Phác đồ điều trị viêm phế quản ở trẻ em và cách chăm sóc trẻ bị viêm phế quản

Theo Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), viêm phế quản là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nhập viện ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt vào mùa lạnh. Tại Việt Nam, bệnh chiếm tỷ lệ cao trong các bệnh hô hấp ở trẻ. Việc áp dụng đúng phác đồ điều trị viêm phế quản ở trẻ em không chỉ đảm bảo hiệu quả điều trị mà còn giúp bảo vệ sức khỏe lâu dài, tránh các biến chứng như viêm phổi hay hen suyễn.

Tổng quan về bệnh viêm phế quản ở trẻ nhỏ

Viêm phế quản là tình trạng viêm niêm mạc ống phế quản – nơi dẫn khí từ khí quản vào phổi. Ở trẻ em, bệnh thường xuất hiện dưới dạng cấp tính, gây khó chịu và tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nếu không được điều trị đúng cách. Hiểu rõ phác đồ điều trị viêm phế quản ở trẻ em là bước đầu tiên để đảm bảo trẻ được chăm sóc khoa học và an toàn.

Nguyên nhân gây viêm phế quản ở trẻ bao gồm:

• Virus: Chiếm khoảng 85% trường hợp, với các tác nhân chính như virus hợp bào hô hấp (RSV), virus cúm và virus corona.
• Vi khuẩn: Ít gặp hơn nhưng nguy hiểm khi có bội nhiễm, đặc biệt ở trẻ có hệ miễn dịch yếu.
• Tác nhân môi trường: Khói thuốc lá, ô nhiễm không khí và thời tiết lạnh, ẩm.

Khi mắc viêm phế quản, trẻ sẽ phải đối mặt với các triệu chứng như:

• Ho khan, sau chuyển sang ho có đờm.
• Sốt nhẹ đến vừa, đôi khi sốt cao.
• Khò khè, thở rít, đặc biệt khi bệnh tiến triển.
• Mệt mỏi, biếng ăn, quấy khóc.

Tầm quan trọng của việc tuân thủ phác đồ điều trị viêm phế quản ở trẻ em

Việc tuân thủ phác đồ điều trị viêm phế quản ở trẻ em đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Theo đó, tuân thủ phác đồ điều trị viêm phế quản giúp:

• Đảm bảo hiệu quả điều trị: Phác đồ điều trị viêm phế quản ở trẻ em được xây dựng dựa trên hướng dẫn của Bộ Y tế và WHO, giúp xác định đúng nguyên nhân và mức độ bệnh từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Điều này giúp loại bỏ tác nhân gây bệnh một cách khoa học, tránh điều trị sai lầm.
• Ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng: Viêm phế quản không được điều trị đúng cách có thể tiến triển thành viêm phổi, suy hô hấp hoặc hen phế quản. Tuân thủ phác đồ giúp giảm nguy cơ biến chứng, đặc biệt ở trẻ nhỏ với hệ hô hấp còn non yếu.
• Giảm nguy cơ kháng thuốc: Lạm dụng kháng sinh khi không cần thiết là nguyên nhân chính gây kháng thuốc. Phác đồ điều trị viêm phế quản ở trẻ em chỉ sử dụng kháng sinh khi có bằng chứng bội nhiễm vi khuẩn, giúp bảo vệ trẻ khỏi các vấn đề kháng thuốc trong tương lai.
• Rút ngắn thời gian hồi phục: Điều trị đúng phác đồ giúp trẻ nhanh chóng cải thiện triệu chứng, giảm thời gian mắc bệnh và hạn chế tái phát. Điều này cũng giúp trẻ sớm trở lại các hoạt động bình thường, tránh ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tinh thần.
• Hỗ trợ phát triển lâu dài: Trẻ em bị viêm phế quản tái phát nhiều lần do điều trị không triệt để có thể gặp vấn đề về hô hấp mãn tính hoặc chậm phát triển. Tuân thủ phác đồ giúp bảo vệ hệ hô hấp, đảm bảo trẻ phát triển khỏe mạnh.

Điều trị không đúng hoặc tự ý dùng thuốc không chỉ kéo dài thời gian bệnh mà còn làm tăng nguy cơ biến chứng, ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ.

Phác đồ điều trị viêm phế quản ở trẻ em theo hướng dẫn Bộ Y tế

Phác đồ điều trị viêm phế quản ở trẻ em được Bộ Y tế và các bệnh viện Nhi áp dụng dựa trên mức độ nghiêm trọng của bệnh, đảm bảo hiệu quả và an toàn. Dưới đây là phác đồ điều trị viêm phế quản ở trẻ em theo hướng dẫn của Bộ Y tế, bạn đọc có thể tham khảo:

Phân loại bệnh theo mức độ

Để áp dụng đúng phác đồ, bệnh được phân loại như sau:

• Nhẹ: Trẻ ho, sốt nhẹ, không có dấu hiệu khó thở.
• Trung bình: Trẻ ho nhiều, sốt vừa, có khò khè nhẹ hoặc khó thở nhẹ.
• Nặng: Trẻ sốt cao liên tục, thở rút lõm ngực, lừ đừ, có dấu hiệu suy hô hấp.

Điều trị theo mức độ bệnh

Nếu viêm phế quản ở mức độ nhẹ, điều trị sẽ bao gồm:

• Nghỉ ngơi tại nhà: Đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi trong môi trường thoáng sạch, tránh gió lùa.
• Thuốc hạ sốt: Sử dụng paracetamol (10 - 15mg/kg/lần, cách nhau 4 - 6 giờ) để kiểm soát sốt.
• Vệ sinh mũi họng: Rửa mũi bằng nước muối sinh lý để làm sạch đường thở.
• Không sử dụng kháng sinh: Vì nguyên nhân chủ yếu là virus, kháng sinh không có hiệu quả trong trường hợp này.

Đối với trẻ mắc viêm phế quản ở mức độ trung bình, việc điều trị cụ thể như sau:

• Thuốc giãn phế quản: Sử dụng salbutamol hoặc các thuốc giãn phế quản khác (theo chỉ định bác sĩ) nếu trẻ có dấu hiệu khò khè hoặc khó thở.
• Kháng sinh khi cần thiết: Chỉ dùng khi có dấu hiệu bội nhiễm vi khuẩn (đờm vàng/xanh, sốt cao kéo dài). Các kháng sinh thường dùng bao gồm Amoxicillin (50mg/kg/ngày) hoặc Erythromycin.
• Theo dõi sát: Phụ huynh cần theo dõi triệu chứng tại nhà và đưa trẻ tái khám nếu tình trạng không cải thiện sau 2 - 3 ngày.

Trong trường hợp viêm phế quản nặng, trẻ cần:

• Nhập viện: Trẻ cần được theo dõi và điều trị tại bệnh viện bởi bác sĩ chuyên khoa.
• Kháng sinh đường tĩnh mạch: Sử dụng kháng sinh như Ceftriaxone hoặc Ampicillin theo chỉ định.
• Hỗ trợ hô hấp: Cung cấp oxy nếu trẻ có dấu hiệu suy hô hấp kết hợp hút đờm để thông thoáng đường thở.
• Bù nước và điện giải: Đảm bảo cân bằng chất lỏng, đặc biệt khi trẻ sốt cao hoặc mất nước.

Cách chăm sóc trẻ viêm phế quản tại nhà đúng cách

Bên cạnh việc tuân thủ phác đồ điều trị viêm phế quản ở trẻ em, chăm sóc tại nhà đúng cách giúp trẻ hồi phục nhanh và giảm nguy cơ biến chứng. Các biện pháp bao gồm:

• Giữ ấm và môi trường sạch: Mặc đủ ấm, tránh gió lùa và loại bỏ khói bụi, thuốc lá khỏi môi trường sống của trẻ.
• Dinh dưỡng và bù nước: Cho trẻ uống nước ấm, ăn thức ăn mềm, dễ tiêu và bổ sung vitamin C từ trái cây tươi.
• Hỗ trợ thở và long đờm: Rửa mũi bằng nước muối sinh lý, sử dụng khí dung (nếu được chỉ định) và vỗ rung lưng để hỗ trợ trẻ long đờm.
• Theo dõi triệu chứng: Đo thân nhiệt hằng ngày, quan sát các dấu hiệu nặng như thở nhanh, rút lõm ngực hoặc lừ đừ để đưa trẻ đến bệnh viện kịp thời.

Những sai lầm thường gặp khi chăm sóc trẻ bị viêm phế quản

Phụ huynh cần tránh các sai lầm sau để đảm bảo hiệu quả của phác đồ điều trị viêm phế quản ở trẻ em:

• Tự ý dùng kháng sinh: Kháng sinh không có tác dụng với viêm phế quản do virus và có thể gây kháng thuốc.
• Dừng thuốc sớm: Không hoàn thành liều thuốc có thể dẫn đến tái phát hoặc bệnh nặng hơn.
• Sử dụng thuốc ho tùy tiện: Một số thuốc ho ức chế phản xạ ho gây ứ đờm và làm bệnh trầm trọng.
• Chủ quan với dấu hiệu nặng: Khó thở, bỏ bú hoặc lừ đừ là dấu hiệu nguy hiểm, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay.

Tuân thủ phác đồ điều trị viêm phế quản ở trẻ em là yếu tố cốt lõi để đảm bảo trẻ hồi phục nhanh, tránh biến chứng nguy hiểm và giảm nguy cơ tái phát. Kết hợp với chăm sóc tại nhà đúng cách và theo dõi sát sao, phụ huynh có thể giúp trẻ vượt qua bệnh một cách an toàn. Đừng chủ quan với các dấu hiệu bất thường – hãy đưa trẻ đến bác sĩ kịp thời để bảo vệ sức khỏe lâu dài. Mong rằng những chia sẻ hôm nay của Tiêm chủng Long Châu sẽ giúp bạn đọc có thêm nhiều kiến thức sức khỏe bổ ích.