HIV/AIDS thuộc Bộ Y tế, tính từ ca nhiễm đầu tiên năm 1990 đến nay, Việt Nam ước tính có khoảng 267.000 người đang sống chung với HIV. Dịch HIV đã xuất hiện ở tất cả tỉnh, thành (chiếm 99,43%) và hơn 96% xã, phường đều có người nhiễm. Điều này phản ánh HIV là bệnh dịch có mặt rộng khắp, không chỉ riêng Nghệ An, và cũng không phải dấu hiệu bất thường.

Tình hình thực tế: Số ca nhiễm mới, điều trị và kiểm soát HIV tại Nghệ An

Nhìn vào số liệu những năm gần đây có thể thấy, tình hình dịch HIV/AIDS tại Nghệ An đang được kiểm soát tốt hơn, thể hiện qua việc số ca nhiễm mới có xu hướng giảm dần. Cụ thể theo số liệu thống kê từ Trang tin điện tử của Ủy ban Quốc gia phòng, chống AIDS, ma tuý, mại dâm:

• Năm 2021: 217 ca;
• Năm 2022: 249 ca;
• Năm 2023: 228 ca;
• Năm 2024: 185 ca;
• 9 tháng đầu năm nay: 114 ca nhiễm HIV mới.

Hiện toàn tỉnh đang quản lý và điều trị cho 6.432 người nhiễm HIV. Trong đó, hơn 98% người điều trị ARV có tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện, đồng nghĩa với việc không còn nguy cơ lây truyền HIV qua đường tình dục – phù hợp với khuyến cáo “U=U” (Undetectable = Untransmittable) của WHO.

Về hệ thống chăm sóc và điều trị, Nghệ An hiện có:

• 9 phòng xét nghiệm HIV;
• 26 cơ sở điều trị ARV;
• 12 cơ sở điều trị Methadone;
• 20 cơ sở cấp phát Methadone.

Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, công tác phòng chống HIV/AIDS tại Nghệ An vẫn đối mặt không ít khó khăn. Địa bàn rộng, cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực y tế phân bố chưa đồng đều, cùng với tâm lý giấu bệnh vẫn còn xảy ra ở nhiều nơi đã ảnh hưởng đáng kể đến khả năng phát hiện sớm và tiếp cận điều trị của người dân.

Để tăng hiệu quả kiểm soát dịch, CDC Nghệ An đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp theo hướng dẫn của Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bao gồm:

• Mở rộng xét nghiệm HIV tại cộng đồng.
• Tăng số lượng cơ sở điều trị ARV và điểm cung cấp thuốc PrEP.
• Đẩy mạnh truyền thông nhằm giảm kỳ thị và khuyến khích người dân tiếp cận dịch vụ dự phòng, điều trị.
• Khuyến cáo không chia sẻ thông tin chưa được kiểm chứng để tránh gây hoang mang trong cộng đồng.

Việc hiểu đúng và cập nhật kịp thời tình hình HIV/AIDS là rất quan trọng để tránh hoang mang và giảm bớt kỳ thị đối với người bệnh. Những số liệu mới nhất cho thấy Nghệ An đang kiểm soát dịch tương đối hiệu quả, với số ca nhiễm mới giảm dần và tỷ lệ điều trị ARV đạt kết quả cao. Tuy vậy, cuộc chiến với HIV/AIDS vẫn còn nhiều thách thức, đòi hỏi sự chung tay của cả ngành y tế và cộng đồng.

Phòng ngừa lây nhiễm HIV/AIDS trong cộng đồng

Phòng ngừa HIV không chỉ là trách nhiệm của ngành y tế mà cần sự chủ động của từng cá nhân. Dưới đây là những khuyến cáo quan trọng:

Tăng cường hiểu biết và nhận thức về HIV/AIDS

Nhiều trường hợp lây nhiễm HIV xuất phát từ việc thiếu kiến thức cơ bản về đường lây. Tại các khu vực miền núi, nơi người dân còn hạn chế tiếp cận thông tin chính thống, việc giáo dục sức khỏe càng trở nên cần thiết. Một số điểm người dân cần nắm rõ:

• HIV không lây qua bắt tay, ăn uống cùng nhau, dùng chung cốc, bát, muỗng, hay muỗi đốt.
• HIV chỉ lây qua ba đường: Quan hệ tình dục không an toàn, dùng chung kim tiêm/dụng cụ có máu, và từ mẹ sang con khi không điều trị.
• Người điều trị ARV đều đặn, đạt tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện sẽ không truyền HIV sang người khác (theo nguyên tắc U=U của WHO).

Việc hiểu đúng giúp giảm kỳ thị, đồng thời khuyến khích người có nguy cơ đi xét nghiệm sớm.

Quan hệ tình dục an toàn

Tình dục không an toàn là nguyên nhân lây nhiễm phổ biến nhất hiện nay. Để bảo vệ bản thân và bạn tình, cần áp dụng các biện pháp sau:

• Sử dụng bao cao su đúng cách trong mọi lần quan hệ.
• Tránh quan hệ với nhiều bạn tình hoặc bạn tình không rõ tiền sử sức khỏe.
• Cân nhắc sử dụng PrEP, thuốc dự phòng trước phơi nhiễm HIV, được WHO khuyến nghị và đang được cung cấp tại nhiều cơ sở y tế ở Việt Nam.

Duy trì thói quen quan hệ tình dục an toàn không chỉ giúp giảm nguy cơ lây nhiễm HIV mà còn bảo vệ sức khỏe sinh sản và tinh thần cho cả bạn và người thân.

Không dùng chung kim tiêm và dụng cụ cá nhân

Nguy cơ lây HIV qua máu rất cao nếu dùng chung vật dụng xuyên qua da. Điều này không chỉ áp dụng cho người tiêm chích ma túy mà còn cho các hoạt động sinh hoạt khác. Một số lời khuyên quan trọng:

• Không dùng chung kim tiêm, dao cạo râu, kềm cắt móng, máy xăm…
• Khi thực hiện thủ thuật như xăm hình, xỏ khuyên, chăm sóc móng, hãy chọn cơ sở uy tín, dùng dụng cụ vô khuẩn.

Chủ động bảo vệ bản thân bằng cách sử dụng dụng cụ cá nhân riêng biệt là bước đơn giản nhưng mang lại hiệu quả lâu dài trong việc ngăn ngừa lây nhiễm HIV và các bệnh truyền qua đường máu.

Xét nghiệm định kỳ để sớm phát hiện và điều trị HIV

Xét nghiệm là cách duy nhất để biết mình có nhiễm HIV hay không. Phát hiện sớm giúp:

• Bắt đầu điều trị ARV kịp thời.
• Giảm tải lượng virus trong máu, bảo vệ hệ miễn dịch.
• Ngăn ngừa lây truyền cho người khác.

Vì vậy, xét nghiệm định kỳ là bước quan trọng giúp mỗi người chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng.

Cập nhật tình hình lây nhiễm HIV ở Nghệ An cho thấy địa phương đang nỗ lực kiểm soát dịch bằng nhiều biện pháp đồng bộ, từ mở rộng xét nghiệm, điều trị ARV đến tăng cường truyền thông cộng đồng. Mặc dù số ca nhiễm mới có xu hướng giảm và tỷ lệ điều trị hiệu quả đạt mức cao, HIV/AIDS vẫn là thách thức đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội.

Chủ động tìm hiểu thông tin chính thống, phòng ngừa đúng cách và không kỳ thị sẽ góp phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng cũng như hướng tới mục tiêu chấm dứt dịch AIDS trong những năm tới.