Phân biệt cúm, RSV và COVID: Cách nhận biết, thời gian ủ bệnh và phòng ngừa

Các bệnh do virus đường hô hấp như cúm, RSV (virus hợp bào hô hấp) và COVID-19 đang lưu hành mạnh mỗi mùa lạnh. Điểm chung là đều gây ho, sốt, mệt mỏi nhưng hậu quả lại khác biệt, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc người có bệnh nền. Việc phân biệt cúm, RSV và COVID không chỉ giúp chăm sóc đúng cách mà còn giúp phòng ngừa lây nhiễm trong cộng đồng.

Phân biệt cúm, RSV và COVID

Khi xuất hiện các triệu chứng như ho, sốt, đau họng, nhiều người thường nhầm lẫn không biết mình mắc bệnh gì. Dưới đây là bảng tổng hợp giúp bạn dễ dàng nhận biết sự khác nhau giữa ba loại virus này.

Đặc điểm		RSV	Cúm	COVID-19
Tác nhân gây bệnh		Virus hợp bào hô hấp (Respiratory Syncytial Virus).	Virus cúm (Influenza Virus).	Virus Corona SARS-CoV-2.
Thời gian ủ bệnh		Khoảng 4 - 6 ngày ở người lớn.	Khoảng 2 ngày, có thể từ 1 - 4 ngày.	Trung bình khoảng 5 ngày, có thể 2 - 14 ngày.
Khởi đầu triệu chứng		Diễn tiến từ từ; triệu chứng thường nghiêm trọng hơn ở trẻ nhỏ và người cao tuổi.	Khởi phát đột ngột; chỉ 1 - 4 ngày sau tiếp xúc có thể xuất hiện nhiều triệu chứng cùng lúc.	Khởi phát từ từ; triệu chứng xuất hiện rải rác 1 - 3 ngày sau khi tiếp xúc.
Thời gian kéo dài		Khoảng 1 - 2 tuần; có thể lâu hơn ở trẻ nhỏ hoặc người bệnh phổi mạn tính.	Trung bình 3 - 7 ngày; một số triệu chứng có thể kéo dài thêm vài ngày sau khi khỏi.	Thường 1 - 2 tuần; một số trường hợp nặng có thể kéo dài nhiều tháng.
Đối tượng dễ nhiễm		Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt dưới 2 tuổi.	Trẻ nhỏ, người cao tuổi, người có bệnh nền hoặc miễn dịch kém.	Người cao tuổi, người mắc bệnh mạn tính (tim, phổi, tiểu đường).
Triệu chứng thường gặp	Sốt	Phổ biến; thường trên 38°C, nhưng trẻ sơ sinh có thể không sốt.	Rất phổ biến; thường khoảng 38 - 39°C.	Phổ biến; sốt nhẹ hoặc cao tùy cơ địa.
	Ớn lạnh và đổ mồ hôi	Hiếm gặp.	Thường gặp.	Có thể gặp, nhất là khi sốt cao.
	Đau đầu	Thường gặp.	Phổ biến, mức độ vừa đến nặng.	Thường gặp, đôi khi kèm choáng nhẹ.
	Đau cơ / đau nhức toàn thân	Ít gặp.	Rất phổ biến, thường đau dữ dội.	Phổ biến; thường kèm mệt mỏi toàn thân.
	Mệt mỏi	Thường gặp, có thể kéo dài nhiều ngày.	Phổ biến, có thể kéo dài 2 - 3 tuần sau khỏi bệnh.	Phổ biến, đôi khi tồn tại lâu dù đã khỏi hoàn toàn.
	Ho / tức ngực	Rất phổ biến; thường ho khan, khò khè hoặc tiến triển thành cơn ho dài.	Phổ biến; có thể ho nhiều hoặc ho khan kéo dài.	Phổ biến; thường ho khan, đôi khi kèm đau tức ngực.
	Khó thở	Là triệu chứng đặc trưng và có thể nghiêm trọng, nhất là ở trẻ nhỏ; đôi khi xuất hiện ngưng thở ngắn.	Thường gặp, đặc biệt ở người già hoặc có bệnh phổi.	Phổ biến; có thể tiến triển nặng nếu tổn thương phổi.
	Thở khò khè	Rất phổ biến, đặc biệt ở trẻ nhỏ.	Hiếm gặp.	Hiếm gặp.
	Đau / ngứa họng	Phổ biến.	Phổ biến, có thể kéo dài đến 3 tuần.	Thường gặp, đôi khi kèm cảm giác rát họng.
	Nghẹt mũi	Phổ biến.	Phổ biến.	Phổ biến.
	Hắt hơi	Thường gặp.	Gặp rải rác.	Ít gặp.
	Chán ăn	Phổ biến, nhất là ở trẻ nhỏ.	Gặp rải rác.	Ít gặp.
	Buồn nôn / nôn mửa / tiêu chảy	Hiếm gặp.	Đôi khi xảy ra, phổ biến hơn ở trẻ em.	Hiếm gặp, có thể kèm rối loạn tiêu hóa nhẹ.

Nếu bạn có triệu chứng ho, sốt, đau họng kéo dài, hãy đến cơ sở y tế gần nhất để xét nghiệm sàng lọc cúm, RSV hoặc COVID.

Vì sao cần phân biệt cúm, RSV và COVID?

Phân biệt đúng giúp điều trị và phòng ngừa hiệu quả hơn. Mỗi virus có đặc tính riêng:

Cúm có thể gây biến chứng viêm phổi, viêm cơ tim ở người già hoặc người bệnh nền.
RSV là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi ở trẻ sơ sinh và người cao tuổi.
COVID-19 có thể để lại di chứng hậu COVID kéo dài, ảnh hưởng đến hô hấp và sức khỏe tổng thể.

*Cách nhận biết cúm, RSV và COVID qua triệu chứng và thời gian ủ bệnh*

Nếu nhầm lẫn, người bệnh có thể:

Dùng sai thuốc hoặc chậm điều trị.
Không cách ly đúng thời điểm, làm tăng nguy cơ lây lan.
Bỏ lỡ cơ hội phòng bệnh bằng tiêm vắc xin phù hợp.

*Hiểu rõ để tránh nhầm lẫn khi chăm sóc sức khỏe mùa lạnh*

Ca nhập viện do RSV tuy ít hơn COVID nhưng có xu hướng nặng hơn, đặc biệt ở người lớn tuổi.

Đừng tự chẩn đoán khi chỉ dựa vào triệu chứng. Hãy xét nghiệm sớm để xác định nguyên nhân và bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình.

Khi nào cần xét nghiệm và cách kiểm tra đúng cách

Việc xét nghiệm có vai trò quan trọng trong việc xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh, đặc biệt khi các triệu chứng cúm, RSV và COVID khá giống nhau. Nhờ kết quả xét nghiệm, người bệnh có thể được hướng dẫn chăm sóc và điều trị phù hợp, tránh tự ý dùng thuốc hoặc chẩn đoán sai.

Dưới đây là những trường hợp bạn nên thực hiện xét nghiệm sớm để đảm bảo an toàn sức khỏe:

Khi nào cần xét nghiệm?

Nếu xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu sau, bạn nên cân nhắc đến cơ sở y tế để được kiểm tra:

Sốt trên 38 °C kéo dài quá 48 giờ mà không thuyên giảm.
Ho nặng, khò khè, khó thở hoặc cảm giác đau tức ngực.
Trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai hoặc người cao tuổi có biểu hiện mệt mỏi, ăn uống kém, thở nhanh.
Tiếp xúc gần với người được xác định mắc cúm, RSV hoặc COVID trong những ngày gần đây.

*Khi nào nên xét nghiệm cúm, RSV và COVID?*

Các loại xét nghiệm hiện nay

Tùy vào tình trạng sức khỏe và chỉ định của nhân viên y tế, có thể áp dụng một trong các hình thức xét nghiệm sau:

Xét nghiệm nhanh cúm hoặc RSV: Giúp phát hiện kháng nguyên virus trong mẫu dịch hầu họng, thường cho kết quả trong thời gian ngắn.
PCR COVID-19: Phát hiện chính xác sự hiện diện của virus, thường được chỉ định cho người nghi ngờ nhiễm hoặc có triệu chứng rõ rệt.

Sau khi có kết quả, bạn nên tuân thủ hướng dẫn của nhân viên y tế, nghỉ ngơi hợp lý, bổ sung dinh dưỡng và tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc điều trị khi chưa có chỉ định cụ thể.

Bạn có thể thực hiện xét nghiệm tại các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn chi tiết và chăm sóc phù hợp, giúp phát hiện sớm và xử lý đúng cách.

Cách phòng ngừa hiệu quả ba bệnh hô hấp thường gặp

Để giảm nguy cơ mắc cúm, RSV hoặc COVID, hãy duy trì các thói quen lành mạnh sau:

Tiêm vắc xin phòng bệnh

Tiêm vắc xin là biện pháp hiệu quả giúp giảm nguy cơ nhiễm bệnh và hạn chế biến chứng nghiêm trọng.

Vắc xin cúm: Nên tiêm định kỳ mỗi năm, đặc biệt cho người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người làm việc trong môi trường đông người.
Vắc xin COVID-19: Tiêm nhắc lại theo khuyến nghị giúp duy trì khả năng bảo vệ.
Vắc xin RSV: Một số quốc gia đã áp dụng cho trẻ nhỏ và người lớn tuổi để giảm nguy cơ viêm phổi.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện cung cấp dịch vụ tiêm vắc xin cúm cho mọi lứa tuổi, giúp phòng ngừa hiệu quả các biến chứng hô hấp. Hãy đặt lịch tiêm sớm để bảo vệ sức khỏe cho bạn và gia đình.

Duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh

Giữ vệ sinh cá nhân và tăng cường sức đề kháng giúp cơ thể chống lại các loại virus mùa lạnh:

Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng.
Đeo khẩu trang nơi đông người.
Bổ sung dinh dưỡng đủ chất, ngủ đủ giấc và vận động nhẹ nhàng.
Giữ môi trường sống thoáng mát, tránh khói thuốc và ô nhiễm không khí.

*Chủ động phòng bệnh - bảo vệ bản thân và người thân yêu*

Phân biệt cúm, RSV và COVID là bước đầu quan trọng giúp bạn chăm sóc và bảo vệ bản thân đúng cách. Dù các bệnh có triệu chứng tương tự, nhưng khác nhau về mức độ, diễn tiến và nguy cơ biến chứng. Việc xét nghiệm sớm và tiêm vắc xin định kỳ là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để hạn chế lây nhiễm.