Song thai có nguy hiểm không? Những điều cha mẹ cần biết để chuẩn bị sớm

Song thai là tình trạng một người mẹ mang hai thai nhi cùng lúc trong tử cung, có thể xuất phát từ hai trứng rụng riêng biệt hoặc một trứng thụ tinh phân chia sớm. Đây là dạng đa thai phổ biến nhất, đi kèm với nhiều đặc điểm sinh lý và nguy cơ sản khoa đặc thù.

Song thai là gì và xảy ra khi nào?

Song thai là hiện tượng trong đó có hai phôi thai cùng phát triển trong tử cung của người mẹ. Tình trạng này có thể hình thành do hai cơ chế khác nhau và thường được xác định trong tam cá nguyệt đầu tiên thông qua siêu âm:

• Thai đôi hai trứng: Hai trứng rụng cùng lúc, được thụ tinh bởi hai tinh trùng khác nhau. Hai thai nhi có thể khác giới và mang đặc điểm di truyền riêng biệt.
• Thai đôi một trứng: Một trứng được thụ tinh và sau đó phân tách thành hai phôi riêng biệt. Hai bé sẽ có cùng giới tính, giống nhau về gen và thường rất giống nhau về ngoại hình.

Tỷ lệ mang thai đôi hiện nay đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt ở các trường hợp sử dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như IVF (thụ tinh trong ống nghiệm) hoặc kích trứng.

Những nguyên nhân làm tăng khả năng mang song thai

Có nhiều yếu tố sinh học và y học có thể làm tăng khả năng người mẹ mang thai đôi. Những yếu tố này bao gồm:

• Di truyền: Nếu trong gia đình mẹ có người từng mang thai đôi, khả năng bạn cũng sẽ mang thai đôi cao hơn.
• Tuổi mẹ: Phụ nữ trên 30 tuổi, đặc biệt là từ 35 trở lên, có tỷ lệ rụng nhiều trứng hơn trong một chu kỳ kinh, làm tăng khả năng mang thai đôi.
• Hỗ trợ sinh sản: Các phương pháp điều trị hiếm muộn như IUI, IVF hoặc sử dụng thuốc kích trứng làm tăng khả năng thụ thai đôi hoặc đa thai.
• Số lần mang thai trước đó: Những phụ nữ đã từng sinh nhiều con cũng có khả năng cao mang thai đôi trong lần mang thai tiếp theo.
• Chế độ dinh dưỡng và thể trạng: Một số nghiên cứu cho thấy phụ nữ có chỉ số BMI cao, hoặc tiêu thụ nhiều sản phẩm từ sữa, có khả năng mang thai đôi cao hơn.

Những rủi ro mẹ bầu cần lưu ý trong thai kỳ đặc biệt

Mang hai em bé cùng lúc đồng nghĩa với việc mẹ sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro hơn so với thai kỳ thông thường.

Các biến chứng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe người mẹ:

Một số rối loạn có thể xuất hiện sớm hoặc nặng hơn bình thường, bao gồm:

• Sinh non: Hơn 50% các trường hợp mang hai bé sinh trước tuần 37, làm tăng nguy cơ bé gặp các vấn đề hô hấp, miễn dịch yếu hoặc phát triển thể chất chậm hơn.

• Tiền sản giật: Huyết áp tăng kèm protein niệu do hệ tuần hoàn bị quá tải, nếu không kiểm soát có thể gây co giật, tổn thương gan, thận.

• Tiểu đường thai kỳ: Xuất hiện do rối loạn chuyển hóa glucose trong thai kỳ, phổ biến hơn ở mẹ có cân nặng cao hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh.

• Tăng huyết áp thai kỳ: Dễ xảy ra từ tam cá nguyệt thứ hai, cần theo dõi sát vì có thể dẫn tới tiền sản giật hoặc biến chứng mạch máu.

• Rối loạn nhau thai: Bao gồm nhau tiền đạo, bong nhau non hoặc nhau cài răng lược - các tình trạng có thể gây xuất huyết nặng, đe dọa tính mạng nếu không xử lý kịp thời.

Các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn ở hai em bé trong bụng mẹ:

Không chỉ người mẹ, hai thai nhi cũng có nguy cơ đối mặt với nhiều biến chứng phát triển do không gian và nguồn dinh dưỡng bị chia sẻ, cụ thể như:

• Cân nặng khi sinh thấp: Do diện tích tử cung hạn chế, mỗi bé thường chỉ nặng khoảng 1,8 - 2,4 kg khi chào đời.

• Tăng trưởng không đồng đều: Một bé phát triển tốt hơn, trong khi bé còn lại chậm hơn, có thể dẫn đến suy dinh dưỡng hoặc thiểu ối.

• Nguy cơ dị tật bẩm sinh: Đặc biệt cao hơn ở các trường hợp hai bé dùng chung bánh nhau hoặc túi ối, làm tăng nguy cơ rối loạn phát triển tim mạch và hệ thần kinh.

Những lưu ý trong chăm sóc thai kỳ song sinh

Để đảm bảo thai kỳ an toàn, mẹ bầu mang thai đôi cần có chế độ chăm sóc đặc biệt hơn so với mang thai đơn. Dưới đây là những điều cần lưu ý:

Khám thai định kỳ với tần suất phù hợp

Khi mang song thai, mẹ bầu cần được theo dõi chặt chẽ hơn nhằm phát hiện sớm các nguy cơ tiềm ẩn. Việc thăm khám định kỳ giúp đánh giá sự phát triển của cả hai thai nhi một cách toàn diện. Bác sĩ sẽ theo dõi chiều dài cổ tử cung và kiểm tra lượng nước ối đều đặn để phát hiện dấu hiệu dọa sinh non. Siêu âm thường xuyên là cần thiết để kịp thời phát hiện hội chứng truyền máu song thai hoặc tình trạng phát triển không đồng đều giữa hai bé, từ đó can thiệp sớm nếu cần thiết.

Tăng cường dinh dưỡng và thời gian nghỉ ngơi

Trong thai kỳ song thai, nhu cầu dinh dưỡng và năng lượng của mẹ sẽ tăng cao hơn bình thường để đáp ứng sự phát triển của hai thai nhi. Mỗi ngày, mẹ cần bổ sung thêm khoảng 300 - 600 kcal so với thai đơn. Việc bổ sung vi chất như sắt, canxi, axit folic và DHA nên được thực hiện theo chỉ định của bác sĩ. Đồng thời, cần uống đủ nước, hạn chế làm việc nặng - đặc biệt từ tam cá nguyệt thứ hai, và ưu tiên nghỉ ngơi trong ngày để giảm căng thẳng và đảm bảo sức khỏe cho mẹ và bé.

Hạn chế vận động mạnh và kiểm soát căng thẳng

Vận động quá sức hoặc căng thẳng kéo dài trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ sinh non và các biến chứng khác. Để duy trì sức khỏe, mẹ bầu nên ưu tiên các hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ hoặc tập yoga dành riêng cho thai phụ. Cần tránh đứng quá lâu, leo cầu thang nhiều lần hoặc di chuyển đường dài. Đồng thời, giữ tinh thần thư giãn và đảm bảo ngủ đủ 7 - 8 giờ mỗi đêm giúp cân bằng nội tiết tố và hỗ trợ thai kỳ ổn định.

Chủ động chuẩn bị sớm cho hành trình vượt cạn

Do nguy cơ sinh non cao hơn ở thai kỳ song thai, mẹ bầu cần chuẩn bị kỹ lưỡng từ sớm. Việc chuẩn bị đồ sơ sinh và giấy tờ nhập viện nên được hoàn tất từ tuần thai thứ 32. Ưu tiên chọn bệnh viện có đơn vị hồi sức sơ sinh (NICU) để sẵn sàng ứng phó nếu trẻ sinh non. Đồng thời, nên lên kế hoạch sinh cụ thể và nhờ sự hỗ trợ từ người thân trong giai đoạn cuối thai kỳ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Khi nào cần nhập viện theo dõi?

Dù thai kỳ đang tiến triển bình thường, những mẹ mang hai bé cùng lúc vẫn cần hết sức cảnh giác với các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm. Việc phát hiện sớm và nhập viện kịp thời có thể giảm thiểu rủi ro đáng tiếc cho cả mẹ và con.

• Cơn gò tử cung xuất hiện đều đặn: Các cơn gò ngày càng mạnh, tần suất dày và đi kèm đau thắt lưng dưới, đặc biệt nếu kèm theo chảy máu âm đạo, có thể là dấu hiệu sinh non.

• Thai máy giảm đột ngột: Nếu bạn cảm thấy số lần cử động của các bé giảm rõ rệt hoặc một bé hoàn toàn không cử động trong thời gian dài, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo suy thai.

• Phù nhanh ở mặt và tứ chi: Khi mẹ bị sưng phù bất thường ở mặt, tay hoặc chân đi kèm đau đầu dữ dội, hoa mắt, chóng mặt, đó có thể là triệu chứng của tiền sản giật - một biến chứng nguy hiểm cần can thiệp ngay.

• Cảm giác bụng căng cứng hoặc đau từng cơn: Nếu bụng mẹ căng cứng bất thường, có cảm giác đau co rút từng đợt - đặc biệt khi chưa đến tuần 37 - đây là tín hiệu sớm của quá trình chuyển dạ sinh non.

Song thai là một hành trình đặc biệt, vừa ngọt ngào vừa đầy thử thách đối với mẹ và gia đình. Để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và hai bé, cần theo dõi sát sao, bổ sung dinh dưỡng hợp lý và nghỉ ngơi đầy đủ. Chủ động khám thai định kỳ và sẵn sàng ứng phó với các biến chứng tiềm ẩn sẽ giúp hành trình đón bé chào đời được trọn vẹn và bình an hơn.