Vi khuẩn HP có lây qua đường ăn uống không? Làm sao để phòng ngừa nhiễm HP qua ăn uống?

Một trong những thắc mắc phổ biến nhất của người bệnh là: “Vi khuẩn HP có lây qua đường ăn uống không?”. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cơ chế lây nhiễm, những thói quen ăn uống dễ làm lan truyền HP và cách phòng ngừa hiệu quả nhất.

Vi khuẩn HP có lây qua đường ăn uống không?

HP là một loại vi khuẩn gram âm, được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1982 bởi hai nhà khoa học người Úc - Barry Marshall và Robin Warren. Để chứng minh vai trò của HP trong bệnh lý dạ dày, chính Barry Marshall đã tự uống một lượng HP để gây bệnh trên cơ thể mình. Sự hy sinh vì khoa học đó đã mang lại bước ngoặt lớn trong y học hiện đại, giúp họ giành được Giải Nobel Y học năm 2005.

HP có khả năng sống sót trong môi trường acid dạ dày bằng cách tiết ra enzyme urease, tạo môi trường kiềm bảo vệ chính nó. Vi khuẩn này gây tổn thương niêm mạc, kích thích viêm và là yếu tố chính trong cơ chế hình thành viêm loét cũng như các tổn thương tiền ung thư.

Vậy vi khuẩn HP có lây qua đường ăn uống không thì câu trả lời là có và rất dễ dàng. Vi khuẩn HP có thể lây qua đường tiêu hóa, đặc biệt trong môi trường ăn uống chung, không đảm bảo vệ sinh. Hai con đường lây truyền chính qua ăn uống bao gồm:

Đường miệng - miệng:

• HP có thể tồn tại tạm thời trong nước bọt, đặc biệt ở người có trào ngược dạ dày thực quản.
• Thói quen dùng chung muỗng, đũa, ly uống nước, gắp thức ăn cho người khác, hoặc nếm thức ăn cho trẻ nhỏ bằng thìa của người lớn đều có thể vô tình truyền vi khuẩn từ người này sang người khác.

Vì vậy hãy lựa chọn những thực phẩm tốt cho dạ dày cũng là một cách để giúp HP của các bạn không tái phát cũng như suy giảm đáng kể. 

Đường phân - miệng: 

HP có thể được đào thải ra ngoài qua phân. Nếu không rửa tay kỹ sau khi đi vệ sinh hoặc chế biến thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, vi khuẩn có thể bám vào thức ăn, nước uống và quay lại cơ thể qua đường miệng.

Một số nghiên cứu quốc tế, như công bố trên Tạp chí Gut (Anh), chỉ ra rằng HP có thể sống nhiều giờ trong nước bẩn hoặc thực phẩm để ngoài không khí. Điều này đặc biệt nguy hiểm ở các vùng có hệ thống vệ sinh chưa đảm bảo hoặc thói quen ăn sống còn phổ biến.

Thói quen ăn uống làm tăng nguy cơ lây nhiễm HP

Dưới đây là những hành vi ăn uống hằng ngày tưởng chừng vô hại nhưng lại là “cầu nối” cho vi khuẩn HP lan rộng:

• Ăn uống chung chén, đũa, gắp thức ăn cho nhau.
• Dùng muỗng chung để mớm thức ăn cho trẻ.
• Uống nước chưa đun sôi, ăn rau sống chưa rửa kỹ.
• Không rửa tay trước khi ăn hoặc sau khi đi vệ sinh.
• Vệ sinh răng miệng kém, dễ tích tụ mảng bám chứa HP.

Trong môi trường sinh hoạt chung như gia đình, trường học, nhà hàng, nguy cơ lây chéo HP là hoàn toàn có thể xảy ra nếu những thói quen trên diễn ra thường xuyên.

Làm sao để phòng ngừa nhiễm HP qua ăn uống?

Dù tỷ lệ nhiễm vi khuẩn HP tại Việt Nam vẫn còn rất cao, người dân hoàn toàn có thể chủ động bảo vệ mình và người thân khỏi nguy cơ nhiễm khuẩn nếu duy trì một số nguyên tắc cơ bản nhưng hiệu quả trong ăn uống và sinh hoạt.

Trước hết, việc lựa chọn thực phẩm và cách chế biến đóng vai trò then chốt. Hãy ưu tiên các món ăn được nấu chín kỹ và sử dụng nước đã đun sôi, đặc biệt nên hạn chế các món sống, tái, hoặc lên men như nem chua, gỏi sống, tiết canh - những thực phẩm có nguy cơ cao chứa vi khuẩn hoặc ký sinh trùng, trong đó có HP. Ngoài ra, thói quen ăn ngoài ở các hàng quán không đảm bảo vệ sinh cũng cần được xem xét lại, nhất là với người từng nhiễm HP hoặc đang trong quá trình điều trị.

Trong mỗi bữa ăn gia đình, việc dùng chung chén đũa, đặc biệt là gắp thức ăn bằng đũa cá nhân, là một yếu tố dễ dẫn đến lây nhiễm HP giữa các thành viên. Thay vào đó, nên dùng đũa gắp riêng cho món chung và tuyệt đối không nên mớm cơm hoặc dùng thìa của người lớn để đút thức ăn cho trẻ nhỏ - một thói quen vẫn còn phổ biến trong nhiều gia đình Việt.

Vệ sinh cá nhân, tuy đơn giản nhưng có tác dụng lớn trong việc ngăn ngừa lây nhiễm. Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, và trước khi chế biến thực phẩm là nguyên tắc không thể bỏ qua. Điều này đặc biệt cần thiết khi chăm sóc người bệnh hoặc khi trong gia đình có người đang điều trị HP.

Trong một số trường hợp, nếu một thành viên trong nhà được chẩn đoán dương tính với vi khuẩn HP, bác sĩ có thể khuyến nghị xét nghiệm cho các thành viên khác. Việc điều trị đồng thời cho cả gia đình giúp hạn chế tình trạng lây nhiễm chéo và giảm nguy cơ tái nhiễm sau điều trị. Bên cạnh đó, bất kỳ ai có dấu hiệu đau vùng thượng vị, đầy bụng, ợ hơi, hoặc buồn nôn kéo dài - đặc biệt nếu có tiền sử nhiễm HP - nên chủ động thăm khám và tầm soát lại để được xử lý sớm, tránh biến chứng về lâu dài.

Việc ngăn ngừa lây nhiễm HP không đòi hỏi kỹ thuật phức tạp, mà cần sự thay đổi từ nhận thức và duy trì các thói quen ăn uống vệ sinh, khoa học ngay trong sinh hoạt hằng ngày.

HP còn có thể lây qua những con đường nào khác?

Bên cạnh đường ăn uống, vi khuẩn HP còn có thể lây qua:

• Đường miệng - miệng: Thông qua hôn sâu, dùng chung bàn chải đánh răng hoặc đồ dùng cá nhân.
• Dụng cụ y tế không tiệt trùng: Nội soi dạ dày, đặt ống thông nếu không được khử khuẩn đúng quy trình.
• Vật dụng vệ sinh chung: Khăn mặt, ly súc miệng, bồn rửa không vệ sinh kỹ.

Vì thế, phòng tránh lây nhiễm HP không chỉ dừng lại ở ăn uống mà còn cần nâng cao ý thức vệ sinh trong mọi sinh hoạt cá nhân hằng ngày.

Bài viết đã trả lời cho câu hỏi vi khuẩn HP có lây qua đường ăn uống không. Đây là loài vi khuẩn tuy nhỏ bé, nhưng có thể gây ra hậu quả lớn nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Việc hiểu rõ con đường lây nhiễm - đặc biệt là qua đường ăn uống - chính là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người thân yêu. Ăn sạch, uống sạch - và sống có trách nhiệm với từng hành vi nhỏ trong sinh hoạt hằng ngày chính là cách đơn giản nhất nhưng cũng hiệu quả nhất để tránh xa HP.