Rát họng nên làm gì? Hướng dẫn chi tiết giúp bạn cải thiện nhanh tình trạng khó chịu

Rát họng là triệu chứng phổ biến có thể do cảm lạnh, viêm họng, dị ứng hoặc môi trường ô nhiễm gây ra. Nhiều người lo lắng không biết rát họng nên làm gì để cải thiện nhanh chóng. Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết về các cách xử lý hiệu quả tại nhà và khi nào cần tìm đến bác sĩ để đảm bảo sức khỏe khi bạn phải đối mặt với tình trạng rát họng.

Tìm hiểu chung về tình trạng rát họng

Rát họng là cảm giác nóng rát, khô hoặc ngứa ở vùng hầu họng, thường kèm theo đau nhẹ khi nuốt hoặc cảm giác vướng víu. Dù phần lớn trường hợp rát họng có thể tự khỏi nhưng nếu kéo dài hoặc kèm theo sốt cao, ho ra máu hoặc khó thở, bạn cần theo dõi sát sao để tránh biến chứng.

Rát họng có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm:

• Nhiễm trùng:
  • Virus: Chiếm 85 – 90% các trường hợp bao gồm virus cảm lạnh, cúm, SARS-CoV-2 hoặc adenovirus. Rát họng do virus thường đi kèm chảy nước mũi, ho khan hoặc sốt nhẹ.
  • Vi khuẩn: Liên cầu khuẩn nhóm A là nguyên nhân chính gây viêm họng liên cầu, thường kèm sốt cao và mủ trắng trong họng.
  • Nấm: Hiếm gặp, thường xảy ra ở người suy giảm miễn dịch hoặc dùng kháng sinh dài ngày.
• Yếu tố môi trường và lối sống:
  • Không khí khô, lạnh hoặc ô nhiễm từ khói bụi.
  • Hút thuốc lá, hít khói thuốc thụ động hoặc tiếp xúc với hóa chất.
  • Sử dụng giọng nói quá mức như nói to, la hét hoặc hát liên tục.
• Nguyên nhân khác:
  • Trào ngược dạ dày-thực quản (GERD), khi axit dạ dày trào lên gây kích ứng họng.
  • Dị ứng với phấn hoa, bụi nhà hoặc lông động vật, thường kèm hắt hơi, ngứa mắt.
  • Hiếm gặp hơn, khối u vùng họng hoặc thanh quản có thể gây rát họng kéo dài bất thường.

Rát họng nên làm gì? Hướng dẫn cải thiện tình trạng nhanh chóng

Rát họng nên làm gì? Khi bị rát họng, bạn có thể áp dụng các biện pháp tại nhà để giảm khó chịu, kết hợp với việc theo dõi triệu chứng để quyết định khi nào cần đến bác sĩ. Dưới đây là các cách xử lý chi tiết, tập trung vào việc cải thiện tình trạng rát họng một cách an toàn và hiệu quả, bạn đọc có thể tham khảo:

Chăm sóc tại nhà

Các biện pháp tại nhà thường là lựa chọn đầu tiên khi bị rát họng, đặc biệt với các trường hợp nhẹ do virus, môi trường hoặc thói quen sinh hoạt. Dưới đây là những cách đơn giản nhưng hiệu quả:

• Uống nhiều nước ấm: Nước ấm giúp làm dịu niêm mạc họng, giảm khô rát và hỗ trợ làm loãng đờm. Bạn nên uống 1.5 – 2 lít nước mỗi ngày, ưu tiên nước ấm, trà thảo mộc (như trà gừng, trà hoa cúc) hoặc nước chanh ấm pha mật ong. Tránh uống nước lạnh vì có thể làm tăng kích ứng.
• Súc miệng bằng nước muối 0.9%: Pha 1 thìa cà phê muối với 250ml nước ấm, súc miệng 2 – 3 lần mỗi ngày. Nước muối giúp sát khuẩn, làm sạch họng và giảm viêm hiệu quả. Đảm bảo không nuốt nước muối để tránh ảnh hưởng đến dạ dày.
• Sử dụng viên ngậm họng tự nhiên: Viên ngậm chứa mật ong, gừng, cam thảo hoặc bạc hà có tác dụng làm dịu họng, giảm ngứa và kích ứng. Chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng và sử dụng theo liều lượng khuyến cáo, tránh lạm dụng vì một số viên ngậm có thể chứa đường hoặc thành phần gây kích ứng nếu dùng quá nhiều.
• Hạn chế thực phẩm gây kích ứng: Tránh ăn đồ cay, nóng, lạnh hoặc thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ vì chúng có thể làm tăng cảm giác rát. Thay vào đó, ưu tiên các món mềm, dễ nuốt như cháo, súp hoặc khoai nghiền. Các món này không chỉ dễ tiêu hóa mà còn cung cấp dinh dưỡng để hỗ trợ phục hồi.
• Giữ ấm và nghỉ ngơi: Giữ ấm vùng cổ, đặc biệt trong thời tiết lạnh và ngủ đủ giấc (7 – 8 tiếng mỗi đêm) giúp tăng cường hệ miễn dịch. Nghỉ ngơi đầy đủ là yếu tố quan trọng để cơ thể tự sửa chữa và phục hồi.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm: Nếu không khí trong nhà khô, đặc biệt vào mùa đông hoặc khi sử dụng điều hòa, máy tạo độ ẩm hoặc một bát nước đặt trong phòng có thể giúp duy trì độ ẩm, giảm kích ứng họng.

Những biện pháp này thường hiệu quả với rát họng do cảm lạnh, dị ứng nhẹ hoặc môi trường. Tuy nhiên, bạn cần theo dõi triệu chứng để biết khi nào cần sự can thiệp y tế.

Sử dụng thuốc theo hướng dẫn

Nếu rát họng kèm các triệu chứng như sốt, đau nhức hoặc không cải thiện sau 2 – 3 ngày, bạn có thể cần dùng thuốc. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần có sự tư vấn của bác sĩ:

• Thuốc giảm đau và hạ sốt: Paracetamol hoặc Ibuprofen có thể giúp giảm đau họng và sốt nhẹ. Luôn tuân theo liều lượng được khuyến cáo, tránh dùng quá liều vì có thể gây hại cho gan hoặc dạ dày.
• Kháng sinh: Chỉ sử dụng khi bác sĩ xác định rát họng do vi khuẩn, chẳng hạn như viêm họng liên cầu khuẩn. Tự ý dùng kháng sinh không những không hiệu quả với rát họng do virus mà còn có thể gây kháng thuốc.
• Thuốc giảm axit: Nếu rát họng liên quan đến trào ngược dạ dày (GERD), bác sĩ có thể kê thuốc ức chế bơm proton (PPI) như Omeprazole hoặc thuốc kháng axit để giảm kích ứng niêm mạc họng.
• Thuốc xịt họng: Một số loại thuốc xịt chứa thành phần kháng viêm hoặc gây tê nhẹ có thể được sử dụng để giảm đau tạm thời. Tuy nhiên, chỉ nên dùng theo chỉ định của bác sĩ.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Dù các biện pháp tại nhà thường hiệu quả song bạn cần đến cơ sở y tế nếu gặp các dấu hiệu sau:

• Rát họng kéo dài hơn 3 ngày mà không cải thiện.
• Xuất hiện sốt cao (>38.5°C), ho ra máu, đau họng dữ dội hoặc nổi hạch ở cổ.
• Trẻ em, người cao tuổi hoặc người có bệnh nền (như hen suyễn, COPD) bị rát họng đột ngột.
• Các triệu chứng nghiêm trọng như khó thở, khàn tiếng kéo dài hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.

Những dấu hiệu này có thể chỉ ra tình trạng nghiêm trọng hơn như nhiễm trùng nặng hoặc các vấn đề tiềm ẩn cần được chẩn đoán và điều trị chuyên sâu.

Cách phòng ngừa tình trạng rát họng hiệu quả

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Để giảm nguy cơ bị rát họng, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Giữ vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy dùng một lần để tránh lây nhiễm virus, vi khuẩn.
• Đeo khẩu trang: Khi ra ngoài, đặc biệt ở nơi đông người hoặc khu vực ô nhiễm, khẩu trang giúp bảo vệ cổ họng khỏi bụi bẩn và tác nhân gây bệnh.
• Duy trì độ ẩm không khí: Sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc đặt bát nước trong phòng để tránh không khí khô, đặc biệt vào mùa đông.
• Hạn chế thói quen xấu: Không hút thuốc lá, giảm uống rượu bia và tránh thức khuya để duy trì sức khỏe tổng thể.
• Tăng cường dinh dưỡng: Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C (cam, kiwi), vitamin D (cá hồi, trứng) và kẽm (hạt óc chó, hải sản) để hỗ trợ hệ miễn dịch.
• Tiêm phòng đầy đủ: Tuân thủ lịch tiêm vắc xin cúm, COVID-19 theo hướng dẫn của Bộ Y tế để giảm nguy cơ nhiễm trùng hô hấp.

Rát họng là triệu chứng phổ biến nhưng có thể được cải thiện nhanh chóng nếu bạn biết cách xử lý đúng. Mong rằng, những chia sẻ hôm nay của Tiêm chủng Long Châu sẽ giúp bạn giải đáp được thắc mắc rát họng nên làm gì đồng thời hiểu rõ về tình trạng rát họng. Đừng quên truy cập trang web của Tiêm chủng Long Châu mỗi ngày để cập nhật cho bản thân thêm nhiều kiến thức sức khỏe bổ ích khác nhé. Cảm ơn bạn đã luôn dõi theo Tiêm chủng Long Châu.