Trẻ bị viêm họng có tự khỏi không?

Trẻ nhỏ rất dễ bị viêm họng do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện và thường xuyên tiếp xúc với môi trường có nhiều tác nhân gây bệnh. Khi bé xuất hiện các dấu hiệu như đau rát cổ họng, khàn tiếng hoặc sốt nhẹ, cha mẹ thường băn khoăn không biết trẻ bị viêm họng có tự khỏi không. Thực tế, phần lớn các trường hợp viêm họng ở trẻ có thể tự khỏi nếu được chăm sóc đúng cách và theo dõi sát sao. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng nên “chờ bệnh tự hết” mà cần có những hiểu biết nhất định để phân biệt khi nào cần can thiệp y tế kịp thời.

Trẻ bị viêm họng có tự khỏi không?

Viêm họng là một trong những bệnh lý đường hô hấp trên rất thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trong giai đoạn giao mùa hoặc khi thời tiết thay đổi đột ngột. Đây là tình trạng niêm mạc họng bị viêm, sưng đỏ do tác nhân gây bệnh, phổ biến nhất là virus và vi khuẩn. Một trong những thắc mắc khiến nhiều bậc cha mẹ quan tâm đó là: Liệu trẻ bị viêm họng có thể tự khỏi không?

Thực tế, phần lớn các trường hợp viêm họng ở trẻ là do virus gây ra. Với những nguyên nhân này, bệnh thường tự giới hạn và có thể tự khỏi sau khoảng 7 – 10 ngày, nếu trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ, ăn uống hợp lý và được chăm sóc đúng cách tại nhà. Trong suốt quá trình này, các triệu chứng như sốt, đau họng, ho khan, nghẹt mũi... sẽ dần cải thiện mà không cần dùng đến kháng sinh.

Trẻ bị viêm họng do đâu?

Viêm họng là một trong những bệnh lý phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt là vào thời điểm giao mùa hoặc khi thời tiết thay đổi thất thường. Tuy là bệnh thường gặp nhưng không phải phụ huynh nào cũng hiểu rõ nguyên nhân gây viêm họng ở trẻ, từ đó dễ dẫn đến việc điều trị sai cách, thậm chí lạm dụng thuốc kháng sinh không cần thiết.

Theo các chuyên gia, khoảng 70 – 80% trường hợp viêm họng ở trẻ em là do virus gây ra, bao gồm các loại virus cảm cúm, virus hợp bào hô hấp (RSV), adenovirus… Những trường hợp này thường chỉ gây viêm nhiễm nhẹ ở vùng họng, sốt vừa phải và có thể tự khỏi sau vài ngày nếu được chăm sóc đúng cách.

Chỉ có khoảng 20 – 30% trường hợp viêm họng ở trẻ là do vi khuẩn, mà điển hình nhất là vi khuẩn liên cầu nhóm A (Streptococcus pyogenes) loại vi khuẩn có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng bằng kháng sinh. Do đó, trong 10 trẻ bị viêm họng thì chỉ khoảng 2 – 3 trẻ là cần dùng kháng sinh. Đa số các trường hợp còn lại, trẻ không cần thiết phải dùng thuốc kháng sinh, mà chỉ cần điều trị triệu chứng kết hợp với chăm sóc phù hợp tại nhà.

Ngoài virus và vi khuẩn, một số yếu tố không liên quan đến nhiễm trùng cũng có thể là nguyên nhân gây viêm họng ở trẻ, chẳng hạn như: Dị ứng với phấn hoa, khói bụi, lông thú; khô họng do thường xuyên thở bằng miệng; hay việc tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, điều hòa lạnh trong thời gian dài.

Đặc biệt, khi thời tiết thay đổi nóng lạnh thất thường hệ miễn dịch của trẻ còn yếu dễ bị suy giảm, tạo điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây viêm họng phát triển mạnh mẽ hơn.

Do đó, cha mẹ tuyệt đối không nên tự ý cho trẻ dùng kháng sinh ngay khi trẻ mới có biểu hiện đau họng, sốt nhẹ, ho hay nghẹt mũi. Việc lạm dụng kháng sinh không chỉ không giúp điều trị hiệu quả mà còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc, khiến việc điều trị các bệnh nhiễm khuẩn về sau trở nên khó khăn hơn. Cách tốt nhất là nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để xác định rõ nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp.

Khi nào nên dùng thuốc kháng sinh cho bé bị viêm họng?

Việc sử dụng kháng sinh cho trẻ bị viêm họng không nên áp dụng một cách tùy tiện mà cần dựa trên nguyên nhân gây bệnh cụ thể. Thực tế, thuốc kháng sinh chỉ được chỉ định khi trẻ bị viêm họng do vi khuẩn, điển hình là vi khuẩn liên cầu nhóm A. Trong trường hợp viêm họng do virus nguyên nhân phổ biến nhất thì kháng sinh không có tác dụng và thậm chí còn gây hại nếu dùng không đúng cách.

Ngoài ra, một số trẻ ban đầu bị viêm họng do virus nhưng do không được chăm sóc đúng hoặc điều trị sai cách, khiến bệnh trở nặng và dẫn đến bội nhiễm vi khuẩn. Lúc này, trẻ sẽ đồng thời nhiễm virus và vi khuẩn, và việc dùng kháng sinh trở nên cần thiết để kiểm soát nhiễm trùng.

Để xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh, cha mẹ tuyệt đối không nên tự ý mua thuốc cho trẻ dùng tại nhà, đặc biệt là với các thuốc kê đơn như kháng sinh. Việc thăm khám với bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng hoặc nhi khoa là rất quan trọng để có chẩn đoán chính xác, từ đó chỉ định loại thuốc phù hợp.

Một số dấu hiệu nghi ngờ trẻ bị viêm họng do vi khuẩn cần chú ý bao gồm: Sốt cao trên 38,5°C, đau họng dữ dội, nổi hạch ở cổ, đau đầu, mệt mỏi, xuất hiện nốt đỏ nhỏ ở vòm miệng, amidan sưng to có mủ, đau bụng... Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của viêm họng do liên cầu khuẩn tan huyết beta nhóm A, và cần được điều trị bằng kháng sinh đúng phác đồ.

Các loại kháng sinh thường được sử dụng cho trẻ viêm họng do vi khuẩn bao gồm:

• Amoxicillin hoặc amoxicillin kết hợp acid clavulanic, liều thường dùng là khoảng 50mg/kg/ngày, kéo dài từ 5 – 7 ngày.
• Cephalosporin thế hệ 1 – 2 như cephalexin, cefaclor, cefuroxim cũng thường được chỉ định.
• Trong một số trường hợp, macrolid như azithromycin hoặc erythromycin sẽ được sử dụng thay thế, nhất là với trẻ bị dị ứng penicillin.

Lưu ý: Các nhóm thuốc như sulfamid, quinolon, cephalosporin thế hệ 3 không nên dùng cho trẻ em trừ khi có kết quả kháng sinh đồ xác định chính xác vi khuẩn gây bệnh.

Riêng đối với viêm họng do liên cầu khuẩn, thời gian điều trị bằng kháng sinh có thể kéo dài đến 10 ngày để đảm bảo loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn và ngăn ngừa biến chứng về tim và thận.

Tóm lại, đa số trường hợp viêm họng ở trẻ, đặc biệt là do virus, có thể tự khỏi sau khoảng 7 – 10 ngày nếu được nghỉ ngơi đầy đủ, uống nhiều nước và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, cha mẹ cũng không nên chủ quan nếu các triệu chứng trở nặng, kéo dài hoặc xuất hiện dấu hiệu bất thường. Trong mọi trường hợp, tốt nhất vẫn nên đưa bé đến bác sĩ khi nghi ngờ viêm họng do vi khuẩn hoặc khi tình trạng không cải thiện sau vài ngày. Việc hiểu rõ nguyên nhân và theo dõi sát sao quá trình hồi phục sẽ giúp trẻ mau khỏe, tránh được các biến chứng không mong muốn và hạn chế việc lạm dụng thuốc không cần thiết.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về trẻ bị viêm họng có tự khỏi không? Tuy nhiên, không phải lúc nào viêm họng cũng tự khỏi một cách an toàn. Nếu nguyên nhân gây bệnh là do vi khuẩn liên cầu nhóm A (S. pyogenes) có thể gây biến chứng nguy hiểm như viêm cầu thận, thấp tim, viêm khớp... thì trẻ cần được điều trị bằng kháng sinh theo đúng chỉ định của bác sĩ. Ngoài ra, nếu sau 2 – 3 ngày chăm sóc mà trẻ vẫn sốt cao, ho nhiều, mệt mỏi, bỏ ăn hoặc có biểu hiện nặng hơn như đau tai, thở khò khè, thở gấp... thì cha mẹ không nên chủ quan, mà nên đưa trẻ đi khám sớm.

Việc theo dõi sát các biểu hiện của trẻ là điều rất quan trọng trong giai đoạn mắc bệnh. Nếu phát hiện sớm và điều trị đúng hướng, trẻ sẽ phục hồi nhanh chóng và không để lại di chứng nào đáng lo ngại.