Nội soi ổ bụng là gì? Khi nào cần thực hiện và những điều cần biết

Trong y học hiện đại, nội soi ổ bụng là một kỹ thuật quan trọng giúp bác sĩ quan sát trực tiếp các cơ quan bên trong vùng bụng và khung chậu. Phương pháp này không chỉ mang lại độ chính xác cao trong chẩn đoán mà còn có thể kết hợp điều trị ngay trong cùng một thủ thuật. Vậy khi nào cần nội soi ổ bụng, quy trình thực hiện ra sao, và người bệnh cần lưu ý điều gì trước sau khi làm? Bài viết dưới đây của Trung tâm Tiêm chủng Long Châu sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về kỹ thuật này.

Nội soi ổ bụng chẩn đoán là gì?

Nội soi ổ bụng chẩn đoán là một phương pháp thăm dò y học có xâm lấn nhẹ, cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp các cơ quan trong khoang bụng và vùng chậu bằng một ống soi mảnh có gắn camera và nguồn sáng.

Khi thực hiện, bác sĩ sẽ tạo một vết rạch nhỏ trên thành bụng, sau đó đưa ống nội soi vào trong. Hình ảnh thu được sẽ hiển thị trực tiếp trên màn hình giúp bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng gan, ruột, dạ dày, tử cung, buồng trứng, túi mật, hay các hạch trong ổ bụng.

Ngoài khả năng quan sát, nội soi còn có thể kết hợp lấy mẫu mô (sinh thiết) để xét nghiệm hoặc xử lý các bất thường phát hiện được trong cùng một lần thực hiện. Nhờ đó, nội soi ổ bụng trở thành công cụ hữu hiệu trong việc chẩn đoán và điều trị nhiều bệnh lý phức tạp.

Khi nào cần nội soi ổ bụng?

Nhiều người thường băn khoăn khi nào cần nội soi ổ bụng, liệu mọi trường hợp đau bụng hay rối loạn tiêu hóa đều phải thực hiện hay không. Trên thực tế, bác sĩ chỉ định kỹ thuật này trong một số tình huống cụ thể nhằm phục vụ mục đích chẩn đoán hoặc điều trị.

Thời điểm nên nội soi ổ bụng

Người bệnh thường được khuyến nghị nội soi ổ bụng khi các phương pháp chẩn đoán khác như siêu âm, chụp X-quang hay chụp CT chưa thể xác định rõ nguyên nhân. Một số thời điểm điển hình bao gồm:

• Khi người bệnh bị đau bụng kéo dài, không rõ nguyên nhân, kèm theo sưng hoặc trướng bụng.
• Khi nghi ngờ có khối u hoặc tổn thương trong ổ bụng cần đánh giá mức độ xâm lấn.
• Khi cần xác định nguyên nhân vô sinh ở nữ giới, đặc biệt liên quan đến buồng trứng và vòi trứng.
• Khi bác sĩ cần đánh giá giai đoạn bệnh ung thư hoặc khả năng phẫu thuật cắt bỏ khối u.
• Khi nghi ngờ có bệnh lý lạc nội mạc tử cung, viêm ruột thừa, u buồng trứng, nhiễm trùng vùng chậu, hoặc dịch bất thường trong ổ bụng.

Nhờ khả năng quan sát trực tiếp, nội soi giúp tránh việc mổ mở không cần thiết và rút ngắn thời gian chẩn đoán.

Đối tượng nào cần nội soi ổ bụng?

Không phải ai cũng cần làm nội soi, nhưng có những nhóm đối tượng được bác sĩ khuyến cáo thực hiện sớm để kịp thời phát hiện và điều trị bệnh.

Nội soi ổ bụng chẩn đoán

Đây là thủ thuật được chỉ định khi bác sĩ cần xác định nguyên nhân các triệu chứng bất thường ở vùng bụng và khung chậu, hoặc khi cần sinh thiết mô. Một số đối tượng thường được chỉ định gồm:

• Người có dấu hiệu đau bụng dưới kéo dài, nghi ngờ viêm ruột thừa, viêm vùng chậu hoặc u buồng trứng.
• Bệnh nhân có báng bụng, dịch ổ bụng nhưng chưa rõ nguyên nhân.
• Trường hợp cần đánh giá hạch ổ bụng, tổn thương gan, lá lách hoặc màng phúc mạc.
• Phụ nữ nghi ngờ lạc nội mạc tử cung hay thai ngoài tử cung.
• Trường hợp cần chẩn đoán giai đoạn của bệnh ung thư ổ bụng hoặc theo dõi sau điều trị.

Phẫu thuật nội soi ổ bụng

Ngoài mục đích chẩn đoán, nội soi ổ bụng còn được sử dụng để can thiệp phẫu thuật điều trị. Khi đó, bác sĩ sẽ tạo thêm các đường rạch nhỏ để đưa dụng cụ vào và thực hiện thao tác cắt, khâu, hút dịch hay loại bỏ tổn thương.

Một số trường hợp cần phẫu thuật nội soi ổ bụng bao gồm:

• Cắt bỏ ruột thừa, túi mật hoặc lá lách.
• Loại bỏ sỏi mật, u nang buồng trứng, u xơ tử cung hoặc khối u nhỏ.
• Điều trị thai ngoài tử cung, lạc nội mạc tử cung, vô sinh do tắc vòi trứng hoặc đa nang buồng trứng.
• Sinh thiết mô để phục vụ chẩn đoán ung thư hoặc bệnh lý mạn tính.

So với mổ hở truyền thống, phẫu thuật nội soi ổ bụng có ưu điểm là ít đau, ít để lại sẹo, phục hồi nhanh và giảm đáng kể nguy cơ nhiễm trùng sau mổ.

Các bước thực hiện nội soi ổ bụng chẩn đoán

Trước khi nội soi, người bệnh cần nhịn ăn khoảng 8 - 12 tiếng để dạ dày trống, đồng thời thông báo với bác sĩ về các loại thuốc đang sử dụng.

Quy trình nội soi ổ bụng chẩn đoán thông thường gồm các bước sau:

• Bước 1: Gây mê toàn thân để người bệnh không cảm thấy đau hay khó chịu trong suốt quá trình.
• Bước 2: Tạo một vết rạch nhỏ dưới rốn, sau đó bơm khí CO₂ vào ổ bụng để làm căng khoang bụng, giúp quan sát rõ các cơ quan.
• Bước 3: Đưa ống nội soi vào ổ bụng, kết nối với hệ thống camera và màn hình hiển thị để bác sĩ quan sát hình ảnh trực tiếp.
• Bước 4: Bác sĩ sẽ di chuyển ống soi đến từng vị trí như gan, ruột, dạ dày, tử cung, buồng trứng, lá lách,… để thăm dò toàn bộ ổ bụng.
• Bước 5: Thực hiện sinh thiết hoặc xử lý tổn thương (nếu cần).
• Bước 6: Sau khi hoàn tất, bác sĩ rút thiết bị ra và khâu lại vết rạch nhỏ trên da.

Toàn bộ thủ thuật thường diễn ra trong khoảng 30 - 60 phút, tùy thuộc vào mục đích chẩn đoán và tình trạng cụ thể của từng người bệnh.

Nên làm gì sau nội soi chẩn đoán?

Sau khi hoàn tất nội soi ổ bụng, người bệnh có thể cảm thấy đau nhẹ, tức vùng bụng hoặc vai, do khí CO₂ còn sót lại kích thích thần kinh hoành. Tuy nhiên, cảm giác này thường giảm dần và biến mất sau 1 - 2 ngày.

Để nhanh hồi phục, bạn nên:

• Nghỉ ngơi hợp lý trong vài ngày đầu, hạn chế vận động mạnh hoặc mang vác nặng.
• Uống nhiều nước, ăn các món mềm, dễ tiêu như cháo, súp hoặc sữa.
• Đi lại nhẹ nhàng sau 1 - 2 ngày để giúp khí thoát ra ngoài và giảm đầy hơi.
• Nếu được bác sĩ đồng ý, có thể tắm và sinh hoạt bình thường sau 5 - 7 ngày.

Trong trường hợp xuất hiện sốt cao, đau bụng dữ dội, lạnh run, sưng đỏ vết mổ hoặc chảy dịch, bạn cần quay lại cơ sở y tế ngay để được kiểm tra và xử lý kịp thời.

Các biến chứng có thể gặp khi nội soi chẩn đoán

Nội soi ổ bụng là thủ thuật an toàn, được thực hiện phổ biến tại các bệnh viện lớn, tuy nhiên trong một số ít trường hợp vẫn có thể xảy ra biến chứng như:

• Nhiễm trùng vết mổ hoặc nhiễm khuẩn trong ổ bụng.
• Tổn thương mạch máu hoặc các cơ quan lân cận do thao tác kỹ thuật.
• Chảy máu trong ổ bụng sau sinh thiết hoặc cắt bỏ khối u.
• Phản ứng do gây mê, bao gồm choáng, buồn nôn hoặc mệt mỏi tạm thời.

Hầu hết các biến chứng này đều hiếm gặp và có thể kiểm soát được nếu người bệnh tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ trước, trong và sau khi nội soi.

Nội soi ổ bụng là một phương pháp y học hiện đại, vừa giúp chẩn đoán chính xác, vừa hỗ trợ điều trị hiệu quả nhiều bệnh lý trong ổ bụng và khung chậu. Việc hiểu rõ khi nào cần nội soi ổ bụng, nắm được quy trình thực hiện và cách chăm sóc sau thủ thuật sẽ giúp bạn chuẩn bị tâm lý tốt hơn, hạn chế rủi ro và rút ngắn thời gian hồi phục. Nếu được chỉ định nội soi, bạn nên lựa chọn cơ sở y tế uy tín, có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao và trang thiết bị hiện đại để đảm bảo an toàn và đạt được kết quả chẩn đoán chính xác nhất.