Sán chó có nguy hiểm không? Triệu chứng thường gặp khi nhiễm sán chó

Trong thực tế lâm sàng, nhiều trường hợp nhiễm sán chó không có triệu chứng rõ ràng, dẫn đến việc chủ quan hoặc chậm trễ trong điều trị. Tuy nhiên, một số bệnh nhân lại biểu hiện tổn thương nghiêm trọng ở gan, phổi hoặc hệ thần kinh. Điều này cho thấy mức độ nguy hiểm của sán chó phụ thuộc vào vị trí ký sinh, mật độ ấu trùng và tình trạng miễn dịch của từng người. Vậy sán chó có nguy hiểm không, và cần làm gì để phòng tránh hiệu quả?

Sán chó bị nhiễm như thế nào?

Nhiễm sán chó (Toxocara canis) xảy ra khi trứng sán từ môi trường bên ngoài xâm nhập vào cơ thể con người qua đường tiêu hóa. Chó, đặc biệt là chó con, chính là vật chủ chính của loại ký sinh trùng này. Trứng sán được thải ra ngoài theo phân chó, phát tán trong đất, cát, nước và bám vào rau củ, thực phẩm hoặc bàn tay khi tiếp xúc. Khi con người vô tình nuốt phải trứng đã phát triển thành ấu trùng lây nhiễm, chúng sẽ nở trong ruột và di chuyển theo đường máu đến nhiều cơ quan khác nhau.

Một trong những con đường lây nhiễm phổ biến nhất là thói quen ăn uống không đảm bảo vệ sinh. Rau sống, rau thơm hoặc thực phẩm chưa rửa kỹ, không ngâm khử trùng có thể chứa trứng sán chó. Trẻ em thường dễ mắc bệnh hơn người lớn do hay chơi đất cát, nghịch bẩn rồi đưa tay lên miệng mà không rửa sạch. Ngoài ra, việc tiếp xúc trực tiếp với chó mèo nhiễm bệnh mà không rửa tay sau khi vuốt ve, ôm ấp cũng làm tăng nguy cơ nhiễm.

Đặc biệt, trứng sán chó có khả năng tồn tại rất lâu trong môi trường. Chúng có thể sống nhiều tháng ngoài đất ẩm, làm tăng nguy cơ lây lan ngay cả khi không tiếp xúc trực tiếp với vật nuôi. Chính vì vậy, vệ sinh cá nhân, thói quen ăn chín uống sôi và tẩy giun định kỳ được coi là những biện pháp phòng ngừa quan trọng để giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh.

Sán chó có nguy hiểm không?

Sán chó thuộc nhóm ký sinh trùng có khả năng gây bệnh cho người thông qua dạng ấu trùng. Khi xâm nhập vào cơ thể, ấu trùng này không thể trưởng thành nhưng lại có thể di chuyển khắp nơi theo dòng máu, gây ra tổn thương đa cơ quan.

Ở mức độ nhẹ, người nhiễm có thể chỉ gặp các triệu chứng mệt mỏi, ngứa da, đau bụng thoáng qua. Tuy nhiên, khi ấu trùng tập trung nhiều tại gan, phổi hoặc mắt, tình trạng viêm và tổn thương mô có thể dẫn đến biến chứng nặng. Nguy hiểm hơn, nếu ấu trùng di chuyển lên não, bệnh nhân có thể bị rối loạn thần kinh, co giật hoặc suy giảm nhận thức. Vì vậy, sán chó có thể tiềm ẩn nguy cơ đe dọa sức khỏe nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.

Mức độ nguy hiểm của sán chó nằm ở khả năng di chuyển ngẫu nhiên của ấu trùng trong cơ thể người. Chúng không phát triển thành giun trưởng thành, nhưng chính quá trình “lang thang” này lại tạo nên nhiều ổ viêm mạn tính. Sự tồn tại kéo dài của ấu trùng có thể gây xơ gan, tổn thương phổi mạn tính hoặc để lại sẹo trong mắt.

Ngoài ra, việc chẩn đoán nhiễm sán chó không dễ dàng, bởi triệu chứng thường mơ hồ và dễ nhầm lẫn với bệnh lý khác. Nếu chỉ dựa vào biểu hiện lâm sàng mà không làm xét nghiệm huyết thanh học, nhiều ca bệnh có thể bị bỏ sót, khiến ấu trùng tiếp tục gây hại lâu dài.

Triệu chứng thường gặp khi nhiễm sán chó

Biểu hiện lâm sàng của nhiễm sán chó (Toxocara canis) thường rất đa dạng và khó nhận biết, bởi chúng phụ thuộc nhiều vào cơ quan mà ấu trùng di chuyển tới và mức độ đáp ứng miễn dịch của người bệnh. Đây chính là lý do vì sao nhiều trường hợp bị bỏ sót, chỉ được phát hiện khi bệnh đã tiến triển nặng hoặc gây biến chứng.

Khi ấu trùng cư trú tại gan, bệnh nhân thường có cảm giác đau tức vùng hạ sườn phải, gan to hoặc men gan tăng cao. Những dấu hiệu này dễ khiến bác sĩ và người bệnh nhầm lẫn với viêm gan virus hoặc các bệnh lý gan mật khác. Trên siêu âm gan, có thể xuất hiện hình ảnh tổn thương dạng nốt hoặc ổ viêm, càng làm chẩn đoán phức tạp hơn.

Nếu ấu trùng di chuyển đến phổi, chúng gây phản ứng viêm và xơ hóa mô phổi, dẫn đến các triệu chứng như ho khan hoặc ho có đờm kéo dài, khó thở, khò khè. Nhiều bệnh nhân dễ bị chẩn đoán nhầm với viêm phổi, hen phế quản hoặc thậm chí lao phổi, khiến việc điều trị ban đầu không mang lại hiệu quả.

Một trong những biến chứng đáng lo ngại nhất là khi sán chó đến mắt. Ấu trùng có thể gây viêm võng mạc, xuất huyết hoặc để lại sẹo trên bề mặt võng mạc. Người bệnh thường thấy giảm thị lực, nhìn mờ, ám điểm (đốm đen hoặc trắng trong tầm nhìn), thậm chí lác mắt. Nếu không được can thiệp kịp thời, tổn thương này có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn, gây mù lòa.

Trong những trường hợp hiếm hơn nhưng rất nguy hiểm, sán chó có thể xâm nhập hệ thần kinh trung ương. Khi đó, bệnh nhân có thể gặp triệu chứng thần kinh như nhức đầu dai dẳng, chóng mặt, động kinh, co giật hoặc rối loạn hành vi, thay đổi tính cách. Đây là biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống và khả năng sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

Tóm lại, triệu chứng nhiễm sán chó không chỉ mơ hồ mà còn dễ nhầm với nhiều bệnh lý thông thường khác. Chính vì vậy, việc nghĩ đến khả năng nhiễm sán chó khi có triệu chứng kéo dài, kết hợp với yếu tố nguy cơ như thường xuyên tiếp xúc đất cát hoặc nuôi chó mèo, là điều hết sức cần thiết để chẩn đoán sớm và điều trị hiệu quả.

Điều trị và phòng ngừa nhiễm sán chó

Điều trị sán chó cần kết hợp giữa thuốc diệt ký sinh trùng và kiểm soát triệu chứng. Các thuốc như albendazole hoặc mebendazole thường được sử dụng để tiêu diệt ấu trùng. Tuy nhiên, hiệu quả còn phụ thuộc vào mức độ lan rộng của bệnh và thời gian phát hiện. Trường hợp tổn thương mắt hoặc thần kinh, bác sĩ có thể cân nhắc thêm corticosteroid để giảm phản ứng viêm. Quan trọng hơn cả là tuân thủ phác đồ điều trị đầy đủ, không tự ý ngưng thuốc và tái khám theo lịch hẹn. Việc điều trị sớm giúp hạn chế tối đa nguy cơ để lại di chứng.

Phòng bệnh đóng vai trò quan trọng không kém so với điều trị. Mỗi người có thể giảm nguy cơ nhiễm sán chó bằng cách rửa tay kỹ trước khi ăn, sau khi chơi với thú nuôi và sau khi tiếp xúc với đất cát. Rau sống, thực phẩm tươi sống cần rửa sạch, ngâm muối hoặc nấu chín kỹ trước khi ăn. Chủ nuôi chó mèo cần tẩy giun định kỳ cho thú cưng và giữ vệ sinh khu vực sinh hoạt. Đặc biệt, trẻ em là nhóm dễ nhiễm sán chó do thói quen chơi đất cát và đưa tay lên miệng. Vì vậy, cha mẹ cần giám sát và giáo dục trẻ về thói quen vệ sinh đúng cách.

Vậy, sán chó có nguy hiểm không? Câu trả lời là có, bởi ấu trùng sán chó có thể gây tổn thương nhiều cơ quan quan trọng như gan, phổi, mắt và não. Dù không phải tất cả trường hợp đều nặng, nhưng sự khó phát hiện và nguy cơ biến chứng lâu dài khiến bệnh lý này không thể coi thường. Chủ động phòng ngừa, khám sức khỏe định kỳ và tuân thủ điều trị khi phát hiện nhiễm sán chó chính là cách bảo vệ bản thân và gia đình hiệu quả.