Vi khuẩn gram âm gây ra bệnh lý gì? Chẩn đoán và điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn gram âm

Vi khuẩn gram âm là một mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng. Việc kiểm soát và ngăn ngừa sự lây lan của chúng là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của mọi người. Vậy vi khuẩn gram âm là gì và cách phòng ngừa nhiễm vi khuẩn gram âm như thế nào? Để giúp bạn hiểu rõ hơn về vi khuẩn gram âm, Tiêm chủng Long Châu sẽ cung cấp thông tin chi tiết về vấn đề này. Hãy cùng tìm hiểu ngay để trang bị kiến thức và bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình nhé!

Vi khuẩn gram âm là gì?

Vi khuẩn gram âm sở hữu một cấu trúc thành tế bào rất đặc biệt, khác biệt rõ rệt so với vi khuẩn gram dương. Điểm nổi bật là lớp peptidoglycan mỏng, chỉ chiếm khoảng 10% tổng thành tế bào. Lớp peptidoglycan này là một mạng lưới các phân tử đường và axit amin, tạo nên độ cứng và hình dạng cho vi khuẩn.

Bên ngoài lớp peptidoglycan mỏng manh, vi khuẩn gram âm còn có một lớp màng ngoài chứa nhiều lipid (axit béo). Lớp màng này đóng vai trò như một hàng rào bảo vệ, ngăn chặn sự xâm nhập của nhiều chất, bao gồm cả thuốc kháng sinh. Chính lớp màng ngoài này cũng góp phần tạo nên đặc tính kháng thuốc của vi khuẩn gram âm.

Cấu trúc thành tế bào độc đáo này quyết định phản ứng của vi khuẩn gram âm trong quá trình nhuộm gram, một kỹ thuật quan trọng trong vi sinh học. Khi nhuộm gram, vi khuẩn gram âm không giữ được màu tím tinh thể do lớp peptidoglycan mỏng và lớp màng ngoài bị hòa tan bởi cồn.

Sự khác biệt về cấu trúc thành tế bào và phản ứng nhuộm gram không chỉ là đặc điểm sinh học đơn thuần. Nó còn có ý nghĩa lớn trong y học, giúp các nhà khoa học và bác sĩ xác định loại vi khuẩn gây bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Vi khuẩn gram âm gây ra bệnh lý gì?

Vi khuẩn gram âm là một nhóm vi khuẩn lớn và đa dạng, có cấu trúc thành tế bào đặc biệt. Dưới đây là một số ví dụ:

• Escherichia coli (E. coli): Một số chủng vô hại, một số gây ngộ độc thực phẩm, nhiễm trùng đường tiết niệu.

• Pseudomonas aeruginosa: Gây nhiễm trùng ở người có hệ miễn dịch yếu, đặc biệt trong bệnh viện.

• Klebsiella pneumoniae: Gây viêm phổi, nhiễm trùng máu, nhiễm trùng đường tiết niệu.

• Salmonella: Gây bệnh do thực phẩm, dẫn đến tiêu chảy, sốt, đau bụng.

• Neisseria gonorrhoeae: Gây bệnh lậu, một bệnh lây truyền qua đường tình dục.

• Haemophilus influenzae: Gây các nhiễm trùng như viêm phổi, viêm màng não, và nhiễm trùng tai.

• Legionella pneumophila: Gây bệnh Legionnaires, một dạng viêm phổi nặng.

• Acinetobacter baumannii: Gây nhiễm trùng nghiêm trọng trong bệnh viện, ngày càng kháng kháng sinh.

Ai có nguy cơ nhiễm vi khuẩn gram âm?

Những người có nguy cơ nhiễm vi khuẩn gram âm:

• Người bệnh trong bệnh viện: Nhất là ở ICU, sau phẫu thuật, hoặc dùng thiết bị y tế.

• Người suy giảm miễn dịch: Như bệnh nhân HIV/AIDS, ung thư, ghép tạng.

• Người có bệnh mãn tính: Bệnh phổi, tiểu đường.

• Người lớn tuổi: Hệ miễn dịch yếu.

• Người dùng kháng sinh lâu dài: Dễ kháng thuốc.

Chẩn đoán và điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn gram âm

Chẩn đoán

Chẩn đoán vi khuẩn gram âm bao gồm các bước sau:

• Thu thập mẫu: Lấy mẫu bệnh phẩm (máu, nước tiểu, dịch mủ...) vô trùng.

• Nhuộm gram: Xác định vi khuẩn gram âm (màu đỏ/hồng).

• Nuôi cấy: Phát triển vi khuẩn để xác định loại.

• Xét nghiệm sinh hóa: Phân biệt các loài vi khuẩn gram âm.

• Kháng sinh đồ: Kiểm tra độ nhạy cảm với kháng sinh.

• Xét nghiệm sinh học phân tử (PCR): Xác định nhanh vi khuẩn và gen kháng thuốc.

Điều trị

Việc điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn gram âm ngày càng trở nên thách thức do sự gia tăng kháng kháng sinh. Dưới đây là một số phương pháp điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn gram âm:

Lựa chọn kháng sinh phù hợp

• Việc chọn kháng sinh phụ thuộc vào loại vi khuẩn, mức độ kháng thuốc và vị trí nhiễm trùng.

• Kháng sinh đồ giúp xác định độ nhạy cảm của vi khuẩn với kháng sinh, từ đó hướng dẫn điều trị.

• Các nhóm kháng sinh phổ biến bao gồm Cephalosporin, Carbapenem, Fluoroquinolone, Aminoglycoside và Colistin (được sử dụng cuối cùng).

Phối hợp kháng sinh và biện pháp hỗ trợ

Trong trường hợp nhiễm trùng nặng hoặc vi khuẩn đa kháng thuốc, phối hợp nhiều loại kháng sinh có thể tăng hiệu quả.

Các biện pháp hỗ trợ bao gồm:

• Kiểm soát nguồn nhiễm trùng (loại bỏ vật liệu nhiễm trùng, dẫn lưu mủ).

• Hỗ trợ chức năng cơ quan (truyền dịch, hỗ trợ hô hấp, tuần hoàn).

• Chăm sóc dinh dưỡng để tăng sức đề kháng.

Sự khác biệt giữa vi khuẩn gram âm và gram dương?

Cấu trúc thành tế bào:

Vi khuẩn gram dương có thành tế bào dày, chủ yếu là peptidoglycan, tạo thành một lớp bảo vệ vững chắc.

Vi khuẩn gram âm có thành tế bào phức tạp hơn, với một lớp peptidoglycan mỏng và một màng ngoài chứa LPS. LPS có thể gây ra các phản ứng viêm mạnh mẽ trong cơ thể vật chủ.

Phương pháp nhuộm gram:

• Trong quá trình nhuộm gram, lớp peptidoglycan dày của vi khuẩn gram dương giữ lại thuốc nhuộm crystal violet, khiến chúng có màu tím.

• Ở vi khuẩn gram âm, lớp peptidoglycan mỏng không giữ được thuốc nhuộm crystal violet, và màng ngoài bị phá vỡ bởi cồn, cho phép thuốc nhuộm safranin xâm nhập, khiến chúng có màu hồng.

Khả năng kháng kháng sinh:

• Màng ngoài của vi khuẩn gram âm hoạt động như một hàng rào bảo vệ, ngăn chặn sự xâm nhập của nhiều loại kháng sinh.

• Do đó, vi khuẩn gram âm thường kháng kháng sinh hơn so với vi khuẩn gram dương.

Độc tố:

• Vi khuẩn gram dương thường tiết ra ngoại độc tố, là các protein độc hại được giải phóng ra bên ngoài tế bào.

• Vi khuẩn gram âm có LPS trong màng ngoài, hoạt động như một nội độc tố, gây ra các phản ứng viêm khi vi khuẩn bị phá vỡ.

Phòng ngừa nhiễm trùng do vi khuẩn gram âm

Để phòng ngừa nhiễm trùng do vi khuẩn gram âm hiệu quả, tập trung vào các biện pháp sau:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước, đặc biệt trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

• Vệ sinh kỹ lưỡng vết thương hở để tránh nhiễm khuẩn.

• Nhân viên y tế tuân thủ nghiêm ngặt vệ sinh tay.

• Sử dụng kháng sinh hợp lý, tránh lạm dụng.

• Cách ly bệnh nhân nhiễm khuẩn đa kháng thuốc.

• Rửa sạch rau quả, nấu chín kỹ thức ăn.

• Tránh các thực phẩm sống, tái, đặc biệt là thịt, gia cầm và hải sản.

• Ăn uống đủ chất dinh dưỡng.

• Tập luyện thể dục thường xuyên, ít nhất 30 phút mỗi ngày.

• Ngủ đủ giấc.

Trên đây là thông tin mà Trung tâm Tiêm chủng Long Châu giúp bạn giải đáp thắc mắc: “Vi khuẩn gram âm gây ra bệnh lý gì? Chẩn đoán và điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn gram âm”. Để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình, hãy luôn đảm bảo an toàn vệ sinh và tiêm phòng đầy đủ ngay từ hôm nay.