Chụp CT cắt lớp là gì? Chỉ định và quy trình thực hiện

Trong y học hiện đại, các phương pháp chẩn đoán hình ảnh đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc phát hiện và điều trị các bệnh lý. Một trong những kỹ thuật nổi bật và được sử dụng phổ biến hiện nay là chụp CT (Cắt lớp vi tính). Kỹ thuật này giúp tạo ra những hình ảnh chi tiết của các bộ phận bên trong cơ thể, từ đó hỗ trợ bác sĩ trong việc chẩn đoán chính xác và đưa ra phương án điều trị hiệu quả. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan hơn về phương pháp này nhé!

Chụp CT là gì?

Chụp CT (chụp cắt lớp vi tính) là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh dùng tia X kết hợp máy tính để tạo ra lát cắt chi tiết bên trong cơ thể. So với X-quang, CT giúp quan sát rõ mô mềm, xương, mạch máu, hỗ trợ bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng bệnh.

Trong suốt quá trình chụp, người bệnh sẽ nằm yên trên bàn máy, trong khi hệ thống bao gồm ống phát tia X và đầu dò sẽ xoay quanh cơ thể. Mỗi vòng quay sẽ thu được một lớp hình ảnh mỏng, sau đó những dữ liệu này được chuyển đến máy tính để xử lý và ghép lại thành các mặt cắt hoàn chỉnh của cơ thể. Toàn bộ quá trình diễn ra nhanh chóng và không gây đau đớn, giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn khi thực hiện.

Ưu và nhược điểm của kỹ thuật chụp CT cắt lớp

Ưu điểm

So với kỹ thuật X-quang truyền thống, chụp CT mang lại hình ảnh chi tiết và sắc nét hơn, đặc biệt là khả năng loại bỏ hiện tượng chồng hình, giúp bác sĩ dễ dàng quan sát cấu trúc bên trong cơ thể. Nhờ tính chính xác cao và cho kết quả nhanh, kỹ thuật này thường được ưu tiên trong các trường hợp cần chẩn đoán chuyên sâu.

Phương pháp này có thể áp dụng cho nhiều nhóm bệnh nhân khác nhau, bao gồm người có dị vật trong cơ thể, người đang sử dụng các thiết bị y tế như máy trợ thính, máy tạo nhịp tim hoặc bệnh nhân mắc các bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến xương và khớp.

Nhược điểm

Tương tự như các phương pháp sử dụng tia X khác, một số bệnh nhân có thể lo ngại về ảnh hưởng của bức xạ đến sức khỏe. Tuy nhiên, nhờ vào công nghệ tiên tiến, liều tia X được sử dụng trong máy CT hiện đại đã giảm đáng kể, nên mức độ ảnh hưởng là rất thấp.

Mặc dù CT cho hình ảnh mô mềm khá rõ ràng, nhưng trong trường hợp cần quan sát các tổn thương nhỏ hoặc tinh vi hơn, bác sĩ có thể chỉ định chụp MRI để đạt được độ chính xác cao hơn. Bên cạnh đó, chụp CT cũng chưa thật sự tối ưu khi cần khảo sát các tổn thương ở dây chằng, sụn khớp hay tủy sống – những cấu trúc mà MRI thể hiện rõ ràng hơn.

Trường hợp được chỉ định chụp CT

Bác sĩ sẽ chỉ định chụp CT cắt lớp trong những trường hợp sau:

• Khi gặp phải các vấn đề liên quan đến xương và khớp, chẳng hạn như gãy xương phức tạp hoặc sự xuất hiện của các khối u.
• Những bệnh nhân mắc các bệnh như ung thư, bệnh tim, khí phế thũng, u gan,... chụp CT có thể giúp phát hiện sớm bệnh hoặc quan sát những thay đổi trong cơ thể.
• Những người bị vết thương bên trong cơ thể và có dấu hiệu chảy máu, thường do tai nạn.
• Xác định vị trí của các khối u, cục máu đông, sự tích tụ chất lỏng dư thừa hoặc nhiễm trùng trong cơ thể.
• Hỗ trợ lên kế hoạch điều trị, bao gồm sinh thiết, phẫu thuật và xạ trị.
• Bác sĩ cũng có thể so sánh kết quả chụp CT qua thời gian để đánh giá hiệu quả của các phương pháp điều trị.

Quy trình chụp CT cắt lớp

Quy trình chụp CT cắt lớp thường được chia thành 4 bước chính như sau:

Giai đoạn chuẩn bị trước khi chụp CT

Tùy vào vị trí cơ thể cần kiểm tra, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng chất cản quang – một loại thuốc có khả năng làm sáng vùng cần khảo sát, giúp hình ảnh hiển thị trên máy rõ nét hơn. Chất này có thể được đưa vào cơ thể qua đường tiêm ở tay, trực tràng hoặc kết hợp cùng thuốc xổ. Nếu cần dùng chất cản quang, bác sĩ thường yêu cầu người bệnh nhịn ăn trong khoảng 4 – 6 tiếng trước khi tiến hành chụp.

Trong quá trình chụp CT

Khi bước vào ca chụp, bạn sẽ được thay trang phục bệnh viện và tháo bỏ mọi vật dụng bằng kim loại như trang sức, mắt kính hay răng giả, nhằm tránh ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh. Sau đó, kỹ thuật viên sẽ hướng dẫn bạn nằm ngửa trên bàn chụp CT. Họ sẽ rời khỏi phòng chụp để điều khiển máy từ phòng bên cạnh, đồng thời vẫn có thể theo dõi và giao tiếp với bạn thông qua hệ thống liên lạc nội bộ.

Máy sẽ từ từ đưa cơ thể bạn vào bên trong, trong khi hệ thống tia X quay xung quanh để thu nhận các hình ảnh theo từng lát cắt mỏng. Trong suốt quá trình này, bạn có thể nghe thấy những âm thanh như tiếng vo ve, lách cách hoặc tiếng máy móc hoạt động.

Sau khi hoàn tất chụp CT

Khi quá trình chụp kết thúc, các hình ảnh sẽ được chuyển đến bác sĩ chuyên khoa X-quang để phân tích. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán và đề xuất phương án điều trị phù hợp với tình trạng cụ thể của bạn.

Thời gian nhận kết quả chụp CT

Toàn bộ quy trình chụp có thể kéo dài từ 20 phút đến 1 giờ, tùy vào vùng cơ thể được khảo sát. Nếu hình ảnh không cho thấy dấu hiệu bất thường như khối u, tụ máu, gãy xương hay các vấn đề khác, kết quả được xem là bình thường. Ngược lại, nếu phát hiện có dấu hiệu nghi ngờ, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm chuyên sâu hoặc đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp.

Chụp CT không chỉ là một công cụ quan trọng trong việc chẩn đoán, giúp bác sĩ phát hiện các bệnh lý phức tạp và những bất thường trong cơ thể người bệnh. Tuy nhiên, việc sử dụng phương pháp này cần được chỉ định và thực hiện đúng cách để đảm bảo hiệu quả và giảm thiểu nguy cơ tác động từ tia X.

Sau khi thực hiện các xét nghiệm hay chẩn đoán hình ảnh như chụp CT, việc chủ động phòng ngừa bệnh tật thông qua tiêm vắc xin là bước tiếp theo quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe lâu dài. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ đáng tin cậy, cung cấp đa dạng các loại vắc xin dành cho mọi lứa tuổi, từ trẻ nhỏ đến người lớn. Với đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, quy trình tiêm an toàn, dịch vụ tận tâm và không gian sạch sẽ thoáng mát, giúp bạn an tâm hơn trong hành trình chăm sóc và bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

Xem thêm:

Chụp CT ngực được chỉ định cho những trường hợp nào?

Chụp MRI có phát hiện ung thư không?